Veldsalie

In de tuin van menig keukenprins(es) staat het keukenkruid salie volop in bloei. Het is een genot om te zien hoe allerhande bijen af en aan vliegen om nectar uit de bloemen te halen. De plant behoort tot de familie van de Lipbloemigen, net als bijvoorbeeld tijm en marjolein. Al deze planten krijgen veelvuldig bezoek van bijen en in het zuiden van Europa kun je zelfs rozemarijn- of tijmhoning kopen.

Vrij zeldzaam
De ‘keuken’salie is familie van de zeldzame Veldsalie (Salvia pratensis) die momenteel op een aantal plaatsen in ons gebied te bewonderen is. Veldsalie wordt beschouwd als de enige echt inheemse saliesoort in ons land. De andere soorten zijn door de eeuwen heen allemaal door menselijke aciviteit hier terecht gekomen. De veldsalie kun je vooral aantreffen in kalkgraslanden en hij voelt zich ook prima thuis op de kalkrijke grond langs rivieren als Lek en Waal. De Rode Lijst, die een indicatie geeft hoe het met een soort gaat, merkt de plant aan als kwetsbaar: matig tot sterk afgenomen in Nederland en vrij zeldzaam.  Niet plukken dus!

Van geneesmiddel tot scheldwoord
De naam salvia komt van het Latijnse salvus dat ‘behouden’, ‘ongedeerd’ betekent. Pratensis betekent ‘in weiden groeiend’. Aan salie wordt een helende, meestal ontsmettende werking toegeschreven. De plant wordt dan ook toegepast in bijvoorbeeld hoestsiroop of tandpasta.
En waar komt de naam Jan Salie dan vandaan? Dat is een oud scheldwoord voor iemand die lamlendig is en weinig uit zijn handen laat komen. De naam is vooral bekend door het werk Jan, Jannetje en hun jongste kind (1842) van de schrijver Potgieter. Hun jongste dronk ’s avonds saliemelk als een soort slaapmiddel. Als Jan Salie symboliseerde hij het Nederland van die periode: een land verworden tot een suffe, ingedutte natie.

Foto: Veldsalie. Netty Bonouvrie