Heemtuin

De Heemtuin in Geldermalsen is een klein natuurgebied direct naast het centrum van Geldermalsen. Het ligt aan de rivier de Linge, tussen de Koppelsedijk, de jachthaven en een voormalige kleiput.

Onderwijzer en natuurliefhebber J.P. Thijsse heeft de term heemtuin geïntroduceerd voor een aangelegd landschap met inheemse wilde planten. Met als doel mensen dichtbij huis inzicht te geven in levensgemeenschappen van planten. De heemtuinen waren vooral in de jaren ’60 van de vorige eeuw erg populair. Overigens zijn oorspronkelijke heemtuinen zoals J.P. Thijsse die bedoelde vrijwel verdwenen.

In 1976 gaf de gemeente aan de Heidemij de opdracht om een plan te maken voor een heemtuin in Geldermalsen. Met verschillende Betuwse elementen zoals een waterpartij met oeverlanden, rietlanden, grienden, een vogelobservatiepost, een dierenweide met Betuwse kippenrassen, wandelpaden, een knuppelpad maar ook een kersenboomgaard. Het doel was educatie en recreatie voor de bevolking van het rivierengebied. De Heemtuin is in 1977 aangelegd.

In 2021/2022 vernieuwt de gemeente de jachthaven in Geldermalsen en richt het Lingepark en een deel van Heemtuin anders in. De plannen voor de Heemtuin zijn nog niet helemaal uitgewerkt. Er komt in ieder geval een wandelkade tussen het Lingepark en de Heemtuin waardoor de toegang tot de Heemtuin vanaf het centrum van Geldermalsen sterk verbetert. Het verwilderde bos achter de jachthaven is al deels gekapt. En er komt een speelbos voor kinderen. De rest van de Heemtuin blijft intact. Mogelijk wordt de padenstructuur verbeterd en wat beplanting uitgedund.

Planten
In de loop der jaren is de Heemtuin wat van haar charme verloren en de educatieve functie is onduidelijk. Maar typisch Betuwse bomen zijn er nog altijd te vinden. Naast kersen- en appelbomen zie je er diverse soorten wilgen, lindes en esdoorns, de zwarte populier, grauwe abeel en Hollandse iep, els, es, beuk en walnoot. Afgewisseld met meidoorns, hazelaar, Gelderse roos, rode kornoelje en vlier. Afhankelijk van het seizoen staan er onder meer winterakonieten, speenkruid, fluitenkruid, hondsdraf, valeriaan, brunel, scherpe boterbloemen, bereklauwen, grote klis en heermoes.

Vogels
Op de Linge zijn diverse watervogels te zien waaronder eenden, meerkoeten, ganzen en futen. En als je geluk hebt, vliegt er een ijsvogel voorbij. In de bomen en struiken vind je merels, koolmezen, zanglijsters, kraaien en winterkoninkjes. Af en toe zitten er roodwangschildpadden te zonnen op een omgevallen boom, maar deze exoten horen natuurlijk eigenlijk niet in een Betuwse heemtuin.

Tip
“Samen met Ria van Zanten, ook natuurgids bij IVN West-Betuwe, heb ik de Heemtuin een jaar lang bezocht en alles wat er leeft geïnventariseerd voor onze IVN Natuurgidsenopleiding. Ik vond en vind het nog steeds een mooi gebied, met de Linge en de begroeiing. Zeker in het voorjaar met het prachtige fluitenkruid.” Betty Koster, natuurgids bij IVN West-Betuwe.

Praktische informatie

• De Heemtuin ligt naast de jachthaven van Geldermalsen.
• Het gebied is vrij toegankelijk. Honden zijn welkom, mits aangelijnd.
• Gratis parkeren is mogelijk op de parkeerplaats aan de Kostverlorenkade, zo’n 5 minuten lopen van de Heemtuin.
• Wandelroutes: je kunt vrij wandelen over de paden in de Heemtuin. Afhankelijk van het weer kan het modderig zijn. Vanaf het centrum van Geldermalsen kun je via de Heemtuin, een pad langs de Linge en de Genteldijk naar het station lopen.
• Excursies: IVN West-Betuwe organiseert jaarlijks een excursie in de Heemtuin.

Foto’s Heemtuin. Betty Koster