Tichelgaten of ”de Put van Buren“
De Tichelgaten, ook wel “de Put van Buren” genoemd, is een bijzonder natuurgebied, net buiten Buren. In ieder seizoen is er van alles te ontdekken. Denk aan de stand-, trek- en watervogels, libellen, waterjuffers, vlinders en allerlei andere insecten, paddenstoelen, mossen, korstmossen, bomen en planten.
De Tichelgaten zijn ontstaan door klei- en zandwinning. Op de kaart van Buren in 1890 zijn de eerste gebouwen van de N.V. Waalsteenfabriek te zien, langs de Korne, Kornedijk en Hennisdijk waar nu bouwbedrijf Van Kessel staat. De klei is gewonnen op een stroomrug langs de Hennisdijk. Het terrein is met de hand tot 1 meter afgegraven. Daardoor kwam kalkhoudend zand te voorschijn. In de afgegraven delen ontstonden natte graslanden, struwelen, elzenbos en ruigten. De plassen zijn tussen 1922 en 1964 ontstaan door het opzuigen van zand. De grote plas, waar het gebied zijn naam “de Put van Buren” aan te danken heeft, is tussen 1951 en 1954 gegraven. Eind jaren ‘60 heeft de gemeente Buren plannen om op het Tichelterrein een nieuwbouwwijk neer te zetten, maar die worden tegengehouden door mensen die de natuurwaarde inzien. Na 1970 koopt Staatsbosbeheer een groot deel van het terrein. Later komen er nog enkele percelen en plassen bij. Sinds die tijd worden de Tichelgaten beschermd en beheerd.
De waterstand in het natuurgebied varieert steeds. Soms is het er droog en staat het water in de plassen laag. Andere keren staan zelfs sommige paden onder water. Het water in de plassen is kraakhelder. Dat is te danken aan het kwelwater, dat van de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe komt.
Ratelaar en knoopkruid. Pieta van het Hoofd
Planten
Door de kleiwinning, het beheer van Staatsbosbeheer, de waterstand en het schone water en de verschillende grondsoorten – klei, zand en kalkzand – is het een zeer bijzonder gebied. Voor zowel planten, libellen, waterjuffers, mossen, korstmossen als paddenstoelen. Sommige plantensoorten die je hier ziet, kom je ook in duinvalleien tegen. Zoals de parnassia, maar ook paddenstoelen als het vingerhoedje en mossen als het leermos. Dat het gebied ook kalkminnend is, is te zien aan de orchideeën. De natte graslanden worden één keer per jaar gemaaid. Het maaisel wordt afgevoerd om de grond zo arm mogelijk te houden.
Hagen, bosjes en struwelen bestaan onder meer uit sleedoorn, meidoorn, appel, zomereik, berk, els, populier en wilg. Op de bladeren en takken vind je in de nazomer ook allerlei gallen. Afhankelijk van het seizoen kun je genieten van uiteenlopende bloeiende planten, van bosanemoon tot salomonszegel, van grote ratelaar tot duizendguldenkruid, van moerasspirea tot heelblaadje. Maar er zijn ook diverse soorten boterbloem, distel, zuring, water- en oeverplanten.
Vooral in de herfst is er in de Tichelgaten volop te genieten van paddenstoelen. Van elfenbankjes tot wasplaatjes, van anijstrechterzwam tot wit koraalzwammetje, van echt judasoor tot parelstuifzwam en nog veel meer.
Witte koraalzwam. Pieta van het Hoofd
Vogels en andere dieren
Het natuurgebied van de Tichelgaten heeft zowel open gedeelten en water als struweel en bomen. Dat maakt het aantrekkelijk voor veel vogels en andere dieren. Van watervogels als krakeend, slobeend, smient en dodaars tot ‘bos- en struweelvogels’ als grote bonte specht, boomklever, zwartkop en koekoek en diverse roofvogels als buizerd, bruine kiekendief en boomvalk.
Sint Jansvlinder. Pieta van het Hoofd
De bloeiende planten in het gebied trekken ook veel vlinders (onder meer st. jansvlinder, dagpauwoog, icarusblauwtje en koninginnenpage) en insecten aan (onder meer hommels, bijen waaronder de zandbij, wantsen, kevers en sprinkhanen). En langs de oevers van de plassen en ‘bosranden’ kun je diverse libellen en waterjuffers vinden (onder meer glazenmakers, heidelibellen, de gewone oeverlibel, azuurwaterjuffer en de vuurjuffer).
Roodoogjuffer. Pieta van het Hoofd
Meer weten over wat er leeft en groeit in de Tichelgaten? Bekijk onze Jaarlijst waarnemingen Tichelgatenof kijk op waarneming.nl
Tip
“Er is veel te zien in het Tichelterrein, nog veel meer dan hier beschreven staat. En het allermooiste is, dat je niet van het pad af hoeft om dit alles te bekijken. Ik bezoek het gebied al heel lang. Voor de opleiding tot IVN-natuurgids kwam ik er een jaar lang een aantal keren per week. Het blijft een boeiend gebied, het hele jaar door.” Pieta van het Hoofd, natuurgids bij IVN West-Betuwe
Praktische informatie
- De Tichelgaten liggen aan de Hennisdijk in Buren.
- Het gebied is vrij toegankelijk, maar blijf op het pad. Het is een kwetsbaar gebied.
- Honden zijn welkom, als ze aangelijnd zijn.
- Bij nat weer zijn laarzen of stevige dichte schoenen aan te bevelen.
- Wandelroutes: er zijn enkele paden in het gebied voor een (kleine) rondwandeling. Je komt ook door de Tichelgaten als onderdeel van de veldwandeling Betuwe van 6,7 km, de Groene Wissel Geldermalsen (19 km) en de etappe van Geldermalsen naar Tiel van de LAW Grote Rivierenpad (19,7 km)
- Door het gebied loopt ook een Klompenpad, het Errekomsepad (14 km)
- Excursies: regelmatig geven IVN-natuurgidsen een excursie in dit gebied, kijk hiervoor op de activiteitenpagina.
- Parkeren: er is een kleine parkeerplaats aan de Hennisdijk schuin tegenover de begraafplaats. Daar is ook een ingang.
Foto: Tichelgaten in Buren. Pieta van het Hoofd
