Gewoon speenkruid

Langzaam maar zeker doet het voorjaar zijn intrede. Hazelaars hadden al bloeiende katjes. In tuinen bloeien sneeuwklokjes en winterakoniet inmiddels ook volop. Voor mij begint het voorjaar pas echt als ik de goudgele bloemen van speenkruid zie stralen alsof het zonnetjes zijn. En zowaar, de eerste zag ik twee weken geleden aan de oever van een slootje in het buitengebied van Buren. Helaas is het daarbij gebleven tot nu toe…

Speenkruid (Ficaria verna verna) zie je vooral langs slootkanten en loofbossen. De plant behoort tot de ranonkelfamilie, net als de boterbloemen. Het is een voorjaarsbloeier uit de zogenaamde schaduwflora, net als bosanemoon en maarts viooltje. Dat zijn planten die hun cyclus van bloeien en vrucht dragen doorlopen, voordat de bovenlaag van de vegetatie in blad komt. In de zomer staan ze dan in de schaduw, maar in het vroege voorjaar kunnen ze juist volop profiteren van de zonnestralen. Daardoor vormen ze een belangrijke voedselbron voor insecten die al vroeg vliegen en op zoek zijn naar nectar. Vooral asbij, gewone dwergzandbij en honingbijen vliegen op speenkruid.

De naam speenkruid heeft de plant te danken aan de vorm van de knolletjes in de bladoksels. Deze hebben de vorm van een speen. Speenkruid plant zich voort via wortelstokken, maar ook via deze knolletjes: zij vallen, met okselknop, van de plant en groeien als stekje uit tot een nieuwe plant.

De planten zelf zijn giftig, maar het jonge blad bevat veel vitamine C en werd daarom vroeger tegen scheurbuik gebruikt. De Duitse naam Scharbockkraut herinnert daar nog aan.
Netty Bonouvrie

Foto: Gewoon Speenkruid. Marja ten Voorde