Goilberdingerwaarden

Aan de Lek bij Culemborg kun je volop genieten van het typische rivierenlandschap: de uiterwaarden. De westelijke uiterwaarden zijn de Goilberdingerwaarden. Van de spoordijk Utrecht – Den Bosch tot Werk aan het Spoel gaat het om de Baarsemwaard. De Goilberdingerwaard ligt tussen Werk aan het Spoel en Fort Everdingen. Het natuurgebied is eigendom van Het Geldersch Landschap, maar deels ook in beheer bij Rijkswaterstaat (oevers van de Lek tot aan de zomerdijk) en de gemeente Culemborg (gebied langs de spoordijk). Deze uiterwaarden vormen sinds 2000 een natuurgebied dat grotendeels toegankelijk is.

Door het hoge water in 1993 en 1995 en de evacuatie komen de plannen voor dijkversterking, dijkverlegging en waterstandverlagende maatregelen hoger op de agenda. In 1997 stelt de provincie Gelderland de inrichtingsvisie Natuurontwikkeling in de Goilberdingerwaard en de Baarsemwaard op. In 1999 gaat het gebied op de schop. De voedselrijke bovenlaag van de landbouwgrond wordt verwijderd. Strangen worden deels verplaatst en nieuwe waterpartijen aangelegd.

Uit oninteressante landbouwgronden ontstaat een gevarieerd rivierenlandschap van rivier, strangen, ruig grasland, meidoorns, struweel, zand- en kiezelstrandjes, kribben en dijken. Vermengd met de historie van de Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Armenboomgaard. Deze boomgaard bij het Werk aan het Spoel, omgeven door een lage zomerkade, was eigendom van de Rooms-Katholieke kerk. De opbrengst was voor de armen in de parochie. Het gebied heeft een behoorlijke diversiteit aan planten en dieren, vooral vogels.

Planten

Door de afwisseling in droge en vochtigere delen en hoogtes komen in de Goilberdingerwaarden zeker 130 verschillende planten voor. De bomen en struiken zijn vooral es, els, wilg, meidoorn,

Roze meidoorn. Marja ten Voorde

hazelaar, vlier en braam. Op de rivieroevers en kribben kom je onder meer de grote engelwortel, echte valeriaan, blauw glidkruid, zwart tandzaad, moerasandoorn, moerasspirea, koninginnekruid, heelblaadje, honingklaver, watermunt, wolfspoot en reuzebalsemien tegen.

Grote Engelwortel. Marja ten Voorde

Tussen de rivier en de zomerdijk stuit je onder andere op wilgeroosje, kattenstaart en guldenroede. Terwijl er op de zomerdijk volop kruisdistels, glad walstro, gewone agrimonie, akkerdistels, duizendblad, grote klis, st. janskruid, jacobskruiskruid en klaver te vinden zijn.

Vogels

Ondanks de recreatiedruk in de Goilberdingerwaarden zijn er over een heel jaar ruim 80 verschillende vogelsoorten te zien. Op de rivierstrangen zie je vaak knobbelzwaan, krakeend, wilde eend en kuifeend.

Kuifeend. Marja ten Voorde

In de winter aangevuld met wintertaling, smient en slobeend. Ganzen, meeuwen, futen, aalscholvers, in de zomer visdiefjes en wulpen en in de winter af en toe grote zaagbekken houden zich bij de rivier op. De rietkragen zijn een prima plek voor de blauwborst, rietgors, roodborsttapuit, grote zilverreiger, ijsvogel en de Cetti’s zanger. In het struweel van meidoorns en bramen vind je vooral zangvogels als merel, kneu, putter, grasmus, groenling, heggenmus, roodborstje, fitis en tjiftjaf. Boven de uiterwaarden staat regelmatig de torenvalk te bidden op zoek naar (veld)muizen.

Torenvalk. Marja ten Voorde

In de Goilberdingerwaarden zijn in het voorjaar en de zomer ook volop vlinders, libellen, waterjuffers en andere insecten te zien. En er zitten ook mollen en hazen. Af en toe stuit je zelfs op sporen van een bever of vos.

Meer weten over wat er leeft en groeit in de Goilberdingerwaarden? Kijk op waarneming.nl

Tip

“De Goilberdingerwaarden zijn een waardevol achterland voor Culemborg. Het is geweldig om zo dicht bij je woonomgeving te kunnen genieten van het altijd mooie uitzicht over de rivier en de strangen, de rietkragen en het ruige grasland. Ondanks de recreatiedrukte zijn er het hele jaar door veel verschillende vogels en planten te bewonderen. Echt een gebied om even je gedachten te verzetten”.  Marja ten Voorde, natuurgids bij IVN West-Betuwe.

Praktische informatie

• De Goilberdingerwaarden liggen aan de Lek bij Culemborg, aan de Goilberdingerdijk.
• Honden mogen los lopen in de Baarsemwaard. In de Goilberdingerwaard zijn honden niet toegestaan.
• Wandelroutes: Klompenpad Goilberdingerpad is een rondwandeling van 15 km door onder meer de Goilberdingerwaard.
• Excursies: IVN West-Betuwe en het Geldersch Landschap organiseren regelmatig excursies in de Goilberdingerwaarden.
• Parkeren: voor wandelingen door de Baarsemwaard kun je parkeren op een kleine parkeerplaats aan het begin van de Goilberdingerdijk. Voor wandelingen door de Goilberdingerwaard kun je terecht op de parkeerplaats bij Werk aan het Spoel.

Foto: Baarsemwaard Culemborg. Marja ten Voorde