Bijzondere planten langs de N833 Culemborg-Geldermalsen

Al heel lang klaagden mensen over de gevaarlijke omstandigheden voor fietsers op de provinciale weg N833. Er was namelijk geen vrij liggend fietspad aanwezig. In 2021 en delen van 2022 werd dit probleem aangepakt. Nu ligt er een prachtig fietspad. Veilig voor fietsers en automobilisten.

Er was veel grondverzet nodig om dit traject van 7 tot 8 km lang te realiseren. En grondverzet levert open braakgronden op. In het rivierengebied met alle kleiafzettingen is het dan opletten geblazen. En dan vooral in het najaar. 1-jarige pionierssoorten nemen dan voor korte tijd deze open braakgronden over. Dit gebeurde dus ook met de aanpalende bermen van dat nieuwe fietspad. Tijd om deze wilde plantensoorten te gaan onderzoeken. Dat betekende wel een behoorlijk aantal kilometers lopen. Heen en terug over het hele traject is al gauw een kilometer of 15. Maar was het dat waard?

Een feest was het
Vele interessante, verrassende en spectaculaire soorten bevolkten deze bermen, naast vele verwachte soorten. De meest spectaculaire vondst was zonder meer het vinden van de Brede wolfsmelk. Een uiterst zeldzame soort in Nederland. Specifiek in de Betuwe is de kans aanwezig om de soort op braakgronden tegen te komen. Ik heb de soort ooit ook gevonden in Geldermalsen en Tiel. De Esdoornganzenvoet is 1 van mijn lievelingsplanten, vanwege het feit dat de soort onvoorspelbaar is en je echt moeite moet doen om de soort elk jaar weer te vinden. Ik wist vantevoren dat deze zeldzame soort te vinden moet zijn in deze nieuwe bermen. En na zo’n 10 km zoeken, vond ik ook daadwerkelijk 1 exemplaar.

Brede Wolfsmelk. Wim Vuik

Andere erg verrassende vondsten waren onder andere Fluweelblad, Gingellikruid, Dessertbladen en Tamarix tetrandra. Het vinden van soorten die in het rivierengebied vaker worden gevonden – maar die beslist niet algemeen zijn – waren bijvoorbeeld IJzerhard, Ingesneden dovenetel en Geoord helmkruid. Welriekende ganzenvoet vind je op rivierstrandjes volop, maar daarbuiten wordt deze soort nauwelijks aangetroffen. Verrassend dus dat deze soort ook in deze nieuwe berm opdook.

Andere typische soorten van open kleiige gronden, die we in de Betuwe vaker aantreffen maar hier in veel grotere hoeveelheden stonden, waren onder meer diverse Amarantsoorten. Zoals Kleine majer en Basterdamarant, Doornappel, Postelein, Rode ganzenvoet, Zeegroene ganzenvoet, Grove varkenskers, Kleine leeuwenbek, Tuinbingelkruid, Hoenderbeet en Kleine brandnetel.

Meerjarige soorten waren ook al aanwezig. Deze zullen dus de komende jaren deze nieuwe fietsbermen voornamelijk kleur gaan geven. Denk hierbij aan Echt bitterkruid, Heelblaadjes, Wilde cichorei en Wilde reseda.

Tenslotte was ook de aanpalende sloot op delen aangepakt en vernieuwd. Met name in de buurt van  Buurmalsen leverde dat verrassende nieuwe vondsten op als Waterviolier en Drijvend fonteinkruid, maar ook een zeer sterke toename van  Pijlkruid en Kikkerbeet.

Eind september was het over. De bermen werden gemaaid. In de komende jaren zullen zeer veel van deze 1-jarige soorten niet meer te vinden zijn in deze fietsberm. Dat is jammer, maar er zijn dan absoluut zeker andere plekken in het rivierengebied waar men dan weer ergens bodems heeft opengetrokken met kale open grond. Voor iedereen dus opletten geblazen. Als men dit soort gronden tegenkomt, altijd even gaan kijken…

Bioloog en plantendeskundige Wim Vuik

Foto: Gingellikruid. Wim Vuik