Wetlands Passewaaij
Aan de Waal net buiten de stad Tiel ligt een mooi stuk natuur. Ontstaan door een samenloop van omstandigheden. Enkele bewoners bedenken in 1993 het plan deze uiterwaard terug te geven aan de natuur. Het hoge water in 1995 maakt de verhoging van de dijken noodzakelijk. Door beide activiteiten te combineren ontstaat in 1996 het natuurgebied Wetlands Passewaaij, officieel Betuwe Passewaaij.
Het gebied is ongeveer 40 hectare groot. Het reikt van de inlaat van het Inundatiekanaal tot aan de geul met aan de overkant de steenfabriek van Zennewijnen. Rijkswaterstaat is eigenaar van het grootste deel van het gebied. Drie kleiputten en het vierkant daaromheen zijn van Staatsbosbeheer. En dan zijn nog enkele percelen in handen van de eigenaar van de steenfabriek van Zennewijnen. Tot slot heeft ook Waterschap Rivierenland een rol.
Nevengeul Passewaaij. Eefke Halma
Tot 2015 ligt er in de uiterwaard een strang die benedenstrooms, bij de steenfabriek, met de Waal in verbinding staat. In 2015 is een bovenstroomse aantakking aangelegd, waardoor de strang een meestromende nevengeul van de Waal wordt. Met als doel vissoorten die van stroming houden een paai- en opgroeigebied te bieden. Een brug houdt het gebied toegankelijk voor mens en dier. Verder houden koeien en paarden door hun begrazing het natuurgebied enigszins begaanbaar.
In de Wetlands Passewaaij is altijd wel iets te zien. Het is een struingebied zonder vaste paden, met twee verschillende gezichten. Strandjes, meidoorns en wind aan de kant van de rivier. Bij de nevengeul is het vaak warmer. Daar is ook meer begroeiing en zijn meer vogels. Vanuit de vogelkijkhut hebt je uitzicht op het water van de nevengeul. Bij hoog water staat deze hut soms helemaal onder water.
Planten en bomen
De hoogteverschillen in het gebied zorgen voor verschillende planten, vooral pioniersoorten. Dat zijn planten die als eerste opkomen in een (bijna) leeg gebied. Ze hebben vaak een korte levenscyclus en kunnen zich snel vermeerderen. Een bekend voorbeeld is de weegbree, een plant met diepe wortels en relatief grote bladeren. De weegbree maakt veel en licht zaad aan, waardoor het zich makkelijk en snel kan verspreiden door bijvoorbeeld de wind of de Waal. Deze planten worden vaak onkruid genoemd. Kom hier voor de zomervakantie eens kijken en oordeel zelf.
Een aantal soorten die je hier elk jaar tegenkomt zijn warkruid, kattendoorn, walstro, klaver, klis, kaardenbol, zeepkruid, riviertandzaad, heel veel guldenroede en doornappel.
Grote Kaardebol. Joop Reichenfeld
Als je door het gebied loopt, zie je langs de dijk populieren staan. Deze bomen groeien snel. Daar tegenover staat dat ze vaak niet ouder worden dan 60 jaar. Je ziet dan ook al een aantal omgevallen populieren. Verder zie je veel wilgen, een groeiend aantal notenbomen en een enkele es. Kijk maar eens of je ‘m kunt vinden. Qua struiken kom je veel meidoorn, vlier en kornoelje tegen en een paar grote braamstruwelen. Vogels en hazen zoeken graag hun toevlucht tot deze struiken.
Blauwborst. Marja ten Voorde
Vogels en andere dieren
Je komt hier allerlei soorten vogels tegen. Van scholeksters en visdiefjes die in de stad broeden op het platte dak van het oude veilinggebouw tot het ijsvogeltje dat over het water scheert. De blauwborst, de kwikstaart, de verschillende soorten zwaluwen, de grauwe gans, de nijlgans en de aalscholver. Ze komen allemaal graag langs. De ooievaar broedt hier al jarenlang en blijft de laatste jaren ook in de winter in ons land. En schrik niet als er ineens een fazant luidkeels wegvliegt! Op de kerktoren van Tiel huist een paartje slechtvalken. Vaak vind je hun prooien terug in de Wetlands. Een dode vogel met de vleugels nog intact, maar de romp volledig kaal gegeten.
Sinds een aantal jaren woont er ook een bever in het gebied. Als het water laag staat, kun je meer dan 10 verschillende holen en burchten vinden. Het makkelijkst te vinden zijn de ingestorte burchten; grote gaten aan de waterkant. In de winter, als de bever het moet hebben van de bast van de wilg, vind je veel vraat- en knaagsporen in de Wetlands. Af en toe worden er sporen van reeën gevonden en zijn al wel eens pootafdrukken van een das gevonden. Maar daar bleef het bij. Hazen zie je vaak wegschieten: ze hebben jou veel eerder in de gaten dan jij hen.
Meer weten over wat er leeft en groeit in de Wetlands van Passewaaij? Kijk op waarneming.nl
Tip
“De Wetlands zijn sinds de coronacrisis populair bij de inwoners van Tiel. Toch blijven de meeste mensen kijken vanaf de dijk en wandelen daarna door. Trek stevige schoenen aan en ga eens van de dijk af. Het is pure rijkdom om zo’n rustig gebied op 5 minuten van het stadscentrum te hebben. Neem vooral je (klein)kinderen mee. Laat ze heerlijk razen en doe vooral mee. Of kom alleen met een thermoskan en een boek.
Als Appelpop weer mag en je hebt geen behoefte aan drukte? Ga naar de Wetlands. Je ziet de tent staan, kunt heerlijk rustig zitten en toch genieten van de muziek. Check wel even de windrichting. Anders wijk je uit naar de Kleine Willemswaard aan de andere kant van de stad.”
Eefke Halma, natuurgids bij IVN West-Betuwe.
Praktische informatie
- De Wetlands Passewaaij liggen aan de Ophemertsedijk in Tiel. De dijk is alleen toegankelijk voor aanwonenden van de dijk. Je riskeert een boete als je hier de auto parkeert.
- Kom op de fiets of parkeer je auto gratis op de Diderik Vijghstraat. Loop vanaf hier de dijk op en klim gelijk over het hek bij het inundatiekanaal of loop over de dijk naar het eerste of tweede toegangshek en duik daar het gebied in.
- Honden mogen niet los lopen vanwege het vee.
- De struinroute van Heerewaarden – Tiel (20 km) komt ook door Wetland Passewaaij.
- IVN West-Betuwe organiseert af en toe wandelexcursies in de Wetlands Passewaaij. Ook voor een familie-uitje kun je een verzoek indienen om met een natuurgids het gebied in te gaan. Zie voor excursies de activiteitenpagina.
Foto: Wetland Passewaaij. Els Bary-Peters
