Heesseltsche uiterwaarden
De Heesseltsche uiterwaarden liggen in het rivierengebied tussen de dorpen Heesselt en Opijnen in de gemeente West Betuwe. Dit gebied is overloopgebied van rivier de Waal. Bij hoog water kan het dus voorkomen dat je er maar deels of zelfs helemaal niet in kunt. Maar anders is het een heerlijk gebied om te struinen en te genieten van planten, dieren en mooie vergezichten.
De Heesseltsche uiterwaarden zijn van 2016 tot 2019 compleet op de schop gegaan voor het project Ruimte voor de Rivieren. In totaal is het gebied zo’n 385 hectare groot. Ruim 200 ha van de Heesseltsche uiterwaarden is in eigendom van Staatsbosbeheer en Rijkswaterstaat en bestemd als dynamische riviernatuur. Hier lopen het hele jaar Hereford runderen en Konik paarden te grazen. In het overige deel van de Heesseltsche uiterwaarden vindt al jarenlang agrarisch natuurbeheer plaats onder coördinatie van VANL-TCW (Vereniging voor Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Tieler- en Culemborgerwaarden).
Het is een natuurgebied met een oude kleiput, strangen en nevengeulen met verschillende dieptes, stromend en stilstaand water, moeras, ooibos, ruigte en graslanden. De dynamiek van de rivier zorgt ook voor allerlei veranderingen, zoals oeverafslag, onderlopen bij hoog water en verplaatsen van zand. De runderen en paarden zorgen er door begrazing voor dat het gebied open blijft. Hun gezonde mest draagt bij aan allerlei voedsel voor planten, insecten en vogels.
Planten
In deze uiterwaarden komen verschillende grondsoorten voor. Dicht tegen de dijk aan is het vooral klei. Richting de rivier is er steeds meer zand, tot rivierstrandjes aan toe. Je vindt er klei- en zandminnende rivierplanten, van algemene planten als diverse distelsoorten, ganzenvoeten, wilgen en populieren tot bijzondere soorten als o.a. kleine leeuwenbek, riempjes en doornappel. Maar er zijn ook rotsliefhebbers (o.a. kaal breukkruid) die zich vestigen op de kribben en enkele aangewaaide tuinplanten (o.a. zonnebloemen).
Doornappel. Anton van der Velde
Om ook de groei van waterplanten te stimuleren – wat leidt tot voer en schuilplaatsen voor waterdiertjes en vissen – zijn er oude boomstammen in de nevengeul gelegd. Bij laag water zijn ze goed zichtbaar. Welke planten je vindt hangt naast grondsoort ook af van vochtigheid en temperatuur. Elk jaar is dus weer anders.
Vogels
Door de verschillende waterpartijen is de variatie aan vogels enorm. In het water leven allerlei waterinsecten, kreeften en vissen. In de modderige oeverranden kunnen steltlopers voedsel vinden. Grauwe gans, Canadese gans en Nijlgans broeden in de Heesseltsche uiterwaarden. Ook ooievaars, aalscholvers, de grote en kleine zilverreiger, blauwe reiger en de zeldzame roerdomp voelen zich er thuis. Onder de zangvogels broeden hier onder andere de roodborsttapuit en de veldleeuwerik.
Roodborsttapuit in Heesselt. Els Bary-Peters
Veldleeuwerik. Anton Lemmers
Regelmatig komen de visarend en zeearend langs. Andere roofvogels zijn de torenvalk, buizerd en bruine kiekendief. In de zomer nestelen oeverzwaluwen in de oevers van de nevengeul. ‘s Winters zijn veel kolganzen en brandganzen te gast. Met af en toe een casarca of roodhalsgans als dwaalgast.
Zeearend. Anton Lemmers
Op de hoogwatervluchtplaats bij Theehuis River Lounge telt de Vogelwerkgroep van IVN West-Betuwe in het najaar de trekvogels. Van oktober tot en met maart tellen ze ook de watervogels voor SOVON.
Meer weten over wat er leeft en groeit in de Heesseltsche uiterwaarden? Kijk op waarneming.nl Heesseltsche uiterwaarden Oost en waarneming.nl Heesseltsche uiterwaarden West
Tip
“Als kind mocht ik al kennismaken met de uiterwaarden en de liefde hiervoor is nooit overgegaan. Je kunt er lekker pootje baden en zelfs schelpen zoeken. Kijk om je heen en geniet van de planten en de vogels. Kom elk jaargetijde een keer terug. Het landschap kent vele gezichten.”
Nellie de Geus, natuurgids bij IVN West-Betuwe
Praktische informatie
- De Heesseltsche uiterwaarden liggen tussen Heesselt en Opijnen in de gemeente West Betuwe.
- Het gebied is vrij toegankelijk behalve bij hoog water. Honden zijn welkom, mits aangelijnd.
- Wandelroutes: je kunt vrij struinen door het gebied, uiteraard met respect voor flora, fauna en boer. De struinroute van Heesselt naar Neerijnen en Waardenburg en terug naar Heesselt loopt door de Heesseltsche uiterwaarden (17 km).
- Excursies: IVN West-Betuwe organiseert regelmatig excursies in de Heesseltsche uiterwaarden, zie ook de rubriek Activiteiten.
- Parkeren is mogelijk bij Theetuin River Lounge, op de dijk bij Opijnen en buitendijks bij de Ester Stoep:
Wordt het kaartje niet weergegeven, klik dan hier
Advies
- Trek waterdichte schoenen of laarzen aan
- Neem een verrekijker mee.
- Houd afstand tot de grote grazers in dit gebied (minimaal 25 meter) en voer ze niet.
- Ga niet zwemmen in de Waal, dit is levensgevaarlijk.
Heesseltsche uiterwaarden. Piet de Geus
Heesseltsche uiterwaarden. Anton van der Velde
Kopfoto: Uiterwaarden Heesselt. Els Bary-Peters
