Project insectenhotels
Project insectenhotels is een initiatief van de Cursuswerkgroep van IVN Heeze-Leende, ter ere van de viering van veertig jaar IVN cursuswerk en natuureducatie in Heeze-Leende.
Om mensen te inspireren zijn tien kleine insectenhotels gebouwd. Daarnaast zijn ook twee rode hotels gemaakt. Die kunnen onnodige moeite besparen. Ze laten namelijk zien welke materialen insecten niet zo aantrekkelijk vinden: dennenappels, houtkrullen en vlinderhuisjes bijvoorbeeld.
Een insectenhotel in je tuin: grappig, leerzaam en nuttig!
Met een insectenhotel in je tuin, kun je mooi insecten observeren. Een hotel trekt vooral bijzondere bijen en onschuldige wespjes. Allemaal soorten die geen mensen lastigvallen. Ze hebben het veel te druk met elkaar, met voedsel verzamelen en de zorg voor hun kroost. Ze gebruiken graag gaatjes en stengels in insectenhotels om hun nest te maken.
De hele lente en zomer wordt er keihard gewerkt. De mannen zijn druk met vrouwtjes versieren en hun hoekje tuin en bloemen bewaken. Alleen bij slecht weer of ’s nachts rusten ze uit. In een grote gang in het hotel bijvoorbeeld. Sommige bijenmannen durven hun territorium niet onbewaakt achter te laten. Dan slapen ze vastgeklemd in een bloemetje. Kijk ‘s avonds maar eens in een grasklokje.
De vrouwtjes zorgen dat er volgend jaar ook weer bijen zijn. Zodra ze zelf uit het nest zijn gekomen gaan ze aan de slag. Ze hebben een paar weken de tijd om nesten te maken en te vullen. Voor elk eitje wordt een apart kamertje (broedcel) ingericht. Ze gebruiken speeksel, blaadjes, propjes hars, leem of zand. Een gang bevat enkele tot soms wel tien kamertjes en wordt dichtgemaakt met een extra afsluiting tegen parasieten.
Elke broedcel wordt gevuld met een voedselvoorraad voor de larven die zullen uitkomen. Je ziet bijen met stuifmeel de gangetjes ingaan en wespen met kleine insecten zoals rupsjes of spinnen of kevertjes. Na enkele weken wordt het weer stil. De bijen sterven, het werk is gedaan. In de nestgangen wacht de nieuwe generatie als larve, pop of bijtje op de volgende lente.
Hoe bouw je een vijfsterren insectenhotel ?
Een vijfsterren insectenhotel staat op een zonnige, beschutte plek met veel bloemen, insecten en nestmateriaal (leem, hars, blaadjes, stengels). De nestgangen zijn glad en veilig. Voorkom schimmel, vocht en eenvoudige toegang door parasieten.
klik hier voor vergroten afbeelding bewoners van bovengrondse gangen
Zorg voor voldoende diepe nestgangen (minimaal de lengte van een standaardboortje) en gaatjes van verschillende diameters. Vooral 3-6 mm is erg populair. Maar ook 7-9 mm wordt vaak goed gebruikt.
klik hier voor vergroten afbeelding gangdiepte gangwijdte insectenhotels
Tip: bind of schroef al je materialen goed vast om te voorkomen dat vogels ze eruit peuteren. Het is ook handig als je riet of hout na een paar jaar kunt vervangen. Leg het oude riet nog een jaar in een schaduwhoekje voor het geval er nog bijtjes moeten uitkomen.
Over dennenappels, houtkrullen en vlinderhuisjes…
Je ziet zoveel insectenhotels met dennenappels, baksteen, houtkrullen of houtsnippers dat je bijna zou geloven dat het zo hoort. Maar je zult er zelden insecten in aantreffen en zeker geen bijen.
In de handel zijn veel fantasiehotels te koop: het ziet er leuk uit maar insecten hebben er weinig aan. Stokjes zonder gaten. Bamboe van maar enkele centimeters lang. Ondiepe, rafelige en gespleten gaten. En ook vlinderhuisjes met die langgerekte toegangsspleten zijn maar een verzinsel.
Bed en breakfast!
Het lijkt erop dat het aantal insecten en insectensoorten (volgens sommige onderzoeken zelfs drastisch) terugloopt. De gevolgen daarvan zijn onduidelijk. Maar we hebben wel geleerd hoe complex en belangrijk relaties tussen organismen telkens weer blijken te zijn…
Ook de oorzaken zijn nog onduidelijk: ligt het aan insecticiden of andere stoffen? Aan versnippering of klimaat?
Hoe dan ook, laten we proberen om insecten en vooral ook bestuivers een handje te helpen. Insectenhotels zijn daarbij ondergeschikt aan andere zaken:
- Zorg voor bloemen! Stuifmeel en nectar zijn de basis voor bijen, zweefvliegen en veel andere insecten.
- Gebruik geen giftige stoffen in de tuin om insecten, slakken, onkruid, schimmels etc. te weren.
- Gun ook al die niet-stekende wespensoorten voedsel. Wespenlarven leven van rupsjes, bladluizen, kevers en andere insecten.
- Geef ook de vele soorten bijen en wespen die liever in de grond wonen de ruimte. Houd op zonnige plekken een strook geel zand of leem open. Of maak een steilrandje.
- Laat in de herfst en winter plantenstengels staan. Snoei niet alles tegelijk en laat wat rommelhoekjes met dood hout en blaadjes liggen.
Wil je in je tuin, wijk, gemeente of bedrijf iets doen voor insecten?
Kijk dan naar de film Ruimte voor bijen
Resultaten insectenhotels
De eerste twee seizoenen van de insectenhotels zitten erop. De resultaten hebben onze verwachtingen overtroffen, zowel wat betreft aantallen als soorten insecten! Rond de 1100 nestjes zijn inmiddels gevuld door nijvere bijen en wespen. In en rond de insectenhotels hebben we bovendien enkele bijzondere soorten aangetroffen zoals de gele tubebij, de kameelhalswesp en de grote reuzenzakdrager.
Wil je meer weten over de insecten en planten die we in en rond de insectenhotels hebben aangetroffen? Download dan hieronder het fotoverslag van onze inventarisatie.
IVN-inventarisatie-insectenhotels-ontginning-Heeze-2021
IVN-inventarisatie-insectenhotels-ontginning-heeze-2020
IVN-inventarisatie-insectenhotels-ontginning-heeze-2019
IVN-inventarisatie-insectenhotels-ontginning-heeze-2018
Met dank aan
Dit natuureducatieproject is tot stand gekomen in samenwerking met Brabants Landschap en met hulp van onder meer: Brabants Landschap, SSNOE (Stichting Stimulering Natuurprojecten omgeving Eindhoven), Staatsbosbeheer, IVN Veldhoven Eindhoven Vessem, J.A. van Straten Bouw.
Voor meer informatie
Wil je meer informatie over insectenhotels? Kijk dan bijvoorbeeld eens op www.bestuivers.nl. Je vindt daar ook gratis downloadlinks naar het boek Gasten van bijenhotels van Pieter van Breugel. Voor specifieke vragen kun je ook mailen naar het Cursusteam van IVN Heeze-Leende: cursusteam@ivnheezeleende.nl
