Rhijngeest

Het verhaal achter Rhijngeest
Het eerste deel van de naam van het bospark verwijst naar de “Oude Rijn”.  Deze kleine rustige, nu zeer getemde rivier is niet meer te vergelijken met wat deze duizenden jaren lang was. Tientallen eeuwen is de Oude Rijn de belangrijkste afwateringsrivier geweest van ons land. Mede door invloed van de Noordzee ontstond een enorme Rijndelta. Waar duizenden jaren eb en vloed vrij spel hadden, groeien nu de statige beuken en eiken. De oostkant van het park ligt namelijk op een meer dan 5000 jaar oude strandwal, ook wel “geest” geheten, of anders zandgrond genoemd. Dat verklaart het tweede deel van de naam van het park “Rhijngeest”. Dit is nog steeds te zien aan de begroeiing van bomen, zoals essen, elzen, populieren en wilgen op de lagere – natte – gedeelten. De eiken en beuken staan op de hogere – droge – zanddelen. De vegetatie vertelt als het ware de duizenden jaren geschiedenis van dit mooie gebied.
Bewoners
Vanaf de vorming van de strandwal hebben hierop mensen gewoond, al duizenden jaren dus! Sporen van hun nederzettingen zijn zo met het blote oog niet meer te herkennen. Dat is wat anders met de bebouwing en de daarbij behorende parkaanleg van velen eeuwen later. Rond 1600 was het gebied Rhijngeest in bezit van diverse buitenplaatseigenaren, waarbij het park verschillende malen is heringericht in diverse ‘stijlen’. Ook deze geschiedenis is nog goed herkenbaar in flora, fauna én bebouwing. Vanaf 1895 wordt het hele gebied (Rhijngeest en Endegeest) overgedragen aan de gemeente Leiden. Bijna een eeuw lang worden patiënten met psychiatrische aandoeningen verzorgd in beide parken. Zij vinden ondermeer onderdak in de in 1903 gebouwde “Jelgersmakliniek”, het huidige gemeentehuis van Oegstgeest.

Een nieuwe beheerder
In 1997 krijgt de stichting “Zuid-Hollands Landschap” een groot gedeelte van het park in beheer. Haar beleid is in eerste instantie er op gericht de natuur zoveel mogelijk zijn gang te laten gaan, wat een spectaculaire groei en bloei tot gevolg heeft gehad. De afgelopen 10 jaar domineerde de verwildering, of te wel de natuurlijke begroeiing van de vegetatie in het park. De stichting heeft inmiddels haar beheerbeleid gewijzigd. Zij wil nu een wat meer parkachtig geheel, zoals park Rhijngeest vanaf 1840 was, toen ingericht in een Engelse landschapstijl, ook wel een natuurlijke stijl. Dit in tegenstelling tot de Franse stijl die domineerde vanaf 1600 en herkenbaar is aan zijn geometrische vormen. Een paar elementen van deze Franse stijl zijn bewaard gebleven in de privé tuin van de Villa Rhijngeest, echter deze tuin heeft ook heden ten dage voor het grootste gedeelte nog een Engelse landschapstijl.

Wat is er allemaal te zien
De flora en fauna van Rhijngeest lijken beperkt door de verwilderd aandoende maar zeer natuurlijke aanblik, maar dat is schijn. In het voorjaar kan je allerlei stinzenplanten vinden, zoals sneeuwklokjes, lenteklokjes, krokussen, narcissen, bosanemoontjes, gevlekte aronskelk en wilde hyacinten. Wat later in het seizoen vindt je ook voorjaarszonnebloemen. Het bos is ook het verblijf van vele zangvogels, zoals het winterkoninkje, roodborstje, zwartkop en grote zanglijster. Halsbandparkieten, houtduiven, grote bonte spechten en kauwen maken alle dankbaar gebruik van elkaars kunstwerken! Bijna dagelijks zijn roofvogels te zien als buizerd, torenvalk en een bosuil. Tegen de schemering zie je verschillende soorten vleermuizen. Zij overwinteren en slapen overdag in holle bomen. Uniek in dit bospark zijn zeker ook de paddenstoelen. We hebben meer dan 100 soorten gevonden. Vooral op en rond de overal in het bos aanwezige houtstapels is een grote soortenrijkdom aangetroffen. Bijna overal vind je inktzwammen, honingzwammen en gewone zwavelkopjes. De paddenstoelen zorgen voor een snelle en effectieve afbraak van o.a. (dode) bomen en vele soorten helpen de levende bomen in de vorm van extra ‘vitaminepillen’, waardoor diezelfde bomen langer en gezonder kunnen blijven leven.

Vitaminepil in Oegstgeest
Rhijngeest is een klein en ogenschijnlijk verwilderd, maar zeer natuurlijk bospark en heeft een grote diversiteit van flora en fauna. Een groene parel in het overvolle bebouwde westen van het land, welke voor de toekomst zeker zo behouden dient te worden! Wij wensen u mooie wandelingen toe in dit prachtige stukje puur Oegstgeester natuur!

IVN–wandelingen
Natuurgidsen van het IVN regio Leiden geven hier regelmatig excursies. Tijdens deze excursies wordt ingegaan op wat er in het betreffende seizoen te zien is: bomen, planten, paddenstoelen en vogels. Er is ook aandacht voor natuurbeleving.
Onder het menu ‘Activiteiten/excursies’ vindt u informatie over IVN-wandelingen in Rhijngeest.
Start van de wandelingen: voor het Gemeentehuis aan de Rhijngeesterstraatweg 13 te Oegstgeest.