Werk- en natuureducatiecentrum De Groene Knoop
Op de Algemene ledenvergadering in mei 2023 heeft het bestuur informatie verstrekt over de stand van zaken met betrekking tot de plannen met de boerderij in Park Overstegen.
Inleiding
“Rond 1975 is Natuurpark Overstegen in Doetinchem aangelegd. In 2015 en 2019 is het park aan de oost- en westkant verder uitgebreid waardoor het park op dit moment een oppervlakte heeft van ongeveer 290.000 vierkante meter. Centraal gelegen in Natuurpark Overstegen staat een monumentale boerderij die eigendom is van de gemeente Doetinchem. Tot 2021 werd de boerderij bewoond door de voormalige eigenaar. Vanaf het moment dat deze eigenaar uit de boerderij is vertrokken staat het pand leeg en heeft het tot heden geen nieuwe bestemming. Het College van Burgemeester en Wethouders heeft in 2022 besloten een onderzoek te starten naar een maatschappelijke herbestemming van de boerderij. Hierbij wordt voorrang gegeven aan natuur- en educatiefuncties die recht doen aan de gebruiksmogelijkheden en ligging van de boerderij in het Natuurpark (Gemeente Doetinchem, 2022).”
De gemeente Doetinchem heeft hiervoor vier natuur- en groenorganisaties – die al lange tijd bij het Natuurpark betrokken zijn – verzocht om gezamenlijk een maatschappelijke businesscase uit te werken. Deze organisaties zijn: De Groene Knoop, Buur maakt Natuur, IVN De Oude IJsselstreek en de Nederlandse Bijenhouders vereniging afdeling Doetinchem.
Wat is er tot nu toe gebeurd?
In eerste instantie is er nagedacht over de mogelijkheden die een natuurcentrum zou kunnen bieden aan de initiatiefnemers. Voor de vrijwilligers van De Groene Knoop een goed onderkomen als kantine, vergaderruimte en opslag voor hun gereedschap en materialen. De bijenvereniging is toe aan een nieuwe stal en ruimte om mensen te ontvangen voor educatie. De vrijwilligersgroep onder leiding van Han Hensing heeft zich enige jaren geleden aangesloten bij Buur maakt Natuur en zodoende is ook deze club bij de plannen betrokken en levert zelfs de voorzitter van de Stuurgroep. De Groene Knoop heeft al eerder bij de gemeente de wens aangegeven voor dit centrum en daarbij zijn er ook plannen getekend voor de omgeving zoals de boomgaard, moestuin, buitenleslokaal, pluktuin en dergelijke.
De KNNV en IVN maakten weleens gebruik van de ruimte voor de plantenwerkgroep (KNNV) of een overleg. Onlangs is ook Groei&Bloei Doetinchem tot de stuurgroep toegetreden.
Hoe staat IVN hierin?
Ons ledenbestand telt ruim 150 leden die wonen in Doetinchem. Een echt natuurcentrum zou voor IVN De Oude IJsselstreek mogelijkheden bieden om de groeiende groep leden die niet actief maar wel betrokken zijn en in de stad wonen meer bij de natuur te betrekken. Door bijvoorbeeld korte cursussen, werkzaamheden in een moes- of pluktuin, door workshops, een ontmoetingsruimte voor natuurgidsen en belangstellenden. Ook zouden we de wijkbewoners en zeker scholen meer voor IVN-activiteiten kunnen gaan interesseren. Voor toeristen en wandelaars zou een balie met informatiemateriaal over de groene mogelijkheden in de stad en de landgoederen beschikbaar kunnen komen.
Na het plannen maken
In het afgelopen jaar zijn er veel contacten gelegd met allerlei groeperingen die gebruik zouden kunnen maken van of samenwerken met het nieuwe natuurcentrum.
Ook bedrijven en instanties die bereid zijn zich in te spannen voor de realisatie (in welke vorm dan ook) werden in kaart gebracht.
Maar bovenal is veel tijd gaan zitten in een goed verbouwingsplan en een deugdelijke financiering met in achtneming van de monumentale status van het pand en de huidige eisen m.b.t. duurzaamheid en energie.
Na veel wikken en wegen is naastliggende schets de laatste stand van zaken. Een verbouwing in fasen én een klein gedeelte als verhuur voor bewoning (wellicht toekomstige beheerder) en dus een vaste bron van inkomsten.
Allereerst de ruimten voor De Groene Knoop (fase A), vervolgens de bewoning (fase B) gevolgd door de algemene ruimten voor ontvangst en expositie (fase C en D).
Kostencalculatie is gebaseerd op veel inzet van eigen mensen, op slimme inkoop en sponsoring door derden. Een hele kluif!
Waar staan we nu?
De Stuurgroep is in het traject bijgestaan door vele deskundigen (o.a. Koninklijke Nederlandse Heidemaatschappij) en deze maand wordt onder leiding van Warkhouse bij de gemeente Doetinchem een Maatschappelijke Businesscase Werk- en natuureducatiecentrum De Groene Knoop ingeleverd.
Tevens is er door de partijen een formele samenwerkingsovereenkomst (SOK) getekend dat als voorwaarde geldt voor de gemeente Doetinchem om de plannen te bestuderen en te werken aan een ‘Akkoord op hoofdlijnen’.
“Het doel van deze samenwerking is het gezamenlijk streven naar de realisatie van Natuurboerderij de Groene Knoop. Natuurboerderij de Groene Knoop is bij realisatie het integraal werk- en natuurinfocentrum voor wijkbewoners, bezoekers, scholen, inwoners van Doetinchem en de regio. Het is de centrale locatie waar de initiatiefnemers kunnen opereren voor het organiseren van de activiteiten bij de Natuurboerderij en in het Natuurpark.
Het tweede doel van de samenwerking is het vormen van een passende rechtsvorm voor Natuurboerderij de Groene Knoop. Binnen de rechtsvorm staat het gehele beheer en de exploitatie van Natuurboerderij de Groene Knoop centraal. (Voor het binnenhalen van subsidie en vanuit de gemeente Doetinchem is het de wens een aparte stichting te vormen voor Natuurboerderij de Groene Knoop. De doorlooptijd om een stichting op te zetten is 6 maanden).”
Knelpunten
Die zijn er vele!
In het afgelopen jaar heeft de stuurgroep enkele bezoeken gebracht aan vergelijkbare initiatieven in het land. In Natuurpark Kronenkamp in Neede werd ons op het hart gedrukt om de boerderij in erfpacht te krijgen. De gemeente Doetinchem gaat hierin mee, echter met een forse erfpachtcanon. (in Neede € 1 pro forma). Dat is een hobbel. Om een sluitende jaarlijkse exploitatie te bereiken en niet afhankelijk te zijn van jaarlijkse gemeentelijke subsidie is het noodzakelijk hier met de gemeente over in gesprek te gaan. Over enige tijd zullen we horen hoe de gemeente hierin staat en of de exploitatie in de toekomst te realiseren zal zijn.
Leden van de initiatief nemende partijen zijn door Warkhouse uitgenodigd voor een informatieavond op 14 juni 2023 in het wijkgebouw van Overstegen. Betrokkenheid van buurt en leden is essentieel voor het project zowel bij de daadwerkelijke realisatie als erna. Hopelijk zullen velen daartoe bereid zijn.
Gerard van der Kamp en Thea Lammers
