Verslag lezing Uko Vegter over natuurgebieden in Borger-Odoorn

De activiteitencommissie werd overvallen door het zeer grote aantal aanmeldingen voor deze lezing op 30 maart. In het verleden waren we gewend geraakt aan rond 20 belangstellenden voor een lezing. Het bezoekersaantal van bijna 90 personen bij de lezing van Geert de Vries in februari was al een eerste signaal. Maar deze lezing trok vooral ook veel belangstellenden van buiten onze gemeente. Het was namelijk een compleet nieuwe lezing van Geert terwijl Uko de lezing over natuurgebieden in onze gemeente al eerder in Borger heeft gehouden.

Een paar dagen voor de lezing bleek dat de gereserveerde zaal veel te klein zou zijn en uitwijken naar een andere zaal in het Hunebedcentrum bleek niet mogelijk. Gelukkig vonden we op de valreep nog een andere locatie die achteraf zeer geschikt bleek voor het grote aantal bezoeker. uiteindelijk telden we 78 belangstellenden.

De lezing

Uko begon zijn lezing met een terugblik op zijn vroegste jeugd. Hoe spelen in rioolbuizen en vol ontzag kijken naar nu ouderwetse draglines uiteindelijk zijn studiekeuze bepaalde.

Later kwam hij namelijk tot de ontdekking dat die draglines in zijn woonomgeving rond Doetinchem het landschap volledig op de kop zetten ten behoeve van een efficiëntere landbouw. Een studie in Groningen met als specialisatie eco-hydrologie opende zijn ogen voor de relatie tussen de plantensoorten die hij aanvankelijk maar saai vond en de biotoop waarin ze groeiden. Hij leerde het landschap lezen aan de hand van de verspreiding van plantensoorten. Met name beekdallandschappen intrigeerden hem. Vandaar zijn werk voor het waterschap Hunze en Aa’s en Het Drentse Landschap.

Leuke details uit de lezing van Uko

Heel leuk vond ik de foto uit 1932 waarop een onderwijzer op een jongensschool liet zien hoe het Drents plateau vergeleken kan worden met een omgekeerd soepbord. Hij liet de kinderen op het bord beekjes tekenen die naar alle kanten afstroomden. Deze vergelijking wordt nog steeds gemaakt in de aardrijkskunde les. Een ander detail. Een citaat van de bekende Borgerder schrijver Harm Tiesing, die het Voorste Diep omschreef als een woest stromende beek. Deze watermotor verdween nadat het Voorste Diep grotendeels werd vergraven tot het kanaal Buinen-Schoonoord. Maar met dank aan o.a. Eric van der Bilt de vroegere directeur  van HDL kwam de watermotor weer terug. De Hunzevisie die in de jaren 90 van de vorige eeuw werd opgesteld vormde hiervoor het startpunt. Het was een gewaagde visie. Het stroomdal van de Hunze was immers volledig ingericht voor de landbouw en daarvoor waren bijna alle vroegere meanders en oorspronkelijke beekdallandschappen opgeofferd.

Eigenlijk hebben we het aan een bijna ramp te danken dat de Hunzevisie nu grotendeels is gerealiseerd. De enorme wateroverlast in 1998 noopten de provincie en de waterschappen er toe om de waterafvoer in Drenthe drastisch te herzien. Waterberging werd het credo. Hierdoor moest toekomstige wateroverlast worden beteugeld. Waterberging en natuurontwikkeling bleken mooi samen te kunnen gaan.

De Gebieden

Naast de nieuwe natuur in het Hunzedal is het natuurgebied Het Drouwenerzand  een heel ander gebied. Het is al heel lang in bezit van HDL. De natuur in dit Natura 2000 gebied wordt ook al heel lang gemonitord. Elke tien jaar wordt alles wat leeft en groeit genoteerd. Hierdoor ontstaat een heel nauwkeurig beeld en jammer genoeg: dit beeld is niet rooskleurig. Vooral kwetsbare vlinders verdwijnen in rap tempo. De heivlinder kwam bijvoorbeeld dertig  jaar geleden nog in grote aantallen voor. Nu gaan de rupsen voortijdig dood omdat door de verzuring als gevolg van de stikstofdepositie en de verdroging hun voedsel wordt vergiftigd. In plaats van een voedzame en gezonde hap moeten zij het doen met ongezond eten uit de snackbar.

Gelukkig valt er ook veel positiefs te melden over de gebieden van HDL met name in het Hunzedal zijn er erg veel positieve ontwikkelingen. Voorbeelden zijn de Mandelanden, de Flessenhals en Lofar. Op onze website bij gebieden kun je hierover van alles lezen.

Die ontwikkelingen zijn zo positief en snel dat wetenschappers uit binnen en buitenland verbaasd reageren als ze op uitnodiging van Het Drentse Landschap de gebieden bezoeken.

De Branden, het laatste gebied waar de nieuwe natuur is ontwikkeld ligt ook in de gemeente. Ook daar zijn de eerste ontwikkelingen hoopvol, door het enorme hoogteverschil met het Drouwenerzand is er nu al veel mineraalrijke kwel gezien.