Groene Revolutie Zeeuwse Schoolpleinen – “Buiten leren moet weer normaal worden”

Carlien Nijdam, docent Natuurwetenschappen en Techniek aan de pabo van de Hogeschool Zeeland, start dit jaar samen met IVN Zeeland en GGD Zeeland met het project Groene Revolutie Zeeuwse Schoolpleinen. Wij spreken Carlien over de rol van de PABO binnen dit project en waarom groene schoolpleinen volgens haar zo belangrijk zijn.

Kan je kort vertellen wie je bent en wat je doet?

Ik ben docent op de PABO. Ik geef samen met een collega de vakken natuurwetenschappen en techniek. Daarnaast ben ik betrokken bij onderzoekstrajecten van de PABO en Hogeschool Zeeland. Ik houd me o.a. bezig met het verkennen van mogelijkheden om multidisciplinair onderzoek te doen, met andere opleidingen binnen het sociaal maatschappelijke cluster (bijv. pedagogiek en social work). Het gaat hier altijd om praktijkonderzoek, we zijn immers allemaal praktijkgerichte opleidingen.

Jij bent vanuit de PABO betrokken bij het project Groene Revolutie Zeeuwse schoolpleinen. Wat houd het project in?

We willen, samen met IVN Natuureducatie en GGD Zeeland, proberen om alle schoolpleinen in Zeeland te vergroenen en dat op een gefaseerde manier aan te pakken. Het komende jaar willen we een eerste stap zetten om uiteindelijk in het tijdsbestek van een schoolloopbaan (8 jaar) alle ruim 200 schoolpleinen in Zeeland te kunnen omvormen tot groene speel- en leerplekken. Daarvoor moeten we leerkrachten en scholen enthousiast krijgen. Het is belangrijk om goed te onderbouwen waarom we willen dat schoolpleinen vergroend worden. Daarom willen we studenten betrekken die meehelpen met het onderzoek rond dit thema. We willen bijvoorbeeld onderzoeken of een groen schoolplein bijdraagt aan het welzijn van kinderen en leerkrachten. Binnen twee lectoraten op de Hogeschool Zeeland, Onderwijsexcellentie en Healthy Region, krijgt de leeromgeving van scholen aandacht, en de effecten die dit heeft op leerlingen en leerkrachten.

Waarom is het volgens jou zo belangrijk dat schoolpleinen (in Zeeland) vergroenen?

Op groene schoolpleinen hebben kinderen meer mogelijkheden in de pauzes. Op een grijs, betegeld schoolplein zijn die mogelijkheden vaak beperkt. Er wordt voornamelijk gevoetbald en er staan vaak toestellen die je maar op één manier kan gebruiken. Op vergroende pleinen krijgt het fantasierijke spel meer ruimte en kunnen kinderen zich op een andere manier uiten. Dat vind ik een heel belangrijk aspect eraan; het groene plein biedt kinderen gewoon veel meer mogelijkheden. Daarnaast is het een plek waar kinderen kennis van natuur en techniek en bijvoorbeeld de seizoenen kunnen opdoen. Dat kan je koppelen aan je lesinhouden. Het mooie is dat je het schoolplein voor elk vak, zowel natuur en techniek, maar ook rekenen, taal, beeldende vorming kan gebruiken als verrijking van het curriculum binnen de school. Uiteraard zijn er nog tal van andere voordelen. Zo kunnen jongens zich bijvoorbeeld beter concentreren nadat ze in een groene omgevin hebben gespeeld.

Waarom ben je er vanuit de PABO bij betrokken, wat ga je doen?

Zoals ik al aangaf stimuleert de PABO studenten om mee doen aan het onderzoek naar de leeromgeving. Bijvoorbeeld door hen interviews en observaties te laten doen die betrekking hebben op gedrag op het schoolplein. We willen studenten ook stimuleren dat ze samen met hun stageschool gaan nadenken over mogelijkheden voor herinrichting en inzet van pleinen.

Op 12 oktober organiseren we een themadag voor PABO-studenten over buiten leren. Samen met studenten onderzoeken we welke mogelijkheden zij als leerkracht hebben voor gebruik van het schoolplein en willen we samen ideeën opdoen om pleinen te vergroenen.

Wat hoop je te bereiken?

We hopen dat we een soort expertisecentrum worden, zodat scholen binnen de Provincie ons kunnen benaderen om mee te denken over de vergroening van de schoolomgeving. We willen samen met scholen een stap zetten en buiten leren onderdeel van de hele school laten worden en daarmee dus een cultuurverandering creëren. Naar buiten gaan tijdens een les moet onderdeel van het inhoudelijke deel van de dag worden. Volgens mij zou het niet naar buiten gaan nooit als dreigmiddel mogen worden ingezet. Ieder kind heeft recht op momenten buiten gedurende de schooldag.

Wat hoop je als docent van de PABO over te dragen aan je studenten als het gaat om ‘nieuwe leermethodes’, zoals buiten leren?

Ik zet me in voor het verkennen van de mogelijkheden die studenten buiten hebben om hun lessen te verrijken. Aan de ene kant omdat het vakinhoudelijk bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen en daarnaast om studenten te laten zien dat kinderen er vanuit pedagogisch oogpunt van opknappen, o.a. omdat kinderen hun creativiteit meer kunnen inzetten en ontwikkelen, het bijdraagt aan een goede sfeer op school en plezier in kennis vergaren.

Kan je een voorbeeld noemen van buitenlessen?

Kinderen kunnen bijvoorbeeld de motoriek van het leren schrijven oefenenin de zandbak. En veel gesprekken over natuurlijke en natuurkundige verschijnselen kunnen buiten aan de hand van eigen ervaringen worden gevoerd. Maar ook rekenlessen kunnen prima op het schoolplein gegeven worden, eventueel zelfs gecombineerd met bewegingsactiviteiten.

Vind je dat er in de toekomst een speciaal blok (lessen) aan de PABO-opleiding toegevoegd moet worden met aandacht voor buiten leren?

Dat zou ik graag willen. Doordat er veel meer inzicht is in de ontwikkeling van kinderen in een uitdagende en fantasierijke leeromgeving wordt de visie steeds breder gedragen. Met buitenlessen breng je meer variatie in de leermethoden die je kinderen biedt. Daardoor kunnen kinderen die in het huidig onderwijs niet zo goed presteren wellicht wat meer van zich laten zien. Dat vergt wel wat meer begeleiding binnen de PABO en het is wel belangrijk om leerkrachten in deze visie mee te nemen.

Is er nog iets wat je graag zou willen toevoegen?

Fijn dat we het samen doen met meerdere instituten die belang hebben bij dit onderwerp.