Plantenraadsel

Natuurweetje gepubliceerd op 6 mei 2016

De allerprilste weken van het voorjaar brengen altijd weer een hoop raadsels mee. Vooral voor plantenkijkers geldt dat. Er zijn nogal wat planten die de winter als zaad zijn doorgekomen, vroeg in het voorjaar bij geschikte weersomstandigheden ontkiemen, snel uitgroeien zo gauw het warmer wordt, bloeien zodra het kan in april, mei of juni, vruchten en zaad vormen in de zomermaanden en in de herfst al weer afsterven met achterlating van hun zaden in de hoop dat die het volgende of eventueel een later voorjaar kans zien om op hun beurt een nieuwe volledige plant te vormen. Dat zijn dus de Eenjarigen, ook wel Zomerannuel geheten.

Plantenraadsel

Maar er zijn er ook die deze cyclus wat trager doormaken. Ze doen er wat langer over want ze ontkiemen al in de late herfstmaanden, overwinteren en starten met uitgroeien zodra het klimaat het even toelaat in februari, maart. Zo kan dat dus een voorsprong geven op de eerste categorie. Dat zijn dan de Winterannuellen.

Een nog iets tragere groep doet er duidelijk twee jaar over om alles af te werken. Ze ontkiemen al in de vroege herfst en vormen dan alvast halfwas planten om vervolgens in late winter en vroeg voorjaar te starten met uitgroei tot een volwassen plant, te bloeien en vruchten te vormen. Dan hebben we te maken met de Tweejarigen die de hele cyclus wat uiteen getrokken hebben.

Nog langer duurt het bestaan van de Meerjarigen. Die zien kans om een aantal jaren (3-5) in volwassen vorm door te brengen. Vaak bloeien ze niet in hun eerste jaar maar wachten rustig op het tweede of derde. Om daarna mogelijk nog een of enkele keren in bloei te geraken. Wie een wortelstok of wortelknol heeft gevormd maakt al een mooie kans om het een langere tijd vol te houden.

Helemaal echt Overblijvend is een plant die langer dan twee jaar in goede conditie blijft en jaarlijks de bloei en vruchtvorming kent. Eigenlijk langer dus dan die meerjarigen. Polvorming en de zogenaamde vaste planten horen hiertoe. Al gauw zijn hiervoor speciale maatregelen nodig in de vorm van verhouting van de stengels, takken, stam. Dan komen we dus bijvoorbeeld terecht bij de struiken en bomen. Maar ook kleine planten zoals heide vormen houtige delen. Het zijn dan dus Veeljarigen geworden.

Kiemplant bonte esdoorn

Maar alle categorieën hebben gemeen dat ze – wanneer ze tenminste uit zaad gevormd worden en niet op een andere manier – het stadium van het kiemplantje zullen doormaken om daarna de eerste serie blad te vormen. Hier is er zo eentje en het zal wel een bonte esdoorn vormen. De kiemplant van het rijtje planten is ons niet opgevallen en dan ineens staan ze er op een onmogelijke plaats in de spleet tussen stoeptegels met al enkele bladseries in ontwikkeling. Maar zelfs dan blijkt weer eens hoe moeilijk het voor de amateur vaak is om zo’n groeisel thuis te brengen. Wat is het en wat moet het worden? Het kan lang een raadsel blijven.

Jan van Twisk, Waalre 6-5-2016

Meer natuurweetjes