Bloemvormen

Natuurweetje gepubliceerd op 30 maart 2018

In de wintertijd wanneer planten alleen binnenshuis bloemen dragen is het mogelijk om daar eens wat nauwkeuriger naar bloemvormen te kijken. Als dan ruimte om planten de winter in huis te laten doorbrengen beschikbaar is, is de mogelijkheid daar om verschillen en gelijkenissen in de bloembouw te bekijken.

Ieder jaar weer brengen wij een inmiddels stokoude Hibiscus miniboom bij het naderen van de winterkou naar binnen. De zelf geïmporteerde en opgekweekte plant die een dankbare herinnering vormt aan langdurige verblijven in Z. Afrika heeft ons jaarlijks verbaasd met het produceren van een schier eindeloze reeks reusachtige bloemen. Zowel binnen als buiten staande, hetgeen op zich al verwonderlijk is.

De prachtige roze bloemen met een doorsnede van maximaal 15 cm blijven maar anderhalve dag in volle glorie de plant sieren. De knoppen hebben een dag of tien nodig om zich volledig te ontwikkelen. De uitgebloeide bloem blijft nog twee dagen samengevouwen hangen en wordt dan afgestoten. Dan blijven de bloemsteel en de klokvormige kelk nog enkele dagen zitten om dan ook afgestoten te worden.
De periode waarin de bloem in volle omvang insecten lokt om bevrucht te worden is dus maar kort. Maar wel opvallend met de uitgestoken tong van stijl en vijf oranje kussenstempels. De borstel met veel gele meeldraad helmhokken op lange dunne stelen is ook kenmerkend. De vijf roze bloembladen liggen nog voor een klein deel over elkaar. De lichtgroene vijfbladige kelk steunt de hele weelde, daarin nog bijgestaan door vijf smalle steunblaadjes.

Interessant is dan de gelijktijdige bloei van de lidcactus met bijna witte/roze bloemen. Daar een ver uitgestoken rode stijl met rode ovale stempel. Een hele bos van dunne meeldraden met gele lange helmhokken omringt de stijl. Dit alles steekt uit een drietal lagen witte bloembladen met roze basis. De kelk is zo niet te zien maar de nabij gelegen knoppen maken duidelijk dat er wel iets in die vorm is te zien wat op een kelk lijkt met daarop de eerst nog geelgroene bloemknop die geleidelijk naar wit kleurt. Maar wat is dan de bloemsteel?

Wie nu even naar buiten kijkt kan daar een derde bloemsoort bewonderen die opvalt door zijn vorm. Ook hier een lange stijl met grote oranje stempel, hier bij de krokus in drie delen. Er zijn maar drie gele meeldraden met lange rechtopstaande helmknoppen. Samen worden ze omringd door twee stellen van drie spatelvormige bloembladen die met hun lange voeten in een bloemschede steken.

Overeenkomsten en verschillen genoeg dus. Ook in de winter is het duidelijk te zien hoe er een eindeloze verscheidenheid bestaat in de plantenwereld. Dan valt ook te begrijpen dat enkele eeuwen geleden de botanici zoals de beroemde Linnaeus enorme problemen tegenkwamen toen ze probeerden om met behulp van uiterlijke kenmerken enige orde in die verscheidenheid te brengen. Zelfs nu er een classificatie met behulp van DNA mogelijk is geworden blijft dat een hele klus. Alleen is die voor buitenstaanders niet meer herkenbaar.
Dat was in de voorbije eeuwen voor in determinatie geoefenden redelijk wel mogelijk.

Jan van Twisk
Waalre, 30-3-2018

Meer natuurweetjes