Biodiversiteit ook ons jaarthema in 2021

Dit jaar staan al onze activiteiten voor een groot deel in het teken van biodiversiteit. Helaas konden vanwege de Coronapandemie een aantal lezingen en wandelingen hierover niet doorgaan. Aangezien de achteruitgang van biodiversiteit in de de natuur en onze omgeving wel steeds verder gaat, vindt het bestuur het nodig om ook in 2021 hier extra aandacht aan te besteden. 

Wat is biodiversiteit en waarom is het belangrijk? 

Biodiversiteit is leven. Stel je eens voor dat er alleen maar muggen op aarde zouden zijn. Of alleen maar cactussen. Hoe zou de wereld er dan uitzien? Dat werkt toch niet? De verschillende soorten op aarde houden de natuur in balans. Samen vormen ze een levende en productieve natuur. Dit noemen we biodiversiteit.

Biodiversiteit

‘Bio’  betekent leven , ‘diversiteit’  betekent afwisseling, verschil, verscheidenheid. Biodiversiteit is een parapluterm voor alle verschillende soorten die we op aarde hebben. Het is belangrijk dat we –bijvoorbeeld- niet alleen maar meeuwen hebben, maar ook mussen, niet alleen maar gras, maar ook zand. Variatie is belangrijk voor het evenwicht in de natuur.  Omdat er verschillende soorten zijn blijft de natuur in evenwicht. 

Biodiversiteit is belangrijker dan je misschien zou denken. Door biodiversiteit hebben we landbouw, om maar eens wat te noemen. Meer dan veertig procent van de medicijnen tegen kanker komen voort uit de natuur. Biodiversiteit zorgt voor schoon water, vruchtbare grond en een stabiel klimaat. Het levert ook voedsel en grondstoffen voor huisvesting, kleding, brandstof en medicijnen. Deze natuurlijke hulpbronnen zorgen dat we kunnen bestaan.

Soorten

Biodiversiteit omvat alle soorten die er op aarde zijn, waaronder alle dier- en plantensoorten. Op dit moment zijn bijna twee miljoen soorten bekend, waarvan zo’n 40.000 soorten in Nederland zijn aangetroffen. Waarschijnlijk zijn er in werkelijkheid vele miljoenen soorten op aarde. Een groot deel van de biodiversiteit is dus nog onbekend. Ook in Nederland worden nog voortdurend nieuwe soorten ontdekt.

Ecosystemen

Naast de verscheidenheid aan soorten omvat biodiversiteit ook de diverse ecosystemen (of: leefgebieden) waar die soorten voorkomen. Bijvoorbeeld de tropische regenwouden, de koraalriffen, de savannen of de hoogvenen.

Genen

Tot slot omvat biodiversiteit ook de genetische variatie binnen soorten. Bijvoorbeeld de varianten binnen een boomsoort als de wilde appel of de verschillende ondersoorten van een diersoort, als de grote vuurvlinder.
Daarnaast is er nog de verscheidenheid aan levensvormen die de mens heeft gedomesticeerd. Het gaat dan om dieren die tot (landbouw-)huisdier en gewassen die tot landbouwgewassen zijn gemaakt. 

Het belang van biodiversiteit

De wereld kan niet zonder biodiversiteit. Soorten en ecosystemen zorgen bijvoorbeeld voor de productie van zuurstof, afbraak van dode dieren en planten, bestuiving van planten (waaronder landbouwgewassen), waterzuivering en het beheersen van plagen. Biodiversiteit betekent voor de mens voedsel, bouwmateriaal, brandstof (hout) en grondstoffen voor kleding (zoals katoen) en medicijnen. We noemen dit ecosysteemdiensten (zie hier onder).

Ook leidt wetenschappelijk onderzoek aan biodiversiteit regelmatig tot technologische innovatie, economische vooruitgang en meer welzijn (als het bijvoorbeeld leidt tot nieuwe medicijnen). 

Ecosysteemdiensten 

Biodiversiteit is meer dan alleen de diversiteit aan soorten. Het gaat om de diversiteit aan soorten die onderling in een samenhangend geheel – een ecosysteem – met elkaar en met hun omgeving verbonden zijn en zich voortplanten.

Ecosystemen leveren onophoudelijk producten en diensten die onmisbaar zijn voor mensen. Verlies aan biodiversiteit is dus meer dan alleen het verlies van (bedreigde) soorten. Hoe minder oorspronkelijke soorten, hoe onstabieler het ecosysteem. Het is dus zaak biodiversiteit te beschermen en zo ons ‘life support system’ in stand te houden. Zo kunnen we blijven profiteren van de producten en diensten die ecosystemen ons leveren.

Welke ecosysteemdiensten zijn er?

Biodiversiteit levert ons veel concrete producten zoals hout, drinkwater en schone lucht. In stadsparken vinden mensen rust en ontspanning. Tegelijkertijd bieden parken ruimte voor waterberging en stadskoeling en zijn ze goed voor de gezondheid van mensen. Op akkers en weilanden zorgt de natuurlijke bodemvruchtbaarheid ervoor dat gewassen kunnen groeien. Natuurlijke vijanden onderdrukken plaaginsecten. De ecosysteemdiensten zijn in te delen in: productiediensten, regulerende diensten, culturele diensten en ondersteunende diensten. Het landschap levert overal ecosysteemdiensten, vaak meerdere tegelijk (Bron: wat de natuur de mens biedt, PBL, 2010).

Duurzame benutting van ecosysteemdiensten

Ecosystemen leveren meerdere ecosysteemdiensten tegelijk. Een bos biedt leefruimte aan planten en dieren, produceert hout, filtert de lucht, zuivert het water, legt koolstof vast, en biedt ruimte voor wandelen en fietsen. Een goed ontwikkeld ecosysteem is in veel opzichten waardevol. 

Bron: Biodiversiteit.nl

Foto’s door Fotowerkgroep IVN Grave