Wandeling Gaanderen over ‘nieuwe natuur’ en ontstaansgeschiedenis van het landschap op zondag 8 september 2024

Op deze warme zondagmiddag met vele activiteiten in de regio mochten we toch nog 9 deelnemers begroeten. Met Stella en Hans als gidsen vormen we een elftal en gaan op pad.
De wandeling start om 14.00 uur bij ‘t Onland en duurt ruim twee uur.
Stella begint met een korte introductie over het IVN en deze wandeling, daarna lopen we richting het bruggetje over de oude loop van de Bielheimerbeek.
Op het bruggetje vertellen we over de daar ooit aanwezige eerste ijzergieterij van Nederland.
Vanwege het ijzer in de bodem hier werd de productie van ijzer in onder meer Gaanderen een bloeiende industrie.
De (oude) loop van de Bielheimerbeek en zijn aftakkingen worden besproken.
Klooster Bethlehem of Bielheim stond hier in de buurt en wordt aan het einde van de wandeling nader belicht.

We lopen verder langs de oude loop van de beek richting Watertapweg en het 5,7 ha grote natuurgebied van de stichting Buur maakt Natuur (BmN).
Stella vertelt over dit gebied, De Watertap. In 2017 is hier een boerderijwoning verkocht en het daarbij behorende grondgebied van 5,7 ha. apart verkocht aan BmN.
Het grondstuk behelst drie stukken die alle drie ingericht als natuurgebied zeer tot ‘bloei’ komen.
De hier voorkomende levendbarende hagedis is daarbij een ijkpunt.
Opvallend is de spontane terugkeer van vele bremstruiken.
Recente nieuwkomers zijn patrijzen, boompieper en roodborsttapuit. Voorwaar mooie successen.
Het gebied heeft in zeven jaar enorm gewonnen aan diversiteit.

We vertellen over de inrichting en het onderhoud door vrijwilligers.

Op het duin waarover het pad gaat is het goed voor te stellen hoe de omgeving er vroeger moet hebben uitgezien. We staan midden in een rivierduinengebied, ontstaan in de laatste ijstijd.
Deze eindigde ongeveer tienduizend jaar geleden. Het in de ijstijd heersende toendraklimaat met een permanent bevroren bodem deed dit zand opstuiven tot zo’n 15 meter hoge duinen.
De duinen bevinden zich in een strook vanuit Duitsland tot aan Doesburg. Veel van deze duinen zijn in de 20e eeuw afgegraven. Het zand is onder andere gebruikt voor het ophogen van nieuw te bouwen woonwijken in Doetinchem.

Voorts lopen we over een oud kerkenpad richting bebouwde kom van Gaanderen.
Daar wordt in het Thusbos nog kort WO2 besproken. Er zou afweergeschut gestaan hebben en er waren nog tot in de jaren 60 loopgraven te zien.

Tamme kastanjes flankeren het pad tot in het dorp.

In Gaanderen de overweg overgestoken lopen we aan de andere kant van het spoor door een voormalige ‘slenk’  Deze slenk is een natte laagte en was ooit een rivierduinvallei.
De rabatten die het voor de mens droger en voor houtproductie geschikter moesten maken zijn goed te zien.
In het voorjaar zijn ze rijkelijk begroeid met bosanemonen gevolgd door dalkruid.

Iets verderop krijgen we zicht op de Middenakker, weer BmN-gebied.
Hier vertelt Hans over de laatste aanwinst, een in 2020 gegraven “poel”.
Op de randen van de poel is in een bepaalde bodemlaag de heide teruggekeerd. De nog in de oude bodem aanwezige zaden zijn na graafwerkzaamheden aan de oppervlakte komen te liggen en spontaan gekiemd.
Deze poel is alleen te zien vanaf een hoog duin in wat wij het Puntbosje noemen.

Over de Binnenweg lopen we richting de sluis en vistrap in de Bielheimerbeek. Deze nieuwe loop van de beek is eind jaren 60 begin jaren 70 gegraven teneinde water sneller af te voeren.
Aangekomen in de Kerkstraat zien we in de verte de contouren in het landschap van het in 1579 verwoeste klooster Bethlehem. De rond lopende laagte vormde ooit de gracht rond het klooster en is nu geflankeerd door knotwilgen nog goed zichtbaar.

We eindigen de wandeling ruim twee en een half uur later op de plek waar deze begon, bij ‘t Onland.

Hans en Stella, sept. 2024