Werkgroep steen- en kerkuilen
We zijn een werkgroep van IVN Olst-Wijhe en bestaan sinds 2003. We zijn indertijd gestart omdat de uilenpopulatie in het gedrang kwam. Onze doelstelling is dan ook het bevorderen en in stand houden van de steen- en kerkuil populatie in ons gebied. We zijn actief in de hele gemeente Olst-Wijhe, van Herxen tot aan de grens met Diepenveen/ Deventer, en van de IJssel tot in en om de Elshof, Middel en Wesepe. Inmiddels werken we ook in Welsum. De werkgroep bestaat uit ca. 15 leden (2024).
We plaatsen en vervangen zo nodig nestkasten en monitoren vervolgens de broedsels. We werken mee aan landelijk onderzoek door het verzamelen van broedgegevens en het ringen van de jongen en eventueel oudere vogels. Dit gebeurt door het Vogeltrekstation gecertificeerde ringers. De verzamelde broedgegevens worden verstrekt aan het Sovon, de landelijke wetenschappelijke organisatie voor het vogelonderzoek. Alle werkgroepleden zijn geregistreerd bij het Sovon.
Specifiek voor de uilen zijn er ook landelijke organisaties, nl. STONE voor de steenuil en de SKWN voor de kerkuil, die broedgegevens verzamelen en gericht onderzoek doen.
Nestkasten
Als leden van de werkgroep gaan we zelf op zoek naar geschikte locaties en biotopen, maar we worden ook regelmatig door mensen, die een uil hebben waargenomen op hun erf, gebeld of aangesproken.
In totaal hadden we in 2023 ca. 150 steenuilkasten en ca. 90 kerkuil kasten in beheer. De steenuilkasten hangen meestal op een hoogte van 2 tot 4 meter meestal in fruitbomen. De kerkuilkasten hangen voornamelijk bij boerderijen in (hoge) kapschuren. Veel kasten worden in eigen beheer gemaakt. Soms zorgt de erfeigenaar zelf voor een kast. Een kast moet wel aan specifieke voorwaarden en “bouwvoorschriften” voldoen, afhankelijk van de uilensoort.
Daarbij is het groot belang een goede relatie te onderhouden met de nestkasthouders.
Monitoring van de broedsels
Hierbij werken we volgens een vast jaarlijks rooster. Vanaf eind april of begin mei, afhankelijk van het weer, controleren we alle steenuilkasten om in beeld te brengen welke bewoond zijn en aantallen eieren en jongen. Dit is belangrijk voor het onderzoek. Kerkuilen beginnen in het algemeen wat later met de leg. Wanneer het broedseizoen al vroeg begonnen is en de (voedsel)omstandigheden goed blijven, kan er bij kerkuilen af en toe sprake zijn van een tweede legsel. Ook dat wordt gecontroleerd.
Het ringen
Vanuit die eerste nestbezoeken kunnen we een planning maken voor het ringen. Dit ringen is afhankelijk van de leeftijd van de jongen. Wanneer ze nog te klein zijn, is er het risico, dat de ring gemakkelijk af glijdt; wanneer we te lang wachten, zijn de jongen letterlijk gevlogen.
Het ringen gebeurt altijd door de gecertificeerde ringer. Hij of zij heeft daarvoor een speciale opleiding gevolgd, De aluminium ringen worden uitsluitend aan de ringers verstrekt door het vogeltrekstation Arnhem.
Tijdens het ringen worden de jongen gewogen en wordt de vleugellengte.
Doel van het ringen is inzicht te krijgen in de populatieontwikkeling en verspreiding van vogels van een bepaald soort.
De verzamelde informatie is o.a. het aantallen uilen, eieren en vervolgens jongen. Hoeveel zijn uitgevlogen en volwassen geworden, hoe oud worden ze, waar nestelen deze jongen daarop volgende jaar. Al onze gegevens worden samengevoegd op een digitale nestkaart, die we opsturen naar Sovon.
Het ringen is altijd een van de leukste bezigheden van ons werk. Vaak zijn de nestkasthouder en een of meer van zijn gezinsleden daar ook bij aanwezig. Vooral ( klein)kinderen vinden het erg leuk, spannend of soms ook eng om zo’n steenuiltje met van die strenge ogen, een donzige kerkuil met zo’n prachtige kop. Soms vraagt een kind, dat op school een spreekbeurt over uilen wil houden om eens een keer mee te mogen. Als het te organiseren is, kan dat natuurlijk ook.
Nacontroles
Ten slotte gaan we in het najaar alle bewoonde kasten nog eens langs voor een nacontrole, het schoonmaken en winterklaar maken. Als nestmateriaal gebruiken we houtkrullen, houtsnippers. Sommige nestkasthouders verzorgen zelf de kast op hun erf. Kasten worden in de winter ook vaak gebruikt als rust- of roestplaats. Elk voorjaar is het voor ons weer afwachten hoeveel en welke kasten weer door een ouderpaar goedgekeurd en als broedplek uitverkozen zijn. Het is een prachtige natuuractiviteit.
Foto’s: Jan van Dijk, Cees Uri, Andre Eikenaar
