Over Libellen en Juffers

De term ‘libellen’ wekt soms enige verwarring. De orde der libellen (orde Odonata) bestaat namelijk uit twee onderorden: de juffers (onderorde Zygoptera, hetgeen ‘gelijkvleugeligen’ betekent) en de ‘echte’ libellen (onderorde Anisoptera, hetgeen ‘ongelijkvleugeligen’ betekent). De ‘echte’ libellen worden meestal echter kortweg libellen genoemd.

Levenscyclus van libellen

Libellen behoren tot een primitieve groep insecten, die een onvolledige gedaanteverwisseling hebben. Dit betekent dat larven van libellen na elke vervelling steeds iets meer op imago’s (volwassen libellen) gaan lijken, zonder dat het ‘bouwplan’ drastisch verandert. Dit vervellen gebeurt zo’n negen tot zeventien keer, afhankelijk van de soort. Eitjes van libellen worden meestal in of vlak bij het water afgezet. Dit kan in het water zijn, in de waterbodem, in water- of oeverplanten, of op modder op de oever en zijn kleiner dan een millimeter en afhankelijk van de soort langgerekt, ovaal, of bijna rond van vorm. Afhankelijk van de soort en milieuomstandigheden, zetten libellenvrouwtjes enkele honderden tot enkele duizenden eitjes af. De eitjes komen uit na enkele weken tot enkele maanden; ook dat is afhankelijk per soort, de watertemperatuur en van het tijdstip in het seizoen waarop de eitjes worden afgezet. Libellenlarven zijn jagers en eten waterdiertjes die kleiner zijn dan zijzelf. Kannibalisme komt bij de meeste soorten voor. Andersom zijn libellenlarven een belangrijk onderdeel op het menu van vissen, amfibieën, waterkevers, waterwantsen, watervogels, enzovoorts.

Uitsluipen

Een volgroeide larve heeft nog één vervelling voor de boeg: ‘uitsluipen’.
Voor het uitsluipen klimt de volgroeide libellenlarve uit het water. Dit gebeurt bijvoorbeeld langs een plantenstengel die in het water of op de oever staat, maar ook allerlei andere objecten op de kant worden gebruikt. Als de larve een geschikte uitsluipplek heeft gevonden, houdt hij zich stevig vast en vervelt voor de laatste keer. Dit duurt ongeveer één uur. Pas na enige tijd uitharden is de libel klaar voor zijn eerste vlucht en vliegt weg van het water, meestal naar de eerste de beste boom of struik om als imago (volwassen libel) de cirkel rond te maken; voortplanting en verspreiding. Na de voortplanting sterven imago’s doorgaans binnen enkele dagen.