Flevolandse handreiking gedragsverandering voor groene wijken

Stel je voor: je stapt je voordeur uit en begeeft je direct in een oase van groen. Je hoort vogels kwetteren die er in overvloed zijn door voldoende nestgelegenheid, ziet overal bloeiende en groeiende planten en ademt frisse lucht in. En dat midden in de stad! Dat doet wat met je, je voelt je goed! Groen in de buurt is dan ook belangrijk voor de gezondheid en het welzijn van inwoners. Veel gemeenten weten dat en willen daarmee aan de slag, samen met hun inwoners. Op 14 december 2023 organiseerden we daarom het innovatielab Bewonersbetrokkenheid stimuleren en behouden.

Het programma zat vol leerzame handvaten waar gemeentes zelf mee aan de slag kunnen. Want: hoe betrek je bewoners om samen een groenere omgeving te creëren? Samen met lector Gideon Spanjar en gedragsexpert Noor Elshof gaven we waardevolle inzichten en zoomden we in op de beleving van groen en het belang ervan.

Natuurinclusief wonen in de stad

Gideon Spanjar, lector Innovatie en Groenstedelijke Ruimte aan de Aeres Hogeschool, vertelde over best practices op het gebied van natuurinclusief wonen in de stad. Zowel op vlak van kennis als van beleid wordt veel er onderzoek gedaan: welke aanpak werkt? Hieruit blijkt:

• Maak natuur beleefbaar, integreer het in het ontwerp van de wijk. Bijvoorbeeld: eetbare fruitbomen en verwildering toestaan.
• Stimuleer zelfstandig beheer, dat is goed voor sociale cohesie, natuurverbinding en beheerkosten.
• Monitoring is hard nodig! Blijf kijken of ambities zijn gehaald en of de kwaliteit van blijvende aard is.

Kleine stappen voor een groots resultaat

Almere Buitenkans is een uniek project: opgezet vanaf nul, waardoor alles nog mogelijk was. Maar hoe bereik je een groenere buurt wanneer deze al bestaat? Elke doelgroep en elke situatie is anders en vraagt om een maatwerk aanpak, stelt gedragsexpert Noor Elshof van Bureau Duwtje, maar er is een basis die je kunt gebruiken. Deze bestaat uit drie stappen: Exploreren, Analyseren en Creëren.

De belangrijkste punten op een rij

1. Bewonersbetrokkenheid is altijd maatwerk, maar de methodiek kan gestandaardiseerd worden. Dit kan zeer waardevol zijn om gelijk te trekken tussen gemeenten binnen Flevoland om zo cases met verschillende insteek en omvang met elkaar te vergelijken. Hieruit kan een blijvend lerend netwerk ontstaan. Dit zorgt voor consistentie en dus kwaliteit in een participatie-aanpak en dus een duurzamer effect.
2. Bij participatie en gedragsverandering is de exploratiefase de eerste en meest cruciale stap. Als je deze fase niet volledig doorloopt is de kans groot dat je interventies niet aansluiten bij de doelgroep.
3. Het is belangrijk om duidelijk te formuleren welk gedrag je verwacht van de participant. Maak de stap die de participant moert zetten behapbaar en zo concreet dat je er een foto van kan maken (gezond gedrag kan je lastig fotograferen maar een kind dat water kan drinken wel).
   Voorbeeld: het doel is om 60% van de tuinen worden na renovatie groen aangelegd. Het doelgedrag is dat de bewoners groen aanplanten en onderhouden.
4. Wees je bewust van de Green Gap. Een groene intentie leidt niet automatisch tot groen gedrag. Dit kan zitten in beredeneerde overwegingen ‘wat ik doe heeft toch geen zin’ maar is veel vaker onberedeneerde automatische overweging. Bijvoorbeeld gewoonte.
5. Gedragsverandering of een norm kan je niet forceren door enkel groen aan te leggen. In Lelystad bijvoorbeeld: bij het groen aanleggen van voortuinen en het plaatsen van muurtjes was, ondanks de afspraak, na een jaar al een deel van de voortuinen betegeld en de muurtjes afgebroken.
6. Het is oké om in eerste instantie enkel koplopers te bereiken. Zij vormen een voorhoede, samen met hen werk je aan sociaal bewijs. De rest van de buurt kan eerst de kat uit de boom kijken en wennen aan een nieuw idee.
7. Gratis is niet genoeg om bewoners te motiveren of te activeren. Denk breder dan alleen het gratis uitdelen van bijvoorbeeld bloemzaadjes. Deze worden anders niet opgehaald of belanden uiteindelijk in de afvalbak na een zomer in het raamkozijn te hebben gelegen.
8. Onderschat bewoners niet, maar overschat hun kennis over groen en aanplanten ook niet. Zorg voor de juiste informatievoorziening, bijvoorbeeld door samenwerkingen aan te gaan met lokale telers of tuincentra.

Ook aan de gang met groene buurten?

Wil jij als gemeente in Flevoland aan de slag met het verder vergroenen van buurten? En wil je graag dat we met je meedenken? Neem dan contact op met Lourens Formsma: l.formsma@ivn.nl.