Wonder-cyclamen

Natuurweetje gepubliceerd op 25 februari 2015

Eenvoudige dagelijkse waarnemingen kunnen soms verrassingen openbaren, getuige het onderstaande verhaal over … cyclamen!

“In mijn jeugd kwam er zo nu en dan, bij speciale gelegenheden zoals verjaardagen, een nieuwe plant op tafel te staan. Een gekweekte plant van de bloemist. Vooral in de winter was een altijd groene en bloeiende plant iets bijzonders. Een mooie flinke plant bijvoorbeeld met roze, witte of rode vreemd gevormde bloemen. Een cyclaam dus. Als er daarbij nog veel knoppen in het hart van de plant zaten was het bij de juiste verzorging mogelijk om er maanden plezier van te hebben.

Zo is het nu al lang niet meer. Voor een klein bedrag kan er bij de supermarkt een verkleinde uitgave van de cyclaam van eertijds aangeschaft worden. Een cyclaampje is altijd meegenomen. Zelfs al in een minivorm. Erg lang houden ze het nu vaak niet meer vol ook al worden ze vertroeteld. Het is een uitgekweekt product dat een snelle omloop moet hebben en een grote oplage.

Dubbele bloem van een cyclaam

Wie er dan toch nog in slaagt om de plant langere tijd in leven en bloei te houden kan zien wat er zoal onder gunstige omstandigheden met het cyclaampje kan gebeuren. Meestal kunnen de bloemen het enkele weken volhouden om daarna te verwelken en terug te vouwen. Dan vallen ze af en de bloemstengel verslapt en valt om. Een enkele keer gaat het echter anders. Dan blijft de steel fier rechtop staan en draagt aan het einde waar eerst de bloem zat een rond balletje. Bij nadere beschouwing blijkt dit een vrucht te zijn omsloten door kelkresten.

Er heeft dus blijkbaar bevruchting plaats gevonden. Door zelfbestuiving of misschien wel apomictisch waarbij geen stuifmeel met de eicel versmelt en er dus een kloonvorming plaats vindt. En dan gebeuren er nog meer wondere dingen: de stevige stengel gaat ombuigen en wordt ook langer. Tenslotte wordt de grond bereikt en het minuscule zaad verspreid. Wie intussen ter opvang een verse pot met aarde klaar gezet had kan daarin de zaadjes opvangen. Na lang wachten – dat duurt altijd te lang voor wie nieuwsgierig is – verschijnen er op een dag een aantal kleine onduidelijke vormsels die op en duur tot kleine cyclaamplantjes met knolletjes kunnen uitgroeien.

Zo gebeurt het onder natuurlijke omstandigheden dus ook. Daar zullen mieren een nuttige bijdrage kunnen leveren door vanwege een aanhangend mierenbroodje de zaden mee de bodem in te brengen. Dat bleek in 1987 toen wij bij een verkenning van Mt.Tabor in N.Israel mooie aantallen van de Cyclamen persicum op de helling aantroffen. Dat is de stamvorm van de huidige plantjes uit de supermarkt. Goed dat de soortnaam niet bij de Israëliërs algemeen bekend is.

In ieder geval is het dus mogelijk om zelf nazaten te kweken van de eens gekochte plantjes. Er blijkt echter wel een risico aan verbonden te zijn wanneer het lukt om de huisproducten tot wasdom en zelfs tot bloei te krijgen. Er worden nogal eens wat fouten in de uitvoering later zichtbaar. Bloemen met kleurafwijkingen, ongebruikelijke bladeren aan bloemstengels, veel te lang doorgegroeide bloemstengels, dubbele kelken en soms ook kronen.”

Jan van Twisk, 25-2-2015

(Kijk bij de foto’s voor afwijkingen bij zelfgekweekte cyclamen.)

Meer natuurweetjes