2024 01 Vluchtelingen, Aleid Offerhaus

Minister Van der Burg kan trots op ons zijn. Onze tuin zit vol met vluchtelingen. Nu de temperaturen in Scandinavië een dieptepunt bereiken, vliegen haar inwoners op zoek naar voedsel rechtstreeks naar warmere streken. In Engeland worden ze overspoeld met pestvogels, en hier vallen de kepen uit de lucht. En wat een prachtige vluchtelingen zijn het. De pestvogel is een vliegende Japanse prent en de keep is een verbeterde versie van een vink (sorry, vink). Van de spreidingswet trekt de pestvogel zich niets aan. Als ze hier komt heeft ze een sterke voorkeur voor bepaalde plekken. Dit jaar is het Alkmaar en Deventer. Buiten slapen deden ze toch al.

Die – vaak door voedseltekort gedreven – toevloed van een soort noemen we geen invasie, maar een irruptie. Invasieve soorten als watercrassula en Amerikaanse rivierkreeften, maar ook de (van oorsprong Limburgse) middelste bonte specht vestigen zich hier daadwerkelijk, en dat doen ze snel en moeiteloos bij gebrek aan inheemse tegenslag of – zoals bij de specht – door de groei van bossen. Pestvogels en kepen zijn meer gelegenheidsvluchtelingen. Ze komen hier als het elders niet meer te uit te houden is om als het even kan weer terug te keren.

Door de eeuwen heen is er van alles in Europa binnengedrongen. Een grootschalig DNA onderzoek gepubliceerd in Nature (10 januari j.l.)  liet nog eens zien dat na de laatste ijstijd meerdere volksverhuizingen hebben plaatsgevonden: eerst migreerden 10.000 jaar geleden boeren uit het Nabije Oosten naar West-Europa en mengden zich onder de oorspronkelijke jager-verzamelaar bevolking, waarna een periode volgde waarin de oorspronkelijke jager-verzamelaars in Oost-Europa geen contact met de multi-culti mensen uit West-Europa hadden. Toen 5000 jaar later nomadische herders, de Jamna,  uit het stroomgebied van de Wolga en de Dnjepr naar het westen migreerden, kwam er een vermenging op gang, waar de moderne Europeanen het resultaat van zijn. Wij zijn dus een optelsom van jager-verzamelaar, boeren uit het Midden-Oosten en Russische nomaden. Dat u het weet.

Hoe een genoom eruit ziet hangt ook af van de omstandigheden waaronder een soort zich ontwikkelt. In de laatste ijstijd bedekten gletsjers vrijwel geheel Europa, maar niet de hoogste toppen van de  Alpen en terwijl botanisch Europa uitstierf, overleefden de planten, die daar groeiden. Iets vergelijkbaars vonden ze in Engeland, waar op een klein eilandje voor de Engelse zuidkust nog eekhoorns leefden van voor de laatste ijstijd. Wij mensen daarentegen zijn een ongeregeld genetisch zootje. Daar kan geen ijstijd tegenop.

Aleid Offerhaus
Natuurgids IVN Amstelveen

Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekenaar.