2016 11 Boleten, Henk Breij
De meest tot de verbeelding sprekende paddenstoel is ongetwijfeld de Vliegenzwam. Iedereen kent deze rood met witte stippen wel, al zal verwisseling met de Braakrussula wel eens voorkomen, die heeft immers ook een rode hoed, maar geen stippen. Een andere paddenstoel die veel mensen hoog in het vaandel hebben staan is het Eekhoorntjesbrood, een gastronomisch hoogstandje. Ik vind de Nederlandse naam veel mooier dan bijvoorbeeld Porcini (Italiaans), Cèpes (Frans) of Steinpilz. Eekhoorntjesbrood is een flinke paddenstoel, die je gemakkelijk kunt herkennen aan de kleur van de buisjeslaag onder de hoed. In tegenstelling tot bijvoorbeeld de Vliegenzwam hebben boleten, waar het Eekhoorntjesbrood toe behoort, buisjes onder hun hoed. In deze kleine buisjes rijpen de microscopisch kleine sporen, die ervoor zorgen dat ook het jaar erop weer heerlijke gerechten kunnen worden bereid. De buisjeslaag heeft in het jonge stadium een wittige kleur, die bij veroudering langzaam geel wordt. Mocht U ooit zelf eens zo’n boleet mee naar huis willen nemen, waak er dan voor dat de buisjes niet geel zijn. Een voor kookliefhebbers vervelende dubbelganger van het Eekhoorntjesbrood is de Bittere boleet. Hoewel ze niet giftig zijn, kunnen ze een gerecht behoorlijk verpesten, daar ze ongenietbaar zijn.
Bij andere boleten hebben de buisjes weer andere kleuren. Heksenboleten hebben allemaal een rode buisjeslaag en zijn, mist goed verhit, ook eetbaar. De Satansboleet, die ook rode poriën heeft, kunt U echter beter laten staan, de naam geeft dat al aan. Een andere aardige boleet, die we vaak in gezelschap van Vliegenzwammen aantreffen, is de Peperboleet, een paddenstoel met een pittige smaak. Langs de Amstelveense Poel komen veel Berkenboleten voor, die in symbiose met de berk leven, zoals ik een paar weken terug al eens schreef. Ook Fluweelboleten komen in ons bos in grote aantallen voor, ze zijn wat klein, maar hun hoed is fluweelzacht. Deze soort wordt niet door mensen gegeten, maar wordt belaagd door andere schimmels, waaronder de Gele Zwameter, die de boleetjes in korte tijd met huid en haar verslindt. Ik sluit mijn boletenverhaal af met de Kostgangersboleet, een paddenstoel met een merkwaardige voorliefde voor aardappelen. Als enige van alle boleten leeft deze paddenstoel niet in symbiose met bomen, maar parasiteert op Aardappelbovisten.
Toch nog even een opmerking over het plukken van paddenstoelen voor consumptie: In een land met weinig paddenstoelen en veel plukkers is grote terughoudendheid m.b.t. plukken op zijn plaats. Alles wat je uit de natuur weghaalt, daar kan een ander niet meer van genieten. Laten we ons niet zoals de Kostgangersboleet gedragen, maar meer in symbiose leven met de natuur, zoals alle andere boleten ons voorhouden.
Henk Breij
Natuurgids IVN Amstelveen
Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekena(a)res.
