Verslagen van vogelactiviteiten
Enkele keren per jaar organiseert de Vogelwerkgroep een publiekswandeling in één van de vele interessante vogelgebieden die Valkenswaard rijk is. Daarvan wordt regelmatig een verslag gemaakt, dat met ingang van 2015 ook op de website na te lezen is.
Leuk om te lezen hoe het is geweest en wat er allemaal is gezien … maar nog leuker is natuurlijk om eens mee te gaan! Kijk onder Activiteiten wanneer de vogelwandelingen gehouden worden. Meedoen is, zoals altijd bij publiekswandelingen, gratis.
19 november 2025: Interessante excursie naar het dal van de Keersop
Op 19 november heeft Chris Sandkuijl (gemeente Valkenswaard) een groep leden van de Vogelwerkgroep door het gebied tussen Dommelen en de Keersop gegidst. Chris gaf tijdens de wandeling uitgebreide toelichting op het proces en de zichtbaarheid in de praktijk van de herinrichting van het natuurgebied.
Het Bergeijkse deel aan de westkant van de Keersop, wat nu beheerd wordt door Staatsbosbeheer, bestond uit bos en natte hooilanden. Nu wordt/is het een broekbos door de verandering, lees verhoging van de grondwaterstand. Het oostelijke deel was een agrarisch gebied. Door de aanpassing in de natuurlijke waterhuishouding samen met aanpassingen in de inrichting, is dat deel teruggegeven aan de natuur.
Keersop beekdal rond 1900 (links) en in 2024 (rechts); bron: www.topotijdreis.nl
De veranderingen in het gebied zullen mogelijk ook te zien zijn in de resultaten van de BPM-a tellingen, die in de Keersopperbeemden al 22 jaar door de vogelwerkgroep gedaan zijn. Tijdens de wandeling werden een paar vogelsoorten waargenomen die profiteren van het nieuwe, vochtige milieu.
De excursie was zeer geslaagd en informatief. Dankzij de uitleg van Chris kregen wij als vogelwerkgroepleden een goed beeld van het belang van herinrichting en het herstel van natuurlijke en voor ons bekende en onbekende ecosystemen. Het gebied laat zien hoe natuurherstel kan bijdragen aan een rijkere biodiversiteit en een aantrekkelijker landschap voor zowel mens als dier. Voor ons als vogelwerkgroep ligt er een mooie kans door het nieuwe gebied in kaart te brengen wat betreft broedvogels.
Download het volledige excursieverslag
Trekvogeltellingen Patersgronden
Het is 19 juli 2025 als Wim en Toos Deeben voor de eerste keer dit jaar plaatsnemen op de Belvedère aan de Brugseheide. Zij zijn als lid van de Vogelwerkgroep De Kempen actief op veel vlakken van inventarisatie (o.a. vogels, vlinders, libellen) en al 21 jaar de drijvende kracht achter de vogeltrektellingen in het Zuiden van Valkenswaard. Voorheen op het grondgebied van Staatsbosbeheer, maar nadat die organisatie het pad naar de telpost afsloot, vind je hen op een uitkijkpunt (Belvedère) aan de Brugseheide nabij de Abdijweg. Een schitterend gebied waar de meanderende Tongelreep steeds meer positieve invloed op zijn omgeving krijgt. De Belvedère is daar drie jaar geleden gerealiseerd vanuit het project Groote Heide. In de zomer een punt om te genieten van de rust en om te zien wat er allemaal leeft en broedt in het gebied van de Tongelreep. Vanaf augustus tot half november is het een locatie om de naar het Zuiden trekkende vogels te inventariseren.
Op die eerste dag (19 juli 2025) tellen Wim en Toos 524 vogels die al naar warmere oorden trekken. De grootste groep van de dag zijn de 455 gierzwaluwen. Deze zwaluwsoort blijft maar 100 dagen in Nederland en zoekt dan weer de route naar het Zuiden op. Die dag blijft het nog rustig. Het is voor Wim en Toos eigenlijk gewoon even kijken wat er zo vroeg al voorbij komt. Het echte telwerk moet dan nog beginnen.
Eind augustus gaat het langzaamaan van start. Wederom – of beter gezegd natúúrlijk – zijn Wim en Toos van de partij. Maar ook andere vrijwilligers van de Vogelwerkgroep van het IVN Valkenswaard-Waalre laten zich heel regelmatig zien. In de laatste paar dagen van augustus tellen zij samen 2.468 vogels op weg naar het Zuiden. Dit aantal bestaat nu voor het grootste deel uit boerenzwaluwen namelijk 2.093 stuks. In het kielzog van deze groepen boerenzwaluwen trekken ook 15 sperwers mee. En het klinkt misschien cru maar voor de sperwer is de groep boerenzwaluwen vooral een wegrestaurant. Een vliegende gedekte tafel. Vogeltrek kost nu eenmaal ook voor de sperwer veel energie.
September: start van de echte trek?
Vanaf 1 september gaat het eigenlijk echt van start. Natuurlijk zijn dan bijna alle gierzwaluwen wel vertrokken. Ook veel andere zwaluwsoorten zijn de trekpost wel gepasseerd al zullen er nog veel volgen. Vanaf september gaat het om grotere aantallen vogels en meer soorten. En de tellers houden ook vlindersoorten en libellen in de gaten. Toch moet worden gezegd dat september kennelijk nog niet het weer heeft dat voor vogels leidt tot een instinctief vertrek uit hun verblijfsgebied. Er zijn enkele dagen bij dat ‘slechts’ zo’n 200 vogels worden geteld. Leuk maar de aantallen moeten echt omhoog. September levert uiteindelijk nog 14.245 vogels op verdeeld over 74 soorten, waaronder 235 roofvogels. Het gaat o.a. om 2 rode wouwen, 52 wespendieven, 1 smelleken, 1 zeearend en 103 sperwers. Ook deze maand passeren veel boerenzwaluwen namelijk ruim 9.000 stuks. Het smelleken overigens is de kleinste valkensoort die niet snel opvalt en ook niet heel veel voorkomt. Het smelleken is op dat moment samen met de rode wouwen en de zeearend een verrassende waarneming.
Oktober: de aantallen gaan groeien
Jazeker. Het is oktober en we krijgen de stijgende lijn te pakken. Nog altijd is er sprake van goed weer, maar steeds meer vogels hebben hier of in het hoge Noorden hun koffers gepakt en kiezen voor hun reis naar het Zuiden. Oktober is goed voor ruim 95.000 gesignaleerde vogels. Eindelijk komen de houtduiven (44.073 stuks) en de vinken (30.004 stuks) los. Grote aantallen passend bij deze maand. En dat niet alleen. Er zijn meer bijzondere aantallen te melden. Op 30 oktober trekt er een groep van 11 zwarte ibissen over de telpost.
Wat een mooi beeld om die groep te zien. Tot dat moment bestond de grootste groep ooit gezien in de Kempen uit zeven stuks. In de periode 2016 t/m 2025 was overigens nooit eerder een zwarte ibis als trekvogel in ons gebied gespot. Dat maakt de waarneming dus nog specialer.
Het is nu ook tijd om de koperwieken (1.597 stuks) en kramsvogels (650 stuks) welkom te heten. Een deel van deze vogels blijft bij ons overwinteren. De getelde vogels hebben wel “de trek” in het lijf en vliegen verder naar het Zuiden. Ook steken bij ons 5.384 veldleeuweriken de grens over. Een andere vogel die ons verrast is de pimpelmees. Dit is toch een alledaagse vogel die zeker in de wintermaanden veel in tuinen en parken is te zien. Maar nu steken er meer dan 1.000 de grens over naar het Zuiden. En niet alleen bij ons valt dit op. In Zeeland bijvoorbeeld worden op dagen soms meer dan 6.000 pimpelmezen geteld op hun trek naar het Zuiden. Aantallen die we eerder nooit zien. Het lijkt een teken van een goed broedseizoen maar met weinig voedsel in het Noorden. Ook de roofvogels laten zich weer zien. In totaal komen in oktober 344 roofvogels over de telpost. Onder hen de voor ons land zeldzame grijze wouw maar ook bv. 241 buizerden.
November: de laatste weken van de trek
Ook november blijft voor de vrijwilligers nog een maand om enkele dagen op de telpost aanwezig te zijn. Weliswaar slechts vier dagen. Maar de tijd dat we daar zitten, levert toch mooie waarnemingen op. Weer komen 40.893 houtduiven over. En ook weer veel veldleeuweriken: 1.331 stuks. De koperwieken en kramsvogels zijn ook weer van de partij met samen 614 stuks. Natuurlijk laten de roofvogels ons ook deze dagen niet in de steek. De blauwe kiekendief wordt gespot maar ook weer 45 sperwers en 2 rode wouwen. Maar de mooiste waarneming in november zijn de 1.254 kraanvogels die op 7 november overkomen. En dan de constatering dat in de vroege ochtend bij het naderen van de telpost 11 kraanvogels opvliegen. Zij hebben de nacht duidelijk “bij ons” doorgebracht. De vier dagen van november zijn overigens goed voor 53.796 vogels van 52 soorten.
Eindresultaat van de tellingen
Puur cijfermatig zijn dit jaar meer dan 166.000 vogels geteld van in totaal 94 soorten. In de laatste 10 jaar zijn in het totaal 1.851.125 vogels geteld. Dat zijn grote aantallen al zijn er in de regio en zeker landelijk telposten waar een veelvoud aan vogels wordt geteld. In Westkapelle bijvoorbeeld telt men dit jaar alleen al ruim 728.000 spreeuwen en ruim 27.000 pimpelmezen. De verschillen landelijk zijn dus groot.
Graspieper (foto: Fred Emmerik)
Het aantal op onze post getelde vlinders valt – net als in de afgelopen zomer – heel erg tegen. Slechts vier soorten worden door ons geteld: de oranje en gele luzernevlinder, de atalanta en de distelvlinder (in totaal slechts 76 vlinders). In 2024 was dat nog ongeveer het dubbele aantal.
Waarom deze tellingen en waarom bijna dagelijks aanwezig?
Deze vragen heb ik voorgelegd aan Wim en Toos Deeben (Vogelwerkgroep De Kempen), Maarten-Jan van den Braak en Frank van Daal (Vogelwerkgroep IVN Valkenswaard-Waalre). Het snelste antwoord komt van Wim: “Omdat we een ‘beetje’ gek zijn. Maar eigenlijk kun je op een telpost misschien wel het meeste leren over vogels. Je leert sneller meer over de vlucht, verschillen in de grootte, verschil in de roep en verschillen in groepsvormen.” Dit laatste is door deze vrijwilligers op de post veel uitgelegd. Zo zien we diverse keren groepen vinken, waarbij af en toe een vogel van wat groter formaat meevliegt. Het antwoord is dan al snel: een appelvink. Of je hoort Frank dan zeggen: “Er zitten ook een x-aantal kepen bij.” De vraag hoe hij dat ziet leidt tot zijn respons: “Dat kun je op deze hoogte niet zien. Dat kun je horen aan de andere roep.”
Soms krijg je een toelichting op de snellere vlucht van een groep spreeuwen ten opzichte van bijvoorbeeld een groep veldleeuweriken.
Die laatsten vliegen onderling ook weer verder uit elkaar. Zie je dan op afstand een grote groep vogels vliegen die een donkere (misschien wel zwarte) lijn vormen dan was de toelichting al snel dat je een groep kieviten ziet passeren. Zo is er continu veel te leren voor minder ervaren vogelaars.
Maarten-Jan geeft ook een ander beeld op zo’n telpost. “Het is voor ons ook een plek voor sociale contacten. Naast het feit dat je gefocust bent op de vogels die passeren, praat je ook over elkaars interesses of zaken die spelen. En er wordt ook heel veel gelachen. Graag zien we ook andere geïnteresseerden bij ons komen. Het is mooi om mensen die dat willen horen, meer bij te brengen over vogels en het gebied waar we zitten. Wat ons betreft maakt het niet uit of het voor- of najaar is of volop zomer of tijdens de tellingen: mensen kunnen op deze plek altijd genieten van het gebied.”
Nog een leuke anekdote van dit jaar. Een vogelfotograaf uit Limburg heeft acht dagen lang op of bij onze post gezeten om kruisbekken te fotograferen. Zijn resultaat: nul. Zelf kom ik spontaan een keer langs en hoor ik kruisbekken roepen toen ik uit mijn auto stapte. Helaas te laat voor een foto, maar ik ga direct de weddenschap aan met Wim en Toos: “Jullie beloven mij kruisbekken en ik beloof appelflappen.” We hebben ons na een goed half uur aan ons woord gehouden. De foto’s zijn gemaakt en de appelflappen gegeten. Het kan dus ook anders…..
Als minder ervaren vogelaar dan Wim en Toos, Maarten-Jan en Frank heb ik hen gevraagd wat er nou in alle jaren wezenlijk is veranderd. Wim is daar duidelijk in: ”De temperatuur is de grootste wijziging. Jaren geleden zaten we hier in oktober in skipakken om warm te blijven. Nu hebben we de hoogste temperaturen ooit gemeten in november. Dat moet toch gevolgen krijgen.”
Nog een laatste opmerking over de tellingen. De resultaten worden dagelijks door Wim ingevoerd in het systeem van Trektellen.nl. Organisaties als Sovon en Vogelbescherming Nederland halen daar weer gegevens uit voor eigen onderzoek. Wil je alle cijfers van 2025 (of zelfs van 2016-2025) zien? Kijk dan op www.trektellen.nl en zoek op Patersgronden.
Dank aan Wim, Toos, Maarten-Jan, Frank maar ook vele andere vrijwilligers van de vogelwerkgroepen die dit jaar aan de tellingen hebben deelgenomen.
Fred Emmerik
Vogelwerkgroep IVN Valkenswaard-Waalre
Download dit verslag als PDF, met méér vogelfoto’s
(Opmerking: alle vrijwilligers hebben ermee ingestemd om met volledige naam in het verslag te staan.)
Wespendieftellingen
Al diverse jaren neemt de Vogelwerkgroep van het IVN Valkenswaard-Waalre deel aan de simultaan wespendieftellingen die in de maanden juli en augustus plaatsvinden. De organisatie van deze tellingen ligt in handen van de Vogelwerkgroep De Kempen.
Drie zaterdagochtenden (19 juli, 2 en 16 augustus) van 09:00 uur tot 13:00 uur staat een groot aantal vrijwilligers van verschillende organisaties verdeeld over zeven locaties op de Groote Heide “om zich heen te staren”. Vrijwilligers van IVN staan gewoonlijk op de Heggerdijk in Leenderstrijp. Andere groepen staan op dezelfde momenten op de Galberg, het Laagveld, de Hasselsvennen, het Gildeterrein in Leenderstrijp, de Patersgronden en de Gastelseheide.
Download het volledige verslag
26 juli 2025: Vogelwerkgroep zonder verrekijker op excursie
Op zaterdagmorgen 26 juli is er een afspraak gemaakt voor een excursie bij ecologische tuinderij de Weitens en Wilma’s terras in Dommelen. Jack en Wilma Verouden, eigenaars en oud-deelnemers aan onze vogelherkenningscursus, bieden ons deze rondleiding aan.
Bij aankomst blijkt het terras al flink gevuld en moeten er nog wat stoelen bij worden geschoven. We wachten even op onze gids Jack, die even na tienen komt aangescheurd met zijn bedrijfswagentje. Onze groep bestaat uit een achttiental personen, waaronder een paar introducees.
Diversiteit
Jack heet ons welkom en geeft een korte introductie over het ontstaan van Wilma’s terras, enkele jaren later gevolgd met het verwezenlijken van Jack’s grote hobby de eco tuinderij. Het onderhoud doet hij zelf met hulp van vrijwilligers.
Vervolgens leidt hij ons rond over het terrein dat 5 ha groot is en legt ons het verschil uit tussen biologisch en ecologisch tuinieren. Alle groenten worden op ecologische wijze gekweekt, er worden geen pesticiden en kunstmest gebruikt. Ook wordt vruchtwissel toegepast en wordt een 6-jarige vruchtwisselcyclus gehanteerd.
Schadelijke insecten voor de planten worden bestreden met natuurlijke vijanden, zoals een lieveheersbeestje tegen luizen en koolmeesjes tegen rupsen.
In de foliekas worden alle planten zelf gezaaid en opgekweekt van biologische zaden. Diversiteit is hierbij het toverwoord, er worden veel soorten groenten gekweekt, ook is er veel diversiteit in struiken en kruiden. Hierdoor is er ook een grote diversiteit aan insecten.
Fruit en walnoten
Langs de N69 is een dichtbegroeide haag ontstaan van o.a vlinder- en bessenstruiken. Veel vlinders zijn hier te bewonderen, we zien atalanta’s en zelfs de koninginnepage.
De tuin bevat ook 130 fruitbomen, waarvan de meeste tot hoogstam behoren. 80 procent zijn appelbomen van oudhollandse rassen. Verder staan er ook andere soorten, waaronder kweepeer, Chinese peer en pruimenbomen.
Voor de tomaten is een proefopstelling buiten gecreëerd. Deze bevatten minder vocht, meer vlees en smaak.
Ook allerlei soorten bonen worden verbouwd, waaronder spek-,tuin-, boter, sperzie- en snijbonen.
Er is er een walnotengaard ingericht met 177 exemplaren, waarbij gekozen is voor 9 rassen m.b.t. diversiteit in grootte, smaak, kraakbaarheid, oliegehalte en bloeiperiode.
Meer activiteiten
Het terrein kent ook een dagbesteding houtbewerking voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel, 4 camperplaatsen en 6 te huren cabana’s.
Ook is er een winkel met verkoop van alle verbouwde gewassen, vruchtensappen, bloemen, jam en honing.
Na de rondleiding zijn we diep onder de indruk van hetgeen we gezien en gehoord hebben en worden Jack en Wilma met een attentie bedankt door Maarten-Jan.
De behoefte aan koffie/ thee is groot en we laten ons het geserveerde eigen gemaakte gebak, heerlijk smaken.
Dit verslag is slechts een korte weergave van de vele opgedane indrukken.
Voor diegenen die dit alles gemist hebben, zie www.deweitens.nl.
Vogelwerkgroep sluit seizoen af
De Vogelwerkgroep van IVN Valkenswaard-Waalre organiseerde in 2025 vier vogelwandelingen voor het publiek maar ook een vogelherkenningscursus. In totaal verzorgde de werkgroep 10 wandelingen en vier theorieavonden. Onlangs sloot de Vogelwerkgroep het publieksseizoen af met een BBQ voor de leden.
Voorbereiding seizoen
De voorbereidingen van een nieuw seizoen startten al in oktober vorig jaar. De leden van de Vogelwerkgroep organiseerden de data, routes, vergunningen, vrijwilligers en een jaarkalender. Zo konden zij het publiek in 2025 ontvangen en rondleiden in de mooie omgeving van Valkenswaard.
Basiscursus Vogelherkenning
In totaal gaven negen vrijwilligers vorm aan de inhoud en de opzet van de cursus. Ook de inschrijving daarvoor werd tijdig opengesteld. Binnen een week waren alle 20 plaatsen gevuld.
Er werden vier theorieavonden verzorgd, waarbij uitleg werd gegeven over de leefgebieden, verschillen tussen zaad- en insecteneters, trek-, stand- en broedvogels, details van vogels en dergelijke. Natuurlijk kon de uitleg over tientallen vogelsoorten niet ontbreken.
Verder namen vrijwilligers van IVN de cursisten zes keer mee naar buiten. Er werd gewandeld in Valkenswaard maar ook op de grens van Limburg en België, waarbij de deelnemers werden getrakteerd op meer dan 75 soorten, waaronder de blauwborst, gras- en boompiepers, geelgorzen, visarend, bruine kiekendief en een groot aantal watervogels.
Ook gezien: de staartmees
Publiekswandelingen
Er werden dit jaar vier publiekswandelingen georganiseerd. Deze vonden plaats in maart, mei, juni en juli. Telkens werd afwisseling gezocht in de leefomgevingen van de vogels.
De laatste wandeling op 4 juli dit jaar was gericht op de nachtzwaluw en startte daarom pas om 21.30 uur. Vanwege de jacht op wilde zwijnen was er meer risico voor de deelnemers. Er konden bij deze wandeling slechts 15 deelnemers mee die ook een opvallend hesje moesten dragen. Voor de vogels maakte het niet uit. De nachtzwaluwen werden gezien.
Ondanks dat twee wandelingen in de regen en kou plaats vonden, namen toch meer dan 80 mensen deel aan de wandelingen. Samen zagen zij meer dan 90 vogelsoorten. Tijdens elke wandeling werd ook toegelicht waarom bepaalde soorten wel of juist niet in dat gebied of op dat moment daar aanwezig waren. Een mooi voorbeeld daarvan is de boomvalk. Omdat die veelal libellen op zijn menu heeft staan, komt deze vogel pas laat terug van de vogeltrek. Libellen zijn er namelijk niet in maart en april.
Lid worden?
Zowel IVN Valkenswaard-Waalre als de vogelwerkgroep zouden het leuk vinden om nieuwe leden te ontvangen. Heb je interesse? Kijk dan eens op
4 juli 2025: Nachtzwaluwwandeling
Vanwege veiligheidsmaatregelen – er wordt ‘s avonds en ‘s nachts op wilde zwijnen gejaagd in het Leenderbos – kon op 4 juli slechts een kleine groep nachtzwaluwliefhebbers op pad.
Dat gaf de begeleiders van de vogelwerkgroep alle tijd en ruimte om eens uitgebreid over de vogel te vertellen. Natuurlijk liet hij zich ook zien en horen. Meerdere malen zelfs!
Samen met werkelijk ideale weersomstandigheden was het een excursie om door een ringetje te halen.
Download het volledige verslag
8 juni 2025: Achelse Kluis
Op een (minder) mooie Pinksterdag … ging de vogelwandeling bij de Achelse Kluis natuurlijk gewoon door. Niet alleen 12 leden van de Vogelwerkgroep maar ook 18 ‘publieks’deelnemers hadden de wandelschoenen aangetrokken. En behalve een kwartier na de start en enkele minuten vóór terugkeer was het droog!
Dus werden er door de twee wandelgroepen in totaal meer dan 50 vogels waargenomen. De wielewaal – aandachtstrekker voor deze tocht – werd slechts door een enkeling gehoord. Andere soorten deden het beter. Bruine kiekendief, roodborsttapuit, grauwe klauwier en heel veel boompiepers zorgen altijd voor tevredenheid, zowel bij ervaren als minder ervaren vogelaars. Kleine zonnedauw, op sommige plekken volop aanwezig, is trouwens ook een leuke waarneming.
Op de reis terug naar huis kwamen veel deelnemers in de Pinksterrit terecht. Want ook die ging gewoon door.
Boompieper (fotograaf Bert Arnold)
Terugblik op de vogelcursus
De vogelcursus van 2025 was binnen een week volgeboekt!
Na vier theorie-avonden en zes zaterdagexcursies is de cursus helaas alweer voorbij, met achterlating van zeer tevreden cursisten.
Vogels spotten in het veld: stilstaan, luisteren en scannen
In theorieles drie kwam voorbij hoe ervaren vogelaars toch zo ‘makkelijk’ vogels spotten: stilstaan, luisteren en scannen (met de verrekijker). Daar heeft de hele groep flink aan gewerkt. In totaal zijn tijdens de excursies 113 soorten waargenomen! De ‘beloofde’ soorten als blauwborst, wielewaal en nachtegaal horen daarbij. Bijzondere waarnemingen waren onder andere kemphaan, kleine bonte specht, visarend, zomertortel en boomvalk.
Excursie gingen zowel naar vogelgebieden dichtbij (Kleine en Grote Meer) als verder weg (Koningssteen bij Thorn).
Ook voor de cursusleiders was het een geslaagde cursus. Dus iedereen die in 2025 te laat was met inschrijven, krijgt volgend jaar een nieuwe kans.
(nachtegaal in de Koningssteen bij Thorn)
11 mei 2025: Marker Wadden
Excursies van de vogelwerkgroep worden zorgvuldig gepland. Interessant vogelgebied, ‘verlanglijstje’ van soorten die in dat gebied voorkomen.
Daarnaast is het plannen van de aanrijroute soms een uitdaging! En dat was het geval bij de excursie naar de Marker Wadden op zondag 11 mei. Je wilt natuurlijk niet vanwege file onderweg nét de veerboot missen.
Uiteindelijk kwam alles goed en lieten de baardmannen zich uitgebreid bewonderen.
(eerste foto: mannetje Baardman; tweede foto: vrouwtje Baardman met voer)
4 mei 2025: Drie Bruggen en Oase
Het vogelseizoen is in volle gang. Dus is er regelmatig vogelwandelingen-nieuws.
Op 4 mei gingen ruim 30 liefhebbers al om 7 uur ‘s ochtends van start voor een tocht in de omgeving van de Oase, het voormalig openluchtzwembad van Valkenswaard.
De groep werd in tweeën gesplitst. Elke subgroep spotte meer dan 50 soorten. Niet allemaal dezelfde, zodat men reden had om elkaar een beetje jaloers aan te kijken. De ene groep nam bijvoorbeeld purperreiger en roerdomp waar, de andere groep trof boomvalk en wespendief. De ooievaarspaal in het gebied wordt niet door ooievaars maar door nijlganzen bewoond! De ‘beloofde’ wielewaal gaf keurig acte de présence met zijn kenmerkende zang.
Niet alleen vogels, ook andere diergroepen mochten op de belangstelling van de deelnemers rekenen. Zo waren er 6 hazen, een veldkrekel en de viervlek-libel. Een zeer geslaagde ochtend!
23 april 2025: Meerrijk
Park Meerrijk in Meerhoven is een waterrijk park in de jongste wijk van Eindhoven. De vogelwerkgroep spotte er tijdens een excursie op 23 april een mooi aantal vogelsoorten: toch 34 stuks.
De gidsen die de groep meenamen, hebben ook over allerlei andere aspecten van het park verteld. Het is aangelegd als een Engels landschapspark met daarin een arboretum (verzameling van levende bomen en struiken). Bijvoorbeeld de Paulowniaboom die momenteel bloeit:
30 maart 2025: Malpie
De Vogelwerkgroep maakt in maart een vliegende start! De eerste publieksexcursie van het jaar gaat traditiegetrouw naar de Malpie. Een gebied waar de blauwborst zich regelmatig laat zien en horen. Zo ook op zondag 30 maart.
De 20 deelnemers hebben meerdere blauwborsten kunnen bewonderen. In totaal kwamen er 50 soorten voorbij, een leuke score. Daarbij ook wat zeldzamere soorten als roerdomp en waterral. Heel bijzonder was de witkoppige staartmees.
Eerste vogelwandeling van 2022 in de Malpie op 20 maart
Het weer zat niet echt mee, maar de opkomst voor de wandeling was bemoedigend.
Ondanks het vroege uur hadden zeker zo’n 20 mensen de moeite genomen om op tijd aanwezig te zijn bij de start van de vogelwandeling. Vanaf de parkeerplaats bij de Venbergse Molen hadden we drie groepjes gevormd om op pad te gaan. Maarten Jan van den Braak, Jac Seijkens en Jan van de Laar namen elk een aantal mensen onder hun hoede zodat het niet te druk werd en we de meeste kans hadden om zoveel mogelijk vogels te kunnen waarnemen en horen.
Al gauw genoeg werd het een kakofonie van geluiden en werd het moeilijk om alle zang uit elkaar te houden. De vogel die zich op dit moment het meest liet horen was wel de tjiftjaf, maar ook mezen en vinken, duiven en spechten waren aanwezig.
De ene groep boog af naar de Dommel en de anderen liepen rechtdoor en splitsten zich zodra we bij de open vlakte kwamen. De ene groep liep rechtdoor en de anderen bogen af naar rechts en liepen over het zandpad verder. Daar zagen we al snel het roodborsttapuitje. Verder was het daar vrij rustig. Maar ook dan is het genieten van de ontluikende bomen en struiken en de mist die over de omgeving hing. Wilde eenden op het water, sporen van wilde zwijnen en reeën hier en daar en plots het geluid van de blauwborst. We zagen hem nog niet goed vanwege het slechte zicht maar de zang was overduidelijk van deze mooie vogel.
Bij het bruggetje aangekomen waar we een tijdje stil stonden, werden we getrakteerd door meerdere blauwborsten die zich duidelijk lieten horen. Jammer dat de lucht wat grijzig was, maar wij waren al dik tevreden. Ook de rietgors liet zich prachtig zien en horen en verschillende kneuen werden waargenomen. Hier zit ook altijd een koppeltje witte kwikstaarten die zich dan weer links dan weer rechts van het pad bevonden.
Op het groot Malpieven waren meerdere kuifeenden, grauwe ganzen en een paartje futen. Plotseling hoorden we de roep van de roerdomp. Niet eerder waargenomen op de Malpie, dus een hele aanwinst als hij zich hier permanent gaat vestigen. Ook vlogen er verschillende soorten vogels door de gagelstruiken maar bleven niet lang genoeg zitten om ze goed te kunnen observeren.
Terug op het fietspad waren we benieuwd of we de goudvink zouden zien. Op het ven waar al jaren de Canadese gans broedt was zijn plaats ingenomen door de grauwe gans die onverstoorbaar op het nest bleef zitten. De goudvink werd niet door onze groep waargenomen maar wij hadden weer het geluk dat plotseling de roerdomp uit het riet opvloog. De vennen werden bevolkt door verschillende wilde eenden, krakeenden en dodaars en ook de waterral liet zich meerdere malen horen. Terug wandelend naar de parkeerplaats zagen we wederom de blauwborst op een struik zitten, zo lang dat we hem met z’n allen door de verrekijker konden waarnemen.
Terug tussen de bomen hoorden we ook nog het roepen van de matkop. Anderen dachten de koekoek te horen en meenden de boomleeuwerik gezien te hebben. Omdat we ons in drie groepen hadden gesplitst, hadden we waarschijnlijk niet allemaal dezelfde waarnemingen gedaan, maar het was een leerzame en afwisselende wandeling geweest waar we met veel plezier aan terugdenken.
Klaar voor de oeverzwaluwen, 30 oktober 2021
Op zaterdag 30 oktober hebben leden van de vogelwerkgroep de oeverzwaluwwand bij de nieuwe N69 in Dommelen geprepareerd voor het komende broedseizoen. De wand, die eigendom is van Staatsbosbeheer, wordt door leden van de vogelwerkgroep onderhouden. Zij nemen ook het monitoren van de broedende wandbewoners voor hun rekening.
Ieder jaar moeten de gebruikte nestgaten schoongemaakt worden (verwijderen van grassen en dergelijke) ter voorkoming van groei van parasieten. De nestgaten worden met een boor van 70 cm uitgeboord en voorzien van vers zand. De oeverzwaluwen graven hierin zelf weer een nestgat met een lengte van 40 tot 70 cm.
Aangezien het water vóór de wand vrij hoog stond is gewerkt met waterpakken aan. Doordat er van bovenaf de wand zuiver zand werd aangevoerd konden de mannen in het water de gaten razendsnel vullen met zand.
Geweldige samenwerking binnen de enthousiaste vogelwerkgroep zorgde er ondanks de stromende regen voor dat de klus in twee uur was geklaard. Daarna was er nog een gezellig samenzijn met koffie onder de achterklep van een auto om te schuilen voor het vele regenwater.
De oeverzwaluwen zijn nu dus welkom bij de nieuwe oeverzwaluwwand. De leden van de vogelwerkgroep gaan ze op de voet volgen.
Kom mee naar buiten voor de wielewaal (niet voor niets!) op 9 juni 2019
7 uur was het verzamelen voor deze wandeling bij de ingang van het Leenderbos. Zo’n 20 mensen waren aanwezig waaronder een aantal leden van de vogelwerkgroep. Het weer was vrij rustig na een paar onstuimige dagen. Hier en daar zagen we omgewaaide bomen en afgebroken takken.
Op de parkeerplaats waren al wat vogels te horen: mees, vink, merel, roodborst en tjiftjaf e.d. Natuurlijk waren we benieuwd of de wielewaal te horen zou zijn en misschien wel te zien. Eenmaal op de hei aangekomen, zagen we de vogels ook zoals de fitis, roodborsttapuit en rietgors. De geelgors hoorden we van alle kanten zijn bekende deuntje doen. Boompiepers vertoonden meermalen hun kunsten. De koekoek was in de verte te horen en veldleeuweriken vermaakten zich op het fietspad.
Het Kraanven aan de linkerkant was zowat dichtgegroeid. Gelukkig zagen we boven het ven een kievit, die driftig een kraai wegjoeg. Zou ze jongen hebben? Na ijverig speuren zagen we iets verderop de andere ouder met tenminste twee jongen. Altijd een vertederend gezicht. Een groenling zat verscholen in het lage struikgewas.
Halverwege het zandpad hielden we koffiepauze. Eenmaal door het klaphekje kwamen we oog in oog te staan met een aantal gevlekte koeien, die ons nieuwsgierig achterna liepen. In de verte lagen Schotse hooglanders, die op gepaste afstand bleven.
De functie van de uitkijktoren is mij niet helemaal duidelijk. Er zijn geen hoge struiken of bomen waar je overheen moet kijken. Ook vanaf de grond kun je de blauwe reigers in het gras zien staan. En het veenpluis in het vennetje voor ons is ook mooi te bewonderen. Terug door het klaphekje kom je langs een lange verroeste bak die vol zit met waterdiertjes waaronder de alpenwatersalamander.
Maar waar bleef de wielewaal? We werden op onze wenken bediend. Na wat gefluit van onze kant, hoorden we ze in de verte al terugroepen. Ze waren zo nieuwsgierig dat ze steeds dichterbij kwamen. Het bekende dudeldjoo was te horen en af en toe wat paniekroepjes van meerdere vogels. Je zag ze ook duidelijk rondvliegen. Het vrouwtje wat doffer gekleurd: geelgroen, maar het mannetje fel geel. Door de meesten van ons werd de vogel in de vlucht waargenomen waarna hij weer verdween in de bomen.
Maar onze missie was geslaagd. De wielewaal is gelukkig weer volop aanwezig in onze regio.
Paula Brom
(De foto van de wielewaal komt van Wikimedia Commons en is gemaakt door J. Strzelecki)
Vroege vogels in het Leenderbos en rond de visvijvers op 12 mei 2019
Het vroege tijdstip (7 uur) was geen belemmering voor veel mensen om zich bij de ingang van het Leenderbos te verzamelen. Met zo’n 30 belangstellenden togen we op pad. Onderweg hoorden we al menig vogeltje zingen. Gelukkig maar want ze zijn nog nauwelijks te zien tussen de bladeren.
We liepen terug naar de 3 bruggen, waar in een van de riviertjes een vistrap is aangelegd. We hadden een mooi uitzicht over de weilanden. Er zwommen wat wilde eendjes in het water en een koppeltje Canadese ganzen stak boven het hoge gras uit. In de bomen het eentonige gezang van tjiftjaf en o.a. het siskewiet van de vink. We staken vervolgens de weg over. Jammer dat de oever van de Tongelreep dicht begroeid is, want enkele jaren geleden kon je daar met een beetje geluk de ijsvogel waarnemen die aan de overkant in de hoge oeverwand zijn nest had. Misschien is hij er nog steeds aanwezig, maar dan minder zichtbaar. We hoorden mezen, winterkoning en roodborst, fitis, de roep van de koekoek en het geroffel van spechten. Ook zagen we hier sporen van zwijnen, maar die laten zich overdag nauwelijks zien.
De Tongelreep moet hier nodig onderhanden genomen worden anders groeit hij nog dicht. Op de plek waar vorig jaar door de storm een boom omgewaaid was, hebben mensen de plaats benut en wat viooltjes en andere bloemetjes geplant. Ook dit jaar is de wand voor de oeverzwaluw niet bewoond. Jammer want het zou het gebied een extra dimensie geven. Wilde eend, tafeleend en kuifeend zwommen in de vijver. Er was even een discussie of het nu een ven of meertje was, maar een bordje hielp ons uit de droom. Het is vernoemd naar een gewaardeerd lid van de hengelsportvereniging die in 2007 was overleden. Munstersvijver.
Via een zandpad en bruggetje kwamen we bij de visvijvers. Een paar mensen die voorop liepen, zagen nog net 2 reeën voorbij rennen. Veel spreeuwen waren te horen die in de gaten van de kale bomen bivakkeerden. Op het talud, waar je een weidse blik hebt over de kweekvijvers, werd even gepauzeerd en de meegebrachte proviand genuttigd. Blauwe reiger, grauwe ganzen, verschillende soorten eenden, zwanen en zelfs 2 ijsvogels werden door sommige geluksvogels gezien.
Na de korte stop liepen we verder langs de vijver en liet de kleine karekiet zich duidelijk horen. Afgelopen jaar is er wel flink aan ontbossing gedaan. Dat is even wennen en geeft een heel andere kijk op dit gebied. Jammer genoeg was er wel veel begroeiing aan de vijverkant, zodat je bijna geen zicht had op wat er zich op het water afspeelde. Alleen op de laatste plas zagen we tafeleend en kuifeend, blauwe reiger en grauwe ganzen met jongen.
Even later stap je over een wildrooster en kom je in het gebied van de grote grazers. Hier hoorden we voor de eerste keer het dudeljo van de wielewaal. Gelukkig, hij is weer in het land. Met enig geduld en speurwerk zagen we tenslotte onze felbegeerde blauwborst. Roodborsttapuiten laten zich gemakkelijker zien en ook de rietgors zit veelal in het topje van struik of den. De koekoek riep zijn naam zowat door heel het gebied en af en toe vloog het mannetje of vrouwtje over.
Ruim 3 uur later waren we terug bij de auto en constateerden wij dat we met zijn allen wel zo’n 54 soorten hadden gezien en/of gehoord. Een fijne en leerzame wandeling.
Paula Brom
Drukbezochte vogelwandeling op 14 april 2019
Ieder jaar beginnen we onze publiekswandelingen op de Malpie. Nieuwsgierig of de verschillende vogels weer teruggekomen zijn en hun prachtige zang weer zullen laten horen. We verzamelden ons op de grote parkeerplaats voor Venbergen en rond de klok van 8 uur vertrokken we.
De opkomst was buiten verwachting. Zo’n 40 mensen stonden klaar om aan deze prachtige wandeling te beginnen. We waren genoodzaakt om de groep in drieën te verdelen.
Terwijl we stonden te wachten, liet de grote gele kwikstaart zich zien. Deze vogel heeft sinds enkele jaren een broedplaats in de nabijheid van de Venbergse Watermolen. Gezamenlijk liepen we naar de ingang van de Malpie. In het water voor het terras zwommen zoals gewoonlijk de gebruikelijke ganzen, al dan niet voorzien van een toupetje.
Er had zich een groep gevormd van jeugdige IVN’ers die samen met IVN-gidsen het gebied gingen verkennen. De rest splitste zich in tweeën. De ene groep ging rechtdoor en zou op de terugweg langs het ven en de Dommel lopen. De anderen liepen eerst richting parkeerplaats en hoopten daar alvast de ijsvogel te spotten, die daar de afgelopen jaren menigmaal gesignaleerd is en zich niets aantrekt van lawaaierig publiek of loslopende honden. Jammer genoeg heeft niemand van ons op deze wandeling de ijsvogel gehoord of gezien.
Maar niet getreurd, er was nog genoeg te zien en te horen. Opvallend was de aanwezigheid van fitis en tjiftjaf. Vogels die veel op elkaar lijken maar het onderscheid is duidelijk als je hun gezang hoort. De gebruikelijke vogeltjes als mezen, vinken, roodborst en winterkoning, maar ook boompieper, graspieper, rietgors en uiteindelijk de blauwborst verraadden hun aanwezigheid.
Op het water was het erg rustig. Buiten wat wilde eenden, kuifeend, grauwe ganzen en knobbelzwaan was er weinig meer te zien. Wel hoorden we dodaars en meerkoeten roepen. De Canadese gans zat weer op zijn vertrouwde plekje te broeden. Ik zag nog een verdwaalde kokmeeuw op het Groot Malpieven. Ze zijn met succes uit het gebied verdreven. In het verleden was het altijd een oorverdovend lawaai als je door de Malpie fietste en dat had ook wel wat vond ik. Maar het was niet gunstig voor de kwaliteit van het water en ze verstoorden de andere vogels. Door iemand in de andere groep werden nog 4 wintertalingen waargenomen.
Het was een mooie gewaarwording dat de goudvink en de veldleeuwerik weer terug zijn in dit gebied. Al met al hebben we zo’n 40 verschillende vogels gespot. Toch waren er ook nog vogels die niet iedereen gezien had zoals de kneu, mannetje blauwe kiekendief en zwarte wouw die als eerste gezien werd door een Jeugd IVN’er.
Terug bij de parkeerplaats werd er nog even nagepraat en iedereen was het er over eens dat het een geslaagde wandeling was.
Paula Brom (Vogelwerkgroep)
Door het Leenderbos en het Oasegebied
Mooi weer en veel enthousiaste mensen (+/- 35) waren op 14 mei 2017 de ingrediënten voor deze geslaagde wandeling. We begonnen deze keer vanaf de parkeerplaats bij de 3 bruggen. Hier hoorden we al verschillende vogels en bij aanvang van de wandeling duidelijk de roep van de wielewaal.
Onderweg de gebruikelijke geluidjes van zwartkop, tjiftjaf en fitis en ook hoorden we fluiter en tuinfluiter. Roodborst, koolmees en pimpelmees waren ook volop aanwezig. Evenals de koekoek die we uit verschillende richtingen hoorden.
Eenmaal meer op open terrein zagen we regelmatig de roodborsttapuit en heel in de verte de blauwborst. Toen zagen we plotseling een vogel over vliegen die we voor een torenvalk aanzagen, maar wat de koekoek bleek te zijn.
Richting voormalige visvijvers zagen we de grauwe gans met jongen, duidelijk op z’n hoede als we wat te dichtbij kwamen. Sporen van zwijnen zagen we overal maar ook duidelijk de plek waar ze oversteken en aan de overkant van het water verder gaan.
Op de vijver ganzen en eenden met jong. Ganzen zoals de nijlgans, grauwe gans en Canadese gans, ook kuifeend, krakeend, wilde eend en tafeleend en in de verte een broedende knobbelzwaan. Op de plek waar in het verleden een mooie kijkhut stond, genoten we even van het prachtige uitzicht.
Verderop in het riet liet de kleine karekiet zich veelvuldig horen en ook hier weer duidelijke sporen van de varkens. Rechts hiervan op de kweekvijver o.a. een broedende fuut en ook weer veel watervogels. We hadden gehoopt om ook hier weer de wielewaal te horen maar de vogel was waarschijnlijk toch niet aanwezig op deze plek.
Op de vijver langs de stort zat enkel een visser en een paar meerkoetjes. Ook dit jaar zijn er geen oeverzwaluwen gezien en de wand ligt er wat troosteloos bij. Als klap op de vuurpijl zag iemand toch de wielewaal voorbij vliegen. Jammer genoeg niet door iedereen waargenomen.
Op het punt waar de Tongelreep en de Wittesloot samenkomen hebben we nog even staan kijken naar laagvliegende boerenzwaluwen. Ook een aalscholver en ganzen die her en der verspreid in het weiland lagen trokken onze aandacht. Al met al weer een vogelrijke wandeling.
Verslag Paula Brom
Op zoek naar de blauwborst
We hadden alles mee op 9 april 2017: Het weer, enthousiaste vogelliefhebbers en de vogels die hun hoogste lied zongen. Na een kort welkomstwoord en een uitleg van Jac wat er zoal waargenomen was in de Malpie togen we op pad. Jammer genoeg liet de ijsvogel zich niet zien. Maar ze hebben zich weer genesteld in de bocht van de Dommel bij de parkeerplaats. In de bomen zitten enkele mezen, vinken, spechten, spreeuwen en boomkruipers. Verder op hoor en zie je op verschillende plekken de tjiftjaf die zijn naam roept en de fitis die vertelt dat ie het geweldig naar zijn zin heeft maar toch eindigt in mineur. Zodra je de heide oploopt hoor je de boompieper. Meestal zit ie in het topje van de boom dus goed zichtbaar. Zijn spectaculaire parachutesprong liet hij nog niet zien, maar hij liet zich mooi bewonderen in het zonlicht. Op het water zagen we veel eenden soorten zoals: wilde eend, tafeleend, kuifeend en krakeend. De fuut en zijn kleinere soort de dodaars waren ook aanwezig.
Ook hier was het geluid van fitis en tjiftjaf duidelijk te horen zodat je goed moest luisteren of er ook nog andere vogels aanwezig waren en jawel hoor, de rietgors en later de blauwborst lieten van zich horen en dan is het een koud kunstje om hen, door de door Jac meegebrachte telescoop, prachtig te bekijken. Daarna hoorden we nog duidelijk het snorrende geluid van een sprinkhaanzanger maar die liet zich niet zien. Via het knuppelbruggetje liepen we weer terug maar niet voordat we nog enkele roodborsttapuiten en de witte kwikstaart hadden gezien. Al met al een geslaagde publiekswandeling.
Vogelwandeling in ‘t Heike
Ondanks het feit dat er ruimschoots aandacht was o.a. in het ED en Valkenswaard Dagblad en vele IVN’ers waren geïnformeerd via een persoonlijke e-mail waren het toch maar enkele diehards die zich op 5 juni 2016 om 7 uur meldden voor de wandeling.
Misschien afgeschrikt door de hoge stand van het water van Dommel en Keersop en juist rond die tijd kwam ook nog de mist opzetten. Maar zoals gezegd lieten enkelen er zich niet van weerhouden om toch te gaan wandelen.
Op zaterdagmiddag nog even gecheckt welke paden en stukken van de route wel begaanbaar waren, zodat we geen natte voeten zouden krijgen. Jammer genoeg waren de twee nieuwe bruggen die onlangs over Dommel en Keersop gelegd zijn, onbereikbaar door het hoge water.
Via het zandpad langs de sportvelden en bijna tot het punt waar Keersop en Dommel bij elkaar komen, hebben we toch zo’n 31 vogels gespot. Het horen of zien van de wielewaal is ons op deze dag niet gegund. We gaan er vanuit dat ie toch op meerdere plekken in dit gebied aanwezig is, omdat de vogel al door meerdere personen is opgemerkt.
Paula Brom
Grote belangstelling voor publiekswandeling in Oase
Zondag 1 mei 2016 heeft de Vogelwerkgroep een publiekswandeling georganiseerd in het zogenaamde Oasegebied.
Rond deze tijd zijn weer heel wat vogels teruggekeerd van hun jaarlijkse reis naar Zuid-Europa en Afrika. Maar zou de koekoek weer terug zijn in ons land? En kunnen we de wielewaal begroeten? Toch altijd weer spannend!
We zijn om 07.00 uur vertrokken op de parkeerplaats bij de Drie Bruggen. De belangstelling was groot. Totaal waren er 21 deelnemers!
Het is een gebied met een grote verscheidenheid aan biotopen. Heide, dennenbos, loofbomen en zeer veel water. Het gebied wordt immers doorsneden door het riviertje de Tongelreep en je wandelt er langs voormalige en huidige visvijvers en kweekvijvers. Wat de vogels betreft dus voor elk wat wils! En dat hebben we gemerkt! Totaal hebben we ruim 60 soorten waargenomen, waarbij we sommige soorten prachtig hebben kunnen bewonderen.
En ja, de koekoek was er inderdaad. Zijn luide roep werd gehoord en de vogel “lag” prachtig op een tak van een berk, voor eenieder goed waarneembaar!
Majo wist ons te vertellen dat als je de koekoek hoort/ziet en met geld rammelt, dan kom je dit jaar geen geld tekort. Ze had daarom al een paar weken wat los geld op zak!
Ook de zwarte specht zagen we in volle glorie tegen een boomstam hangen en verdwijnen in het typische ovale nestgat. De wielewaal hebben we nog niet kunnen waarnemen, dus er blijft nog iets te wensen!
Zoals gezegd ruim 63 waarnemingen. Enkele bijzondere soorten:
blauwborst, bonte vliegenvanger, boomleeuwerik, boompieper, goudvink, matkop, roodborsttapuit, wintertaling, ijsvogel en zomertaling.
Altijd weer een vertederend gezicht waren 8 jonge grauwe gansjes, zorgzaam ingesloten door de ouders!
Ook de oeverzwaluwwand leek bewoond. Er waren beduidend meer nestgaten dan de week daarvoor.
Al met al een prachtig stuk natuur aan de rand van Valkenswaard. Zeer de moeite waard om er te vertoeven met ogen en oren wijd open. Laten we er zuinig op zijn!
Westerhoven, 5 mei 2016, Marno.
Op zoek naar de blauwborst!
Publiekswandeling van de Vogelwerkgroep van het IVN
Vele vogels trekken in de herfst naar warmere streken en komen in het voorjaar weer terug in ons land. De bestemmingen zijn voornamelijk Zuid Europa en Afrika.
Een opvallend vogeltje dat begin april weer terugkeert in ons land en in onze omgeving is de blauwborst. De Vogelwerkgroep organiseert in die periode een publiekswandeling op de Malpie, speciaal om die bijzondere reiziger te begroeten.
Het lijkt wel een tropische vogel met zijn prachtige felblauwe borst, een witte vlek in het blauw en een helder witte oogstreep. Het is altijd weer spannend of deze vogel tijdens deze jaarlijkse wandeling wordt waargenomen!
Op zondag 3 april 2016 om 07.00 uur werd er vertrokken bij de Venbergse molen. Er was wederom veel belangstelling. De totale groep bestond uit 21 deelnemers met in meerderheid gasten. En het was een zeer succesvolle missie! Totaal hebben we zo’n 55 vogelsoorten waargenomen. En 5 à 6 keer hebben we inderdaad de blauwborst gespot. Alle deelnemers hebben de blauwborst meerdere keren goed kunnen zien!
Een selectie van vogels die we ook hebben waargenomen, zonder dat de andere soorten minder belangrijk zijn: boomleeuwerik, goudvink, dodaars, boompieper, roodborsttapuit, zilverreiger, ijsvogel, fitis en tjiftjaf, rietgors, goudhaantje, boomkruiper en -klever, grote gele kwikstaart, grote bonte en groene specht.
Een prachtige wandeling in een heel mooi natuurgebied, waarbij we ook de hoofdprijs in volle glorie hebben kunnen bewonderen!
Marno
Succesvolle eerste wintervogelwandeling
De Vogelwerkgroep van het IVN Valkenswaard-Waalre heeft op zondag 20 december 2015 een publieksvogelwandeling georganiseerd in het gebied van het Peetersven. Via de lokale media werden de mensen uitgenodigd om deel te nemen aan deze wandeling, waarbij een kop soep na afloop als extra lokkertje werd gebruikt!
Totaal waren er 26 deelnemers, inclusief de aanwezige begeleiders van de VWG. Het was een prachtige zonnige dag, ideaal dus om te vogelen. Het betreffende gebied achter de Were Di Scholengemeenschap tot aan de kweekvijvers en de Eindhovense Golf is een prachtig wandelgebied. Vertrekpunt was D’n Nieuwe Hof. De route was uitgezet door Paula Brom.
Door enkele leden van de VWG werd onderweg op diverse plekken het gebied in historisch perspectief geplaatst. O.a. het looien van leer voor de leerindustrie, de deal tussen de gemeente Valkenswaard en de N.V. Philips betreffende de Eindhovense golfbaan en het wandelpark en Peetersven. Waar overigens de naam Peetersven vandaan komt is niet duidelijk. Mogelijk zijn er onder de lezers ideeën!
Maar het ging natuurlijk vooral om het waarnemen van vogels en daarin waren we heel succesvol. We hebben zo’n 35 soorten gespot! Een respectabel aantal met als hoogtepunt een klapekster die in het topje van een boom zat, prachtig in de zon!
Andere opvallende waarnemingen: de buizerd, een groep staartmezen, boomklever, boomkruiper, goudhaantjes, havik, kramsvogels, sperwer, grote bonte specht.
Bij de zogenaamde vleermuizenkelder hadden we het geluk dat deskundige Frank Heijmans een van de deelnemers was. Hij vertelde dat die kelder ca. 70 meter lang is. Er huizen dwergvleermuizen, maar ook groene-, bruine en heikikkers. En verder de Alpenwatersalamander en de kleine watersalamander!
Aan het einde van de wandeling hebben we in D’n Nieuwe Hof gezellig kunnen nabuurten onder het genot van een heerlijke kop verse tomatensoep, gemaakt door Martha.
Ook hebben we een toelichting gegeven op de activiteiten van de VWG en een oproep gedaan om de gelederen te komen versterken. Dat kan door lid te worden van de VWG of door een bijdrage te leveren aan projecten van de VWG. De deelnemers waren enthousiast, dus mogelijk levert dat extra krachten op!
Alles bij elkaar een prachtige wandeling met een dampend slot!
Westerhoven, 31 december 2015.
Marno.
Publiekswandeling in ‘t Heike en het Dommeldal
De VWG IVN Valkenswaard heeft op zondag 31 mei 2015 een vogelwandeling georganiseerd in het natuurgebied ’t Heike en Dommeldal in Dommelen. Een gebied waar o.a. de wielewaal “woont”. En hebben we die ook kunnen waarnemen?
Om ca. 07.00 uur was de start bij het Paulus-/Christoffelpad. De opkomst was bijzonder groot. Maar liefst 26 deelnemers hebben we geteld, waarvan 8 leden van de VWG.
Het betreft een uniek en zeer divers natuurgebied. De Dommel en de Keersop stromen er door heen en ontmoeten elkaar hier, om daarna verder te gaan als de Dommel. Over beide rivieren zijn loopbruggen geplaatst om de toegankelijkheid van het gebied te vergroten.
Een groot gedeelte is landbouwgrond geweest, maar ter compensatie van diverse grote wegenprojecten “teruggegeven” aan de natuur. En met succes!
Als je er rondloopt realiseer je je dat heel vroeger hier boeren met schop en kruiwagen vruchtbare landbouwgrond van hebben gemaakt en dat het nu weer terug is bij af, waar het ook hoort!
Als geboren Dommelnaar, die uit Dommelen vertrok toen er ca. 950 inwoners waren, terwijl er intussen zeker 10.000 inwoners zijn, is het een wonder dat zo dicht bij het dorp zo’n uniek stuk natuur in stand is gehouden. De inwoners van het huidige Dommelen mogen zich bevoordeeld voelen!
De oogst van vogels was ook weer indrukwekkend. Totaal hebben we 40 vogelsoorten waargenomen. Enkele opvallende soorten die veel deelnemers niet iedere dag zien of horen:
Boomklever, boomkruiper, tjiftjaf, fitis, geelgors, grasmus, roodborsttapuit, kleine karekiet, koekoek, tuinfluiter en zwartkop.
En ja! Ook de wielewaal hebben we heel nadrukkelijk zijn opvallende deuntje horen zingen. Zien is heel lastig en dat is ons dan ook niet gelukt!
De ijsvogel zou hier ook zijn domicilie kunnen hebben, maar is hier nog niet waargenomen voor zover wij weten.
Wim zag nog een zogenaamde staalvink vliegen. Zeg maar vliegtuig!
Ook hebben we als bijzondere plant de waterviolier gezien en dat werd redelijk uniek gevonden.
We kunnen weer terugkijken op een zéér geslaagde wandeling en we hebben met z’n allen genoten. Na afloop werd er enthousiast gereageerd!
Marno
Westerhoven, 5 juni 2015
Publiekswandeling in het Oase- en Tongelreepgebied
De weersvoorspellingen waren somber en het vertrekuur vroeg, maar de gidsen van de Vogelwerkgroep waren op tijd paraat op zondagmorgen 3 mei 2015. Wachtend op de geïnteresseerde vroege vogels(potters) en er kwamen drie personen hun belangstelling tonen.
We vertrokken vanaf de visvijvers aan de Leenderweg, begeleid door de zang van zanglijster en zwartkop. De enkele jaren geleden aangelegde visvijver werd bevolkt door kuifeenden, meerkoeten, wilde eenden en twee herrie makende nijlganzen.
Net over het bruggetje hoorden de achterblijvers het eentonig fluitje van zeker twee goudvinken! Maar de mensen die vooruitliepen zagen een ijsvogeltje wegschieten over het links gelegen dijkje!
In de oude visvijvers zien we een wilde eend met 9 jongen, veel kuifeenden, een zestal zeer bijzondere groenpootruiters, een grauwe gans met 3 jongen en een Canadese gans, dodaarsjes en een aantal paartjes krakeenden. En hoewel onze gasten het een en ander wisten over vogels werd hun nu het verschil tussen krakeend vrouwtje en mannetje duidelijk. Let daarbij op de kleur van de snavel!
Ja, nee of toch en uiteindelijk een volmondig ja: we horen de roep van de wielewaal. Je moet er op bedacht zijn dat een spreeuw voor imitator kan spelen!
We zien de dodaarsjes uit het water opduiken en horen duidelijk de roep van de zwarte specht. Bij een “spechtengatenboom” werd het verschil in invlieggat duidelijk gemaakt.
Verder zagen we flinke sporen van de zich verscholen houdende wilde zwijnen, met een oversteekplaats bij de sloot de Wetering.
Doorlopend langs het Laagveld zien we een aantal roodborsttapuitjes, maar ook de boompieper is aanwezig, al gaf hij geen traditionele show weg.
Maar de aandacht van het gezelschap wordt getroffen door twee weghollende reeën. En ook de koekoek laat zich horen!
De rietgors wordt gehoord en even later blijkt hij in een boom te zitten waar we onder staan!!
Even verderop, waar meer sparren en dennen staan, wordt het zeldzame fluiten van de fluiter gehoord; er rollen weer de nodige knikkers van de trap.
Over de drie bruggen nemen we een aantal boerenzwaluwen waar en in de wei langs de “Baron z’n Sloot” zien we mussen en een wegvliegende spreeuw. In het bochtje bij de Tongelreep wordt de tuinfluiter gehoord.
We staan stil bij de oeverzwaluwwand, eertijds de terechte trots van onze Harrie (Harrie van de Broek). Nu wordt hij daar node gemist want de wand is gedeeltelijk begroeid en de steile wand gedeeltelijk afgebrokkeld. We zien een paar invlieggaten maar jammer genoeg geen bewoners.
Bijna bij de parkeerplaats van Hengelsportvereniging Venbergen aangekomen zien we het vrouwtje van de wilde eend op een nest zitten met op haar rug spelende jonkies. Een mooi tafereel tot besluit!
Totaal hebben we deze morgen 50 vogelsoorten waargenomen, voorwaar een mooi aantal. Jammer van het gering aantal belangstellenden, maar wij hebben zelf ook heel erg genoten van het prachtige weer (geen enkele voorspelling klopte) en de vroege vogels in ven, sloot, heide en bos.
Wout van den Nieuwenhuijzen
Valkenswaard, 5 mei 2015
Op zoek naar de nachtegaal!
Op maandag 27 april 2015, Koningsdag, heeft de Vogelwerkgroep een vogelwandeling gemaakt in het natuurgebied Koningssteen bij het schilderachtige witte stadje Thorn (Ville Blanche).
In deze periode van het jaar gaan we daar op zoek naar de nachtegaal, die hier steevast ruim is vertegenwoordigd. De nachtegaal is qua uiterlijk niet bepaald een opvallende schoonheid. Het is een klein bruin vogeltje zonder verder enige kleur. Maar uit zijn keeltje komt een wonderbaarlijk en krachtig geluid. Daar worden zelfs de doorgewinterde vogelaars stil van!
Niet alleen deze bijzondere vogel is hier te zien en te horen, maar ook nog vele andere soorten!
Nu eerst iets over dit prachtige natuurgebied. Koningssteen ligt ingeklemd tussen de Grensmaas en diverse plassen. De plassen zijn ontstaan door de grind- en zandwinning. Het gebied vormt één geheel met het Vlaamse Kollegreend.
Kijkend in de richting van Thorn zie je de prachtige Sint Michaëlkerk, de voormalige abdijkerk, oprijzen boven het dorp.
In Koningssteen graast een kudde Gallowayrunderen van Natuurmonumenten en Konikpaarden van het Belgische Limburgs Landschap. De begrazing van de dieren zorgt er voor dat hardhoutooibos, doornstruwelen en kruidenrijke graslanden zich naast elkaar ontwikkelen. De krachtig geurende meidoorn is hier ook ruimschoots vertegenwoordigd!
De bever voelt zich hier heel goed thuis, gezien de vele sporen die hij achterlaat. Aangevreten bomen, maar ook bomen die door het werk van deze bewoner zijn geveld!
Tijdens onze wandeling hebben we totaal 55 vogelsoorten gespot, een respectabel aantal voor zo’n relatief klein gebied. We zijn dus speciaal voor de nachtegaal gegaan en we hebben in ieder geval 14 nachtegalen qua zang waargenomen. Ze laten zich vrijwel nooit zien!
Van de 55 gespotte soorten zijn er een aantal zeer opvallend! Een kleine selectie:
IJsvogel, putter, kneu, tuinfluiter, sprinkhaanzanger, zomertortel, grasmus, braamsluiper, rietgors, roodborsttapuit, 4 zwaluwsoorten (huis-, boeren-, oever- en gierzwaluw).
Gezegd moet worden dat natuurlijk ieder vogel uniek en bijzonder is!
Na zo’n bezoek ben je geneigd om de naam van dit bijzondere gebied te veranderen in “Vogelparadijs Koningssteen”.
We hebben met volle teugen genoten. Voor de liefhebber de moeite van een bezoek meer dan waard!
Marno
Westerhoven, 30 april 2015
Hoezo blauwborst?
Zondag 22 maart 2015 hebben we een publiekswandeling gehad op de Malpie, tijdens welke we op blauwborst“vangst” zouden gaan.
Echter: Geen blauwborsten, wél blauwbekken!
Het was guur weer en de zon liet ons ook in de steek. Daarentegen niet de deelnemers. Er waren ca. 40 wandelaars, met daarbij 13 VWG-ers (leden van de VogelWerkGroep, red.) en aanhang. Intussen horen Dirk en Ronald ook bij onze vaste aanhang!
Het was een internationaal gezelschap. Martha heeft een praatje gemaakt met een mevrouw die afkomstig bleek te zijn uit Chili (goed wijnland!). En bovendien zijn we nog wandelaars tegengekomen met een Perro de Agua Español (Spaanse waterhond).
De vogels hadden er zichtbaar ook niet zo veel zin in, maar we hebben gelukkig toch nog de nodige soorten gehoord en/of gezien. Natuurlijk watervogels en op enkele plaatsen heel mooi de roodborsttapuit. Ook de grote zilverreiger was voor iedereen uitgebreid te zien. En via de iPod van Jan Brom hebben een aantal mensen toch nog de blauwborst kunnen zien en horen!
Ondanks alles een prachtige wandeling in een uniek natuurgebied, waar de mens zeer rigoureus heeft ingegrepen. Hoe dat uiteindelijk zal uitwerken moeten we vooralsnog afwachten.
Jammer dat het weer tegenviel!
Gelukkig waren de deelnemers zeer tevreden na afloop en daar gaat het ons per slot van rekening toch om!
Hartelijke groet,
Marno.
