Hessel Johannes Smit
Geboren: 14-12-1879
Overleden: 22-03-1962
Wie was Hessel Johannes Smit?
Op onderstaande ansichtkaart staat een man de eendjes te voeren bij de eendenvijver op landgoed Nienoord te Leek.
Die man is Hessel Johannes Smit, in de volksmond veelal kortweg “H.J.” genoemd.
Dicht bij de plek waar hij toen stond, staat nu een boom: de “H.J. Smit Beuk“. Op het erbij geplaatste bordje staat dat de boom geplant is rond 1966. En dat de aanleiding het 20 jarig bestaan is van “Ver. v. Nat. Bescherming”. Een mooi eerbetoon voor een man die veel heeft gedaan voor de natuurbescherming in onze omgeving.
We lezen in een bericht uit de lokale pers van 1950: “17 juni 1950, Leek. In Hotel “Boschhuis” werd een vergadering gehouden om te komen tot het oprichten van een vereniging van Natuurbeschermingswachten. De voorzitter van de Landelijke ‘Bond tegen Verontreiniging van Natuur en Stad’ (opgericht in 1939), Dr. Joh. van Burkom te Apeldoorn, hield een inleiding over het doel en de werkzaamheden van de natuurbeschermingswachten. Deze Bond had tot doel via ‘natuurwachters’ ongewenst gedrag van bezoekers in natuurgebieden te corrigeren. Er werd besloten in de dorpen Leek en Nietap een vereniging op te richten en in het voorlopig bestuur namen zitting de heren T. R. Oomkens, H. J. Smit en J. Hut Izn.
Voor meer historie: zie elders op de website van IVN Westerkwartier e.o. onder historie.
Maar hij heeft veel meer gedaan dan dat. Allereerst was hij bekend als exploitant van “Hotel Boschhuis”. Hij adverteerde met stromend water op alle kamers, ver voordat Leek waterleiding had. Daarvoor werd, met handkracht, een grote tank in de top van het gebouw met water gevuld gehouden. De zwaartekracht deed de rest.
Het pand stond waar zich nu de fietsenzaak van Wagenaar bevindt.
Op onderstaande foto staat hij, trots met snor en pet, tussen de jachtbuit -toen heel gewoon- voor zijn eigen café restaurant èn hotel Boschhuis.
Hij organiseerde veel, bijvoorbeeld de E.L.V.E.R.T.O. Dat was de Eerste Leekster Verkoop en Reclame Tentoonstelling.
Die vond plaats van 24 tot 29 maart 1930, ten gunste van het regionale bedrijfsleven. In de loop van de jaren ’20 (crisistijd, vorige eeuw) zette hij zich in voor de pluimvee- en kleindieren-houders, en was hij de stuwende kracht achter de tuinbouwvereniging. Hij was (zeer) actief bij de hertenkampvereniging en de kinderboerderij Nienoord.
Hij gaf de aanzet tot oprichting van een voetbalvereniging en nam het initiatief tot het ontstaan van het openluchttheater in het bos (podium Nienoord).
Ook een straat werd naar hem vernoemd: “Hessel J. Smitstraat”, in Leek. Hij heeft er zelf voor gezorgd dat “meisjes en jongens van 1 tot en met 13 jaar” wonende in die straat, elk jaar op zijn verjaardag een zak snoep kregen. Het trakteren in ‘zijn’ straat verwoordde hij aldus: “Meisjes en jongens van 1 tot en met 13 jaar wonende in de H.J. Smitstraat. Hierbij een spaarbankboekje waarop ik gestort heb f 600,-. Van de rente daarvan krijgen jullie op mijn verjaardag, 14 december, een zakje snoep ter waarde van plm. 60 cent.”
Tot ver na zijn overlijden in 1962 bleef deze traditie, betaald vanuit zijn nalatenschap, bestaan waarbij de 60 cent in de loop der jaren wel naar boven werd bijgesteld.
Albert Graansma
Noot: In 1960 werd Het Instituut voor Natuurbeschermingseducatie, afgekort IVN, opgericht. De IVN-oprichters hadden nauwe betrekkingen met deze ‘Bond’, maar wilden in plaats van ‘corrigeren’ meer ‘educatie bedrijven’.
De vereniging van Natuurbeschermingswachten in Leek en Nietap is op 2 februari 1983 opgegaan in de op die dag opgerichtte IVN afdeling Leek-Nietap (thans IVN Westerkwartier e.o.).
