Augustus: De (witte) paardenkastanje – Aesculus hippocastanum
Wie heeft in zijn kinderjaren niet geknutseld met kastanjes: poppetjes, spinnewebben of egeltjes van de bolsters. Al deze kunstwerkjes heeft u gemaakt met de vruchten van de witte paardenkastanje, Soort van de maand augustus.
De witte paardenkastanje is geen inheemse boom, maar wel al vele eeuwen aanwezig in het Nederlandse landschap. De oorsprong van de boom ligt in de Balkan en Turkije. Vanuit hier is de soort in de 16e eeuw ingevoerd in West-Europa.
Het is een imposante boom, want hij kan wel 25 meter hoog worden, met uitschieters naar 30 meter. Met zijn omvangrijke kroon met dicht bladerdek is de paardenkastanje een echte schaduwgever en blikvanger in parken, brede lanen of grote tuinen. In het voorjaar is de boom op haar mooist met uitbundige witte bloesems. In het najaar is het dan tijd voor de bolsters om te rijpen. In elke bolster zitten 1 tot 3 glanzende kastanjes verstopt.
De naam paardenkastanje komt niet helemaal uit de lucht vallen: vroeger werden de kastanjes aan paarden gegeven tegen de hoest. Ook geiten en varkens kunnen de vruchten eten. Voor mensen zijn ze niet eetbaar, maar helpen ze wel tegen verschillende kwalen. Uit de kastanje wordt het stofje aescine gehaald, wat in thee of smeersels helpt voor een betere bloedcirculatie en tegen vermoeidheid, hoofdpijn, cellulitus, spataderen en huidveroudering.
De paardenkastanje heeft vaak last van de zogeheten kastanjebloedingsziekte. Deze ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie. Deze zorgt dat vaten van de boom dichtslibben, waardoor er een bruin, roestkleurig vocht naar buiten treedt. Het lijkt alsof de boom bloedt. Ondanks de aanblik is de kastanjebloedingsziekte niet per se gevaarlijk. Vaak krijgt een kastanje dan echter wel last van meerdere kwalen, bijvoorbeeld bastscheuren en verminderde weerstand. Die gevolgen kunnen dan weer wel fataal zijn. Vroeger werden vanwege de bloedingsziekte vele kastanjes verwijderd. Vandaag de dag wordt er meer gelet op de ontwikkeling van de ziekte en blijft de boom staan, tenzij deze een gevaar voor de omgeving vormt.
De paardenkastanje zien we vaak langs straten, lanen en in parken. Ook in de buurt van oude monumenten, of op de plek waar eerder stadsmuren stonden zijn kastanjes aangeplant. Als solitaire boom in een park is hij prachtig om te zien. De meest bekende paardenkastanje is de Anne Frank boom. Helaas moest die boom geveld worden, door de aantasting van zwammen. Nazaten van deze boom zijn over de hele wereld verspreid. Maar ook dichterbij, in Hoogeveen, staat een prachtige, beeldbepalende paardenkastanje: de boom van Pet. Deze boom is behouden gedurende de sloop van de oude boekhandel/drukkerij en schittert nu naast appartementencomplex de Casquette in het centrum.
Tekst en foto’s: Bjorn Olthof
