Libellen je kunt ze tot eind oktober nog zien vliegen
De eerste libellen vlogen al 330 miljoen jaar geleden rond. Deze oerlibellen waren een stuk groter dan de libellen die je vandaag ziet vliegen en hadden een spanwijdte van ca. 70 cm. De laatste 150 miljoen jaar is de bouw en levenswijze van de libellen niet veel meer veranderd. In Nederland komen ongeveer 70 soorten libellen voor en ze hebben bijzondere zintuigen.
Libellen hebben een vliegperiode van mei tot oktober en zijn onderverdeeld in twee groepen, de “echte” libellen en de waterjuffers. Echte libellen hebben een stevigere bouw en zijn meestal groter, waterjuffers vouwen hun vleugels boven hun lijfje en hun oogjes staan aan weerszijden van hun kopje.
De totale levenscyclus van een libel kan variëren van enkele maanden tot meerdere jaren en verloopt van eitje via larve naar de volwassen libel. Een volwassen libel (imago) kan enkele honderden tot duizenden eitjes afzetten in het water of op oever – en waterplanten en heeft een levensduur van enkele weken bij juffers tot twee maanden bij de ‘echte’ libellen.
Libellen ondergaan tijdens deze cyclus een onvolledige gedaanteverwisseling. Dit wil zeggen dat een libelle larve diverse vervellingen ondergaat, waarbij de larve steeds meer op een volwassen libel gaat lijken. De cyclus begint bij een eitje waar na een paar weken een larve uit kruipt. De larven zijn aangepast om in het water te leven en hebben kieuwen waarmee ze zuurstof uit het water halen. Ze eten allerlei minuscule waterbeestjes en zelfs kleine visjes of kikkervisjes, ook eten ze kleinere versies van elkaar. De larven worden zelf weer gegeten door verschillende waterdieren en proberen zich daarom goed te verstoppen.
Als de larve volgroeid is, kruipt hij het water uit via een plantenstengel. Daar transformeert het van water- tot landdier. Dit is een riskante gebeurtenis, want het duurt uren voordat hun vleugels zijn opgedroogd. De libel kan dan niet vliegen en is dus een makkelijke prooi voor bijvoorbeeld vogels. De lege huidjes blijven achter en kan je dus tegenkomen.
Libellen hebben vijf ogen, twee grote ogen die elk 30.000 deeloogjes bevatten liggen tegen elkaar aan en geven een zicht van bijna 360 graden. Boven aan de kop heeft een libel nog 3 enkelvoudige kleine ogen. Ook kunnen libellen UV licht waarnemen en zien meer dan een miljoen kleurcombinaties. Bijna niet te bevatten.
Vooraf aan het vliegen kunnen libellen een tijdje met de vleugels trillen om de lichaamstemperatuur te regelen maar dan kunnen ze in alle richtingen vliegen, zelfs achteruit. Zelfs stil in de lucht hangen of met een bloedsnelheid tot ca. 54 km per uur. Ook kunnen ze de vier vleugels apart van elkaar bewegen en pijlsnel van vliegrichting wijzigen.
De zes behaarde poten zijn handig om vliegend een prooi vast te grijpen en zich aan rietstengels vast te klemmen.
De superogen, waarvan oogzenuwen direct verbonden zijn met de vleugels daarmee wordt de prooi gevolgd. Als dan ook nog eens zijn hersencellen de koers van zijn prooi voorspellen, dan maakt die eigenlijk geen kans.
In het Engels heten ze Dragonflies en dat draak is wel toepasselijk voor de beste jagers van alle dieren op aarde maar gelukkig is deze jager niet gevaarlijk voor mensen.
De prooi bestaat voornamelijk uit kleine insecten zoals muggen, nachtvlinders en vliegjes.
Het blijven waanzinnig wonderlijk verschijningen, mocht je meer interesse hebben kijk dan een van deze twee leerzame filmpjes. Of doe een cursus
Willy van Houte
