De otter
De Europese otter of ook wel visotter genoemd is opnieuw in Nederland uitgezet in 2002. Dit water roofdiertje behoort tot de familie van de marterachtigen en ze leven in schoon en zoet water. In het wild kom je otters niet zomaar tegen, ze zijn schuw en voornamelijk in de nacht actief. Een otter kan in het wild een jaar of drie tot vier oud worden.
Otters hebben een mooi glad slank lijfje en kunnen heel goed zwemmen. Ze hebben zwemvliezen tussen hun tenen waardoor otters echt snelheid kunnen maken en ca. 11 tot 14 km per uur zwemmen. Hun oren en ogen kunnen ze onderwater afsluiten en vaak blijven otters 1 minuut onder water maar kunnen het wel tot vier minuten volhouden. De lange bovenharen op hun lijfje hebben een vettig laagje die zorgt dat de dikke ondervacht een isolerende luchtlaag vasthoudt en droogt blijft tijdens het zwemmen. Otters besteden heel veel tijd aan het verzorgen van hun vacht. Otters ruiken duizend maal sterker dan mensen. Hun lengte is ongeveer 75 cm voor een otter vrouwtje met een gewicht van 7 kilo. Een otter mannetje weegt 12 kilo en kan wel 1.50 cm lang zijn van kop tot en met staart.
Otters eten het allerliefst vis maar zijn niet kieskeurig met wat ze vangen. Het menu bestaat uit kreeftjes en waterinsecten maar ook muizen en kikkers eten ze. De otter spoort in helder water zijn prooi met zijn ogen op, in troebel water gebruikt hij zijn snorharen waarmee hij de beweging van vissen in het water kan voelen. Omdat het zulke goede zwemmers zijn drijven ze de prooi tijdens een achtervolging onderwater in het nauw, vaak naar het riet zodat ze moeilijk kunnen ontsnappen. Van onder valt de otter aan en de scherpe tanden en kaken doen de rest van het werk. Dit kost natuurlijk veel energie waardoor een volwassen otter 1 tot 1,5 kilo voedsel nodig heeft, waarvan 80-90 % uit vissen bestaat.
Op eetplekjes kan je de resten nog vinden zoals vissenkoppen, schalen of resten van amfibieën. Otters spelen graag met elkaar, ze houden ervan om van de waterkant te glijden. Dan weer lijkt het of ze tikkertje spelen als ze achter elkaar aanrennen. Maar ze springen ook over elkaar heen en doen aan wedstrijdzwemmen in het water. Tijdens dit spelen maken ze een fluitend geluid of krijsjes. Bij vriendschappelijke ontmoetingen maken ze knor geluidjes en als otters onderling vechten dan is het een hees geluid wat je hoort of een geblaas als een kat.
De otter leeft alleen, het territorium wordt afgebakend met geursporen uit de geurklieren. Ook worden uitwerpselen achtergelaten om het gebied te markeren. Het leefgebied is nabij een oever waar genoeg schuilplaatsen zijn om de dag door te brengen, maar ook een veilige plek om jongen te krijgen.
Mannetjes otters leven in een gescheiden territoria, terwijl de levensgebieden van een mannetje en een vrouwtje elkaar overlappen. De grootte van het gebied hangt af van o.a. het voedsel aanbod, de schuilplaatsen en het aantal otters. Gemiddeld zal het ongeveer tussen de 7 tot 15 km doorsnee hebben. Terwijl het leefgebied ook een oeverlengte tot 40km kan bedragen. Hoe dominanter het mannetje hoe groter het territorium.
De otter rust overdag en deze plek kan per dag verschillen maar is wel in de buurt van een oever in dichte vegetatie zoals riet of struiken. In holtes maar ook in oude holen van muskusratten of konijnen. Het kunnen ook uitsparingen onder bruggen of beton pijpen zijn. Otters houden geen winterslaap.
De moeder otter kan het hele jaar zwanger worden en twee of drie jongen per keer krijgen. De draagtijd is 9 weken en het hol waar de jongen geboren worden ligt verscholen aan de oever of tussen boomwortels in, vaak in een rustig gebied. Soms is de nestingang onder water en van het gezicht onttrokken. De kleintjes worden blind geboren en zijn afhankelijk van hun moeder die ze verzorgt met haar melk. Als ze drie maanden oud zijn en een waterdichte vacht hebben krijgen ze de eerste zwemles van hun moeder en kunnen meteen mee op jacht. Na ongeveer een jaar zijn ze zelfstandig maar blijven nog een paar maanden totdat ze uiteindelijk door hun moeder verjaagd worden. Vanaf dan moeten ze voor zichzelf zorgen. De vader otter helpt niet met het grootbrengen van de jongen.
Zwervende otters zoeken niet alleen een nieuw leefgebied maar ook een partner en dat is best heel lastig. Otters zien slecht en zijn niet ingesteld op ons snelle verkeer wat dan ook de grootste doodsoorzaak is. Vooral jonge mannetjes overbruggen grote afstanden en lopen dus de meeste risico’s. De zwervende vrouwtjes blijven meestal dichter bij hun geboortegrond maar zijn daar de plekken bezet dan zijn ook zij gedwongen om een territorium verder weg te zoeken.
Ook overlijden veel otters door watervervuiling in Nederland. Water wat vol met pesticiden, meststoffen, medicijnresten zit en vervuiling van rioolwater. Minder dan 1% van de wateren in Nederland voldoet aan alle Europese normen voor waterkwaliteit. Er leven nu ca. 450 otters in ons land waarvan een deel ook Drenthe. De onlanden is een bekend gebied (op grens van Drenthe en Groningen) maar ook in de Hunze zijn er otters waargenomen.
Door gebieden met elkaar te verbinden en de waterkwaliteit te verbeteren kunnen we een geweldige bijdrage doen voor otters de natuur en ook voor onszelf. Het zou leuk zijn om ze tegen te komen, zelf heb ik ze nog niet waargenomen in het wild maar ik blijf hopen.
Willy van Houte
Nog een leuke korte video van spelende otters
