De Kaapse primula

Natuurweetje gepubliceerd op 5 september 2017

Nu dan na vorig jaar de chaos bij het Kaaps viooltje (Saintpaulia) beschreven te hebben nog zo’n Kaapse warboel ontwarren. Dit keer gaat het over de “Kaapse Primula” die geen Primula is – net zoals het Kaaps Viooltje geen Viooltje bleek te zijn. Aan bod komt deze keer de nu welbekende “Streptocarpus saxorum” die ook wel onder de onduidelijke naam “Spiraalvrucht” verschijnt. De familie van de Gesneriaceae is merkwaardig genoeg bron van beide plantensoorten.

Tussen de zachte viltige ovale blaadjes – vaak in groepjes van drie maal twee tegenover elkaar staande – komen aan lange dunne stevige ronde stengels diepe trompetbloemen te hangen. De bloemstengels zijn donkergroen met bruinrood van kleur. De opvallende scheve toeters hangen met de opening schuin naar boven gericht. De bloemkelk heeft 5 ongelijke delen – 3 groot en 2 klein – en loopt uit in een ruim 1 cm lange buis die aan de basis afgerond is. Er bestaat ook een geheel lila en een witte variant. De bloemen houden het lang uit en maken de plant zodoende gewild als kamerplant. Maar in de zomerse buitenlucht voelt deze plant uit de tropen van de Afrikaanse oostkust zich ook goed thuis en dan vooral als hangplant in een hanging-basket.

Als er vruchten gevormd worden zijn die lang en bijna draaddun en bevatten veel stoffijn zaad. Vaak draaien de zaaddoosdelen zich om elkaar heen. Vandaar de naam “Strepto” dat uit het Grieks komt en “draaien” betekent. Daarbij is dan nog het Griekse “karpos” en dat is een “vrucht”. Het wordt zo samen dus “gedraaide vrucht”. Alleen is dat hier niet zo vaak te zien. De voorkeur voor rotsgrond is verwoord in “saxorum” en stamt uit het Latijn waar “saxum” voor “rots, steen” staat. Pas in 1983 is deze variatie beschreven. Andere vormen van Streptocarpus zijn al veel langer bekend.

In het voorjaar werden onze twee al enige tijd binnenshuis blauw bloeiende exemplaren naar buiten verplaatst. De bloei ging daar onverminderd ruim door. Toen we in de zomermaanden de bloemen eens goed bekeken bleken er soms aan de bovenzijde van de basis van de bloembuis ronde gaatjes te zitten. Nu in de herfsttijd komt dat niet meer voor.
Vermoedelijk hebben hommels hier hun werk gedaan om nectar te bereiken. Inbraak dus zoals dat bekend is van enkele inheemse bloemen.

Jan van Twisk,
Waalre, 4-9-2017

Meer natuurweetjes