Verslag Lange wandeling Kriskras over de Maashorst

4 februari, de eerste publiekswandeling van IVN Uden in 2024. Meteen er flink tegenaan met vijtien kilometer doorstappen, kriskras over de Maashorst. En er is nogal wat regen voorspeld… Hoe zou dat allemaal gaan?

Tegen negenen verzamelden twaalf deelnemers zich bij de Groenhoeve. Allemaal goed voorbereid op een stevige wandeling én de kans op regen. Gelukkig viel dat vandaag toch nog erg mee. Af en toe wat gemiezer, maar verder bleef het droog.

Via de Delstraat liepen we over de breuk van Melle naar het Hultje. Eeuwenlang was dit een schraal heidegebied met diverse vennen, enkele heuveltjes en drassige wijstgronden. Bij de dreven, waarover vroeger de boeren hun schapen naar de heide dreven, ontdekten de wandelaars dat dit gebied oorspronkelijk in rechthoekige vlakken was ingedeeld. Na WO1 kreeg boswachter Theo Moorman namelijk de opdracht om deze ‘woeste gronden’ ingrijpend te veranderen. In het kader van de werkverschaffing D.U.W. (Dienst Uitvoerende Werken); echter werknemers zeiden Door Uitputting Wanhopig) werd op de droge heidegrond veel naaldbos aangeplant, bestemd voor de mijnbouw. Terwijl de natte delen na betere ontwatering en bemesting in gebruik genomen werden als landbouwgrond. Deze boswachter heeft door al die rechte plantvakken twee rijen loofbomen langs een slingerend pad laten aanplanten. Dit werd het in Uden ‘wereldberoemde’ Slingerpad.

Bij de blokhut zagen we aan de gedraaide stam van een grove den waarom die zo geschikt was voor de mijnbouw. We stonden uitgebreid stil bij de bomkraters, die nu goed gevuld waren met water.

Bij deze vennen trok een granieten zuil met de initialen R D onze aandacht. Een wandelaar bedacht dat RD staat voor RechtDoor. Echter RD staat voor ‘rijksdriehoeksmeting’. Landmeters van het kadaster gebruikten deze punten om hun metingen aan elkaar te koppelen en zo nauwkeurige kaarten te kunnen maken. Meestal werd de locatie hiervan gemarkeerd door hoge gebouwen zoals kerktorens. In gebieden waar deze hoge gebouwen ontbraken of niet goed zichtbaar waren, zoals op deze plek, werden RD-stenen geplaatst.

Om de exacte RD-coördinaten van het punt te kunnen bepalen, werd boven de steen tijdelijk een hoge houten meettoren gebouwd. Zo kon men boven de bomen en stuifduinen uitkijken en met een theodoliet (hoekmeetinstrument) de richtingen meten naar omliggende hoge meetpunten, zoals kerktorens. Onder de steen plaatste men een tegel als extra verzekering. Het gemarkeerde kruis in de steen werd loodrecht boven een kruis in de tegel geplaatst. Op dit moment zijn in Nederland nog zo’n 450 van deze stenen aanwezig. De functie van de RD-punten is overgenomen door navigatiesatellieten.

Vlakbij de Karlingerweg zagen we veel fijnsparren, die de droogte van de afgelopen jaren niet hadden overleefd. En als die boom al verzwakt is, krijgt die ook nog eens gauw de letterzetter te verwerken. Die tast vooral verzwakte fijnsparren aan. Door harsvorming kan de boom deze insecten normaliter weren, maar is deze verzwakt door schade of droogte, of omgevallen tijdens een storm, dan is dit niet meer voldoende. De boom kan binnen de kortste keren massaal gekoloniseerd worden en bij gebrek aan voedingstoffen afsterven.

Eindelijk kwamen we even later enkele grote grazers van de Maashorst tegen. In het laatst aangekochte perceel op de Maashorst liepen nu zeven Exmoorpony’s. Deze dieren zijn vernoemd naar het Engelse Exmoor, waar zij al eeuwen in het wild leven. Opvallend is hun licht- of donkerbruine vacht en hun meelsnuit.

Bij het vorstinnengraf hoorden de wandelaars dat Hendrik Wiegersma dit perceel ruim honderd jaar geleden heeft aangekocht. Blijft opvallend dat er altijd wel een wandelaar in een groep is, die de ‘Wieger’ in Deurne heeft bezocht. Dat is de woning van deze huisarts.

In het natuurcentrum genoten we van een heerlijk warm drankje met wat lekkers. Na een half uurtje vervolgden we onze route richting Kabouterpad en trimbaan.

Bij de Hooistraat loopt aan de oostzijde de breuk van Melle. Hier zagen we dat het water deels wordt vastgehouden door een in de sloot geplaatste ijzeren plaat. De Maashorst kampt al jaren met droogte en de gevolgen van verdroging. Dat zien we met name aan het dalende grondwaterpeil. Dit heeft effect op de landbouw en de natuur in het gebied. Door die ijzeren plaat krijgt het water meer kans om in de grond te infiltreren. In de sloten konden we hier goed zien waar het water van de horst afkomt, oranje gekleurd, en waar het gewoon helder regenwater is dat op de slenk stroomt.

Kort na 13.00u. waren we weer bij de Groenhoeve. We keken terug op een fijne wandeling van bijna vijftien kilometer, weinig regen en we hebben gezellig gebuurt met elkaar.

Gidsen: Joep van Lieshout, Jeroen Vonk en Peter van Lamoen

Tekst: Peter van Lamoen Foto’s: Joep van Lieshout