Doe mee met MUS in stad én dorp

MUS gaat het veertiende jaar in en werd door ons lang als het stadvogelmeetnet aangeduid. Hierdoor bestond de indruk bij een deel van de waarnemers dat vooral in steden geteld kan worden. We zien een oververtegenwoordiging van getelde punten in stedelijk gebied. Op een enkele soort na zien we echter nauwelijks verschil in trend tussen dorpen en steden en dat is in de komende Sovon-Nieuws te lezen.

Jan Schoppers, Sovon (jan.schoppers@sovon.nl) 

Jan Schoppers is de meetnetcoördinator van MUS voor Sovon en stelt zich ook even voor.

Stadsvogels hebben al lang mijn warme belangstelling. Als kind ving ik in het kippenhok, door het luikje dicht te doen, al Huismussen. Deze deed ik dan een gekleurde knijpring om de poot die mijn vader gebruikte voor zijn kweekvogels. Nu doe ik dat met een ringvergunning van het Vogeltrekstation en ring ik de Huismussen in mijn tuin. Ik doe al lang tellingen en onderzoek in urbaan gebied, lang een habitat dat door de meeste waarnemers werd gemeden. Veel soorten doen in urbaan gebied anders dan erbuiten en pas recent komt er meer belangstelling. Vogels in urbaan gebied zijn vaak dynamischer in gedrag en voorkomen en passen zich vaak beter en sneller aan dan de meeste erbuiten. Dat is ook nodig in het meest dynamische habitat voor vogels en andere organismen. Hierdoor is er door tellers en onderzoekers veel nieuws te ontdekken in dorp en stad. Sovon is daarom i.s.m. Vogelbescherming het eenvoudige en laagdrempelige telproject MUS (Meetnet Urbane Soorten) gestart in 2007.

Vooral dorpen ondervertegenwoordigd

MUS is van meet af aan een succesvol telproject en weet waarnemers van diverse pluimage (onder wie een hoog aandeel vrouwen) langjarig aan zich te binden. In 2019 werd een recordaantal van ruim 6900 punten geteld, 70% meer dan de 4100 telpunten waarmee we in 2007 al meteen een vliegende start kenden. De tellingen zijn behoorlijk over het land verdeeld, al blijven Friesland, Drenthe, Flevoland, Zeeland en Limburg onderbelicht. Als we kijken naar deelname in stad en dorp dan is in Groningen, Flevoland, Zuid-Holland en Gelderland de ‘overbemonstering’ van grotere steden het sterkst. Zeker in deze provincies verwelkomen we dus graag nieuwe tellers in dorpen en buurtschappen. Wellicht dat een deel van de huidige stadstellers om het jaar wil uitwijken naar een dorp in de directe omgeving? Wat ons betreft is zo’n roulerende aanpak prima mogelijk. Het biedt ook een welkome afwisseling in de vogels die je tegen komt!

Doe mee in dorp en stad

Overal zijn nieuwe tellers welkom. In Groningen worden waarnemers aangemoedigd om (ook) in dorpen te tellen. Je telt 3x in de periode van april t/m juni, ongeveer 1½ uur per keer.
Kijk wat er beschikbaar is en claim een gebied op de Sovon-site.
Hier een link voor meer informatie en de gratis online MUS-Cursus.

Soorten in Groningen

Jaarlijks worden de landelijke trends berekend en op onze website geplaatst. Recent van de periode 2007-19 op https://www.sovon.nl/nl/MUS Ook worden er provinciale trends gemaakt. Hieronder behandel ik kort een aantal soorten in Groningen. In de provincie Groningen wordt er relatief veel geteld in de stad, dus de trends zijn daar ook een weergave van.

De Wilde Eend zit al een tijdje in een dip. Sovon besteedt daarom samen met Vogelbescherming dit jaar aandacht aan de soort in het Jaar van de Wilde Eend. De afname in urbaan gebied is minder dan daarbuiten. Het broertje de Soepeend laat een grotere afname zien.

Figuur 2-a  Aantalsontwikkeling van de Wilde Eend in Groningen in MUS.

Door het ouder worden van bomen en waarschijnlijk ook het jaarrond voeren doet de Grote Bonte Specht het goed in het stedelijk gebied.

Figuur 2-b  Aantalsontwikkeling van de Grote Bonte Specht in Groningen in MUS.

De Turkse Tortel laat van de duiven de grootste afname zien. Voorlopig is nog niet duidelijk wat de oorzaak is. Wellicht dat de ziekte het Geel de soort parten speelt.

Figuur 2-c  Aantalsontwikkeling van de Turkse Tortel in Groningen in MUS.

De Huismus zit al decennia in een afname en staat daarom ook op de Rode Lijst. In de recente jaren is er landelijk en ook in Groningen een stabilisatie vastgesteld.

Figuur 2-d  Aantalsontwikkeling van de Huismus in Groningen in MUS.

De Merel staat de recente jaren veel in de belangstelling vanwege het Usutu-virus waar de soort vatbaar voor is. In Groningen was de trend opvallend positief tot op heden en afwijkende met de rest van Nederland.
Spannend is nu hoe 2020 zal uitpakken voor de Merel en andere soorten.

Gebruik MUS

Het meten en vaststellen van landelijke en provinciale trends en verspreiding zijn belangrijke doelen. Daarnaast stellen we ook vast hoe de soorten het doen in de verschillende wijktypen en ouderdom van de wijk. Een voorbeeld daarvan zijn www.stadsvogelindicator.nl en het boek Stadsvogels in hun domein.

Resultaten worden gepubliceerd in de MUS-Nieuwsbrief, op onze website en in het jaarrapport van de broedvogels. Lokaal worden de gegevens van MUS ook gebruikt voor het monitoren van stadsvogels voor het Soort Management Plan (SMP) door gemeente en woningbouwvereniging.

Jan Schoppers  

Foto: Huismus (Luc Hoogenstein)