Column week 6, Wat wil de wilde eend?
Misschien is het u ontgaan, maar we leven al ruim een maand in het Jaar van de Wilde Eend. Voor de duidelijkheid, de wilde eend is de eend met die krulstaart, de eend die je gaat voeren als je ‘eendjes gaat voeren’ en die in tegenstelling tot wat de naam suggereert de meest tamme van de eendensoorten is. Bij de wilde eend hebben de mannetjes de mooiste veren en maken de vrouwtjes de meeste herrie. Zij kan snateren en kwaken, hij komt niet verder dan wat gemurmel.
En wat wil de wilde eend? De wilde eend wil zich voortplanten, maar dat lukt ze niet zo goed. Voor het komende broedseizoen hebben ze al paartjes gevormd, oftewel, de vrouwtjes hebben het mooiste en sterkste mannetje uitgekozen. Daar is een keiharde strijd aan voorafgegaan, waarbij de mannetjes elkaar zonodig probeerden te verzuipen. Dat het vrouwtje heeft gekozen betekent niet dat afgewezen mannetjes zich daarbij neerleggen, integendeel, desnoods nemen ze haar groepsgewijs te grazen, zodat het uitverkoren mannetje machteloos is. Zij wordt dan soms zo lang onder water geduwd dat ze het niet overleeft. Als het mensen waren zouden sommige woerden voor jaren achter de tralies verdwijnen. Maar het zijn eenden, door een evolutionaire wapenwedloop opgezadeld met ingewikkelde geslachtsorganen. Vrouwtjes kunnen ongewenst zaad tegenhouden en mannetjes gebruiken een soort kurkentrekker (eenden zijn de enige vogels met piemelachtige aanhangsels) om toch hun zin te krijgen. Eigenlijk hebben die mannetjes niet zoveel keus, willen ze een kans hebben op nageslacht. Zodra de eieren zijn gelegd, houdt de uitverkoren woerd het voor gezien. Broeden en (op)voeden van de jongen mag zij alleen doen. Met een beetje mazzel komt hij haar af en toe een hapje brengen.
Maar het gaat dus niet goed met hun voortplanting. Hun aantallen zijn sinds 1990 met dertig procent afgenomen. Ook in parkvijvers dreigt een verkeerd soort stilte. Geen gesnater meer, geen gekwaak. Waarschijnlijk heeft de afname te maken met de overleving van de kuikens. Is het voedselgebrek? Gif? Worden ze opgegeten? Niemand die het weet. Vandaar het Jaar van de Wilde Eend. Ze krijgen dit jaar extra aandacht, zodat misschien een oplossing kan worden gevonden. Kijkend door een menselijke bril denk je al gauw: als meneer zijn verantwoordelijkheid nou eens nam, dan zou het met die kuikens misschien ook beter gaan! Maar de menselijke bril heeft maar een beperkt zicht. Afgezien daarvan, ga zoiets die woerden maar eens uitleggen…
Jaap Kranenborg
Digitale krantversie Column 2020-06, 4 februari 2020, pagina ?
Naar columns 2020
Vind je dit leuk? Steun ons en word lid!
