2023 02 Over een gans die geen gans is, Aleid Offerhaus

Deze week deed het voorjaar haar intrede. ’s Nachts vroor het nog, maar overdag vochten de meerkoeten elkaar de sloot uit, deden futen hun pas-de-deux op het water en in de schemering hoorde ik al merels zingen. Toen ik vanmiddag langs de Amstel fietste, hoorde ik een luid geschetter. Prompt waande ik me een ridder op een toernooi en ging  van de weeromstuit rechtop in mijn zadel zitten, mijn lans verbeeld door de krukken van Medipoint, die uit mijn fietstas staken: de nijlgans (Alopochen aegyptiaca), de mooiste en meest vocale gans, liet zich horen vanaf een tak van een hoge boom. Ze ziet eruit als een gans, ze klinkt als een gans, maar ze is geen gans, eerder een soort bergeend (een andere Amstelveense broedvogel). Ze komt inderdaad voor langs de bovenloop van de Nijl, maar toch hoofdzakelijk in de rest van (sub)tropisch Afrika en nu dus ook in Europa en of het een ‘ze’ was, kon ik ook niet zeggen, want mannen en vrouwen zien er identiek uit. Daaruit kan je weer opmaken dat ze de broedzorg delen.

De nijlgans broedt niet in holen zoals de bergeend of in rietmoerassen zoals de grauwe gans. Nijlgans broedt het liefst ergens hoog boven. Bomen, daken van gebouwen en nestkasten van slechtvalken zijn veilige plekken om je kinderen op de wereld te zetten (behalve als de slechtvalk besluit om de nestkast toch in gebruik te nemen). Er kan niemand bij en het uitzicht is fantastisch.

In Afrika – waar de soort oorspronkelijk vandaan komt  – vallen ze ten prooi aan leeuwen, cheeta’s en krokodillen. Dan begrijp je ook dat hoog broeden geen slecht idee is, zelfs al hoef je voor zulke predatoren  in Nederland niet bang te zijn.

Of de eerste broedgevallen ontsnapte kooivogels zijn geweest, is niet helemaal duidelijk. Misschien hebben we hun aanwezigheid wel te danken hebben aan de Engelsen, die de soort in de 17^de eeuw introduceerden om hun prachtige parken mee te bevolken, waarna exemplaren eind jaren zestig de grote oversteek waagden. In Nederland doen ze het goed en zoals met alle ‘vreemde’ vogels worden ze van alles beticht, zelfs door de overheid, maar voor al die beschuldigingen – behalve dat ze poepen en gras eten – bestaat geen wetenschappelijke onderbouwing. In Engeland zijn ze beschermd, hier staan ze op de lijst van invasieve exoten. Dat ze het goed doen maakt ze nog niet invasief. Dat voorrecht valt ons toe.

Aleid Offerhaus

Natuurgids IVN Amstelveen
Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekena(a)res.