2016 08 Bloemen lokken met sambaballen, Henk Glas

Na een buitenlandse vakantie met veel bloeiende bermen was een kennis hevig teleurgesteld over de Nederlandse bermen: gras, gras en nog eens gras! Tot hij bij me langs kwam in Amstelveen. Hij kon zijn ogen niet geloven toen hij bloemenzee in de berm van de Beneluxbaan zag.

 Hoe kan het dat in veel Nederlandse bermen het gras zo nadrukkelijk aanwezig is en in de Amstelveense bermen vooral bloemen? Het antwoord is te vinden in het verschil in bouw en groeiwijze. Grassen hebben geen penwortel en wortelen daarom minder diep. Als alles wat ze nodig hebben op geringe diepte te vinden is, dan is dat geen probleem. De meeste bloemplanten hebben wel een penwortel. Dat is een investering die alleen voordeel biedt als in de bovenste laag niet veel voeding en vocht te vinden is. In bermen van klei vinden grassen alles wat ze nodig hebben. De Beneluxbaan heeft een dikke laag zand. Voor grassen is het moeilijk bij de diepe voedselrijkere laag te komen. Veel bloemplanten hebben er geen moeite mee.

 Een tweede punt is de manier van groeien. Bloemplanten hebben vaak eindknoppen die voor de groei zorgen. Ga je in het groeiseizoen maaien, dan haal je die groeiknoppen weg. De plant moet zich herstellen voordat groei verder kan gaan. Grassen hebben geen eindknoppen. Ze kunnen gewoon door blijven groeien als de bovenkant eraf gaat. Anders dan bij veel Nederlandse bermen wordt aan de Beneluxbaan niet in het groeiseizoen gemaaid. Opnieuw dus geen voordeel voor het gras.

Dan last but not least: de invloed van de ratelaar. Dit is een plant die in Amstelveen veel wordt ingezaaid. Het is niet alleen een mooi bloeiende plant, maar hij heeft ook bijzondere eigenschappen. Het is namelijk een halfparasiet.

Dat wil zeggen dat hij boven de grond de eigenschappen heeft van een ‘gewone’ plant. Hij heeft groene bladeren waarmee hij energie uit zonlicht haalt. Onder de grond wijkt hij af van andere planten. Hij zit met zijn wortels op een gastheer. De gastheer laat hij water en voedingsstoffen uit de grond halen. Hij heeft een voorkeur voor grassen. Overal waar ratelaar groeit, heeft gras het moeilijk. Dit creëert ruimte voor andere planten.

De ratelaar is een eenjarige plant. Na de bloei gaat de plant dood en komen de zaden in een holte die gevormd wordt door de lichtgroene kelkbladen. Als je die heen en weer schud als sambaballen, dan hoor je hem ratelen. In vochtige bermen van Amstelveen kan je tussen de ratelaars orchideeën zien groeien, zoals de rietorchis en zelfs de beeldschone bijenorchis.

Henk Glas
Natuurgids IVN Amstelveen

Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekena(a)res.