2016 05 Amstelveense hoornaar, Ton Zijp

In België werd hij al in 2011 waargenomen, waarbij dit met foto’s is vastgelegd. Op de Nederlandse site Waarneming.nl heeft de Aziatische hoornaar nog de status ‘verwacht’.
Maar wellicht bivakkeert deze grote wespensoort al in Nederland. Men gaat ervan uit dat de volken in een tempo van 100 km per jaar zich naar het noorden uitbreiden. Door de toenemende opwarming van Nederland veroorzaakt door de klimaatverandering lijkt het hier warm genoeg te zijn voor de toetreding van nog een exoot in ons land.

Het lijkt een spannend relaas, als je het verhaal over de aankomst van de Aziatische hoornaar beschouwd vanuit de ogen van dit insect. Een koningin, klaar om van haar kroost te gaan bevallen, zat verstopt in een zending terracotta potten, die in 2004 vanuit China richting Frankrijk was verzonden. De hoornaar kon met haar dikke buik vol eitjes niet anders dan zich in het land van aankomst te gaan vestigen en met haar kinderen een volk te creëren. In de jaren daarna deden haar nakomelingen dat evenzo.
In korte tijd liep deze voortplanting uit de hand en sprak men in Frankrijk van een ‘invasieve’ exoot: een soort dat zich dankzij handelen van de mens in een land vestigt en daarbij schade veroorzaakt.

De Aziatische fruitvlieg schaadt de oogsten van fruittelers door onrijp fruit aan te tasten, het Aziatisch lieveheersbeestje eet en verdrijft diverse inheemse lieveheersbeesten, de larven van de Aziatische boktor legt loofbomen (vooral esdoorns) om door gangen in het hout te boren.
De Aziatische hoornaar op zijn beurt heeft een grote voorkeur om honingbijen, die het toch al zo moeilijk hebben wereldwijd, van vleugels en poten te ontdoen en als maaltijd op te dienen aan haar opgroeiende larven; eiwitrijk voedsel, goed voor de groei.

De insecten uit het Oosten hebben kortom hier op het Europese continent al aardig wat op hun geweten. En met een momenteel kwetsbare soort als de honingbij moet je opletten dat deze niet met nóg een bedreiging te maken krijgt. De mens is niet alleen afhankelijk van zijn honing, maar vooral ook van zijn bijdrage in het bevruchten van de bloemen. Een groot deel van de teelindustrie is afhankelijk van de beestjes. Mochten de bijen verdwijnen dan loopt de Nederlandse economie 4,5 miljard euro mis, heeft men in 2012 al berekend.

De bij kan zich verdedigen, dat wel. Door met een groep een aanvallende hoornaar te belagen en flink met de vleugels te wapperen, stijgt de temperatuur al snel tot boven de 43 graden, waarbij de hoornaar een flauwte krijgt en uiteindelijk dood neervalt. De Europese bijensoorten zijn echter nog niet gewend zich op zo’n manier te verdedigen, zoals enkele bijensoorten in het Oosten dat wel zijn.

Het is afwachten dus. Deze oosterse hoornaar komt er hoogstwaarschijnlijk wel aan, want ook voor dit insect is Nederland tegenwoordig behaaglijk warm. Het waait hier wel en we krijgen een flinke spat op onze hoofden, maar dat houdt bij de grens niet iedereen tegen.

Ton Zijp
Natuurgids IVN Amstelveen

Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekena(a)res.