Natuurinclusieve speelparadijzen: ‘Durf rommel toe te laten, dat is waar de magie begint’

Kinderen spelen het liefst in een omgeving waar ze hun fantasie de vrije loop kunnen laten. Geen strak betegelde pleinen met metalen toestellen, maar losse takken, zand en bladeren. Zo gaat Suzanne van Ginneken, eigenaar van Speelnatuur, te werk als speelruimte-ontwerper, onder meer binnen het project Gezonde Buurten in Voorne aan Zee: ‘Hoe rommeliger de ruimte, hoe paradijselijker voor kinderen.’

Traditionele speeltuinen bestaan vaak uit plastic toestellen op een rubberen ondergrond. ‘Die zijn vaak gericht op bewegingsspel, maar daar mis je de elementen natuurbeleving, rust en creatief spel’, legt Van Ginneken uit. ‘In een natuurspeeltuin splitsen kinderen zich op in kleinere groepjes en kiezen ze zelf wat bij hun ontwikkeling en behoeften past.’ In een groene speeltuin leren kinderen hun grenzen kennen: ze klimmen, klauteren, balanceren en proberen voorzichtig uit wat wel en niet lukt. Dat vergroot niet alleen hun motorische vaardigheden, maar ook hun zelfvertrouwen.

Samen ontwerpen met de buurt

Voor het project Gezonde Buurten in Voorne aan Zee werkt Van Ginneken samen met IVN Zuid-Holland en Jantje Beton. ‘Buurtparticipatie is het allerbelangrijkste’, benadrukt ze. ‘Als het niet gedragen wordt door bewoners, werkt het niet.’ Samen met kinderen en volwassenen maakte ze moodboards en maquettes. Om hen wat kaders te bieden neemt ze voorbeeldfoto’s mee en natuurlijke materialen. ‘Door de gesprekken en creaties ontstaan ideeën die echt passen bij de wensen van de buurt.’ En daarbij is er altijd ruimte voor iets bijzonders. ‘In Voorne aan Zee werd dat een autobaantje voor speelgoedauto’s, een idee van de kinderen zelf. Ze waren zo trots om dat idee terug te zien in het uiteindelijke ontwerp!’

Natuurinclusief ontwerpen en de uitdagingen

Een natuurinclusieve speeltuin is meer dan gras en een paar bomen. Het gaat om biodiversiteit, creativiteit en inclusiviteit. ‘Ik ontwerp veilige zones voor kleine kinderen en kinderen met een beperking’, legt Van Ginneken uit. Bestaande elementen zoals bomen en hoogteverschillen worden benut.

Daarnaast gaat het er ook om wat een hovenier vervolgens met het ontwerp doet. ‘Reguliere hoveniers werken vaak te netjes’, zegt Van Ginneken lachend. ‘Maar een natuurspeeltuin moet juist rommelig zijn. Een stapelmuur kun je strak dichtmetselen, maar door met kieren, gaten en vormen te spelen, ontstaat er ook plek voor insecten en egels.’ Van Ginneken werkt daarom graag samen met ecologische hoveniers met gevoel voor kleur, vorm en verhoudingen. ‘Iemand die het aanleggen van het ontwerp ziet als het maken van een kunstwerk.’

Ook beheer en onderhoud vraagt aandacht. ‘De eerste drie jaar kost dat meer geld en kennis van zaken, maar op de lange termijn is het juist voordeliger. En vergeet niet de gezondheidswinst: kinderen worden gezonder en krijgen minder overgewicht.’

Toekomst en inspiratie

Met de Speelnatuur Academie wil Van Ginneken anderen inspireren om de stap naar natuurinclusief ontwerpen te zetten. Ook raad ze de excursies van Springzaad aan om te volgen, waarin kennis en kunde gedeeld wordt. En nog een laatste praktische tip voor ontwerpers: ‘Ga eens letterlijk door je hurken en kijk vanuit het perspectief van een kind. En durf rommel toe te laten, dat is waar de magie begint.’

Beelden van eerdere natuurspeeltuinen van Van Ginneken.

In de zomer van 2027 wordt de speeltuin van Gezonde Buurt Voorne aan Zee in Hellevoetsluis geopend. Lees meer over Gezonde buurten.