2019 02 De koet en de mossel, Edith Kuiper

In de Amstel bij Ouderkerk ligt een sloep. Een multifunctionele sloep. Niet dat ik er ooit iemand mee heb zien varen, maar ik neem aan dat dat haar primaire bestemming is. Het vaartuig heeft nog een tweede functie: een bewoner van de rivier gebruikt het bootje als hak- en voorraadplank.

Zwart, rode ogen, groene benen, grote grijze gelobde tenen. Wie dat kan wezen? Een meerkoet. Eén van de vele in onze mooie Amstel. Meerkoeten zijn een beetje alleseters. Om je gedropte broodkorsten vechten ze om het hardst met hun soortgenoten. Op het menu staat ook de rode Amerikaanse rivierkreeft. Die zag ik zich eens vastklampen aan een meerkoetenbuik, een gevecht dat tot frustratie van de meerkoet lang duurde, maar ontaardde in dat lekkere hapje dat hij zich had gewenst. Ook visjes, slakken, gras en waterplanten zijn voor de meerkoet niet veilig. Net als zoetwatermosselen. In dit geval de zwanenmossel. Om die te bemachtigen, duikt de koet met een sprongetje onder water. Met een beetje geluk plopt hij enkele seconden later met een mossel in de snavel weer boven. Dat geluk is groot in de Amstel. Daar legt deze meerkoet een voorraadje zwanenmosselen aan op een uitsteeksel van deze sloep. Heeft hij honger, dan sloopt en verslindt hij ze ter plekke. Soms komt aan dat groot geluk een abrupt einde, als een binnenvaartvrachtschip bij het ronden van de Amstelbocht forse golven veroorzaakt. Dan begint de mosseljacht opnieuw.

Nu nog even iets over de zwanenmossel. Deze zoetwatermossel is het grootste schelpdier in de Nederlandse wateren. In de twaalf jaren die hem in gunstige omstandigheden gegeven zijn, kan hij wel 20 centimeter lang worden. De bruinige dunne schelp die hij bewoont, is van binnen bekleed met parelmoer. Met zijn enige voet trekt de mossel zichzelf de waterbodem in of beweegt hij zich daarover voort. Het beestje voedt zich met plankton, dat het uit het water filtert. Daarmee draagt hij bij aan het schoon en helder houden van het water waarin hij leeft. Zijn twee schelpen houdt hij bijeen met een paar sterke spieren, die hij sluit bij dreigend gevaar. En, hoewel wij mensen moeite hebben om de schelpen te openen, lukt het naast meerkoeten ook ratten, reigers en meeuwen de mossel wel te ontsluiten.

Zwanenmosselen zijn erg gevoelig voor watervervuiling. Ze leggen het loodje als het water in hun leefgebied vervuilt. Dat is jammer voor de meerkoet, maar een goed waarschuwingssysteem voor mensen.

Edith Kuiper
Natuurgids IVN Amstelveen

Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekena(a)res.