Verslag Expeditie Voskuilenheuvel: ontdek hoe de Peel ooit was

Op een stralende zondagmorgen 6 april meldden zich 38 bezoekers voor de Expeditie Voskuilenheuvel aan de Schepersdijk in Venhorst. Na een kort welkom namens IVN Uden e.o. kreeg Jan Manders het woord. Hij is één van de oprichters van het eerste uur van dit mooie gebied en nog altijd actief als voorzitter van het stichtingsbestuur van dit terrein. Hij nam ons mee op reis in de geschiedenis van de Peel, de ontginningen en het ontstaan van het landschapspark de Voskuilenheuvel in 1989. Dat dit gebied in het begin van de 20e eeuw te slecht was voor de landbouw, bleek uiteindelijk de redding voor dit pareltje natuur te midden van een intensief landbouwgebied. De terreineigenaar, gemeente Boekel, heeft het beheer van dit gebied in goede handen ondergebracht bij een actieve groep vrijwilligers van deze stichting. Zij zetten zich op heel wat van hun vrije zaterdagen in voor het voortbestaan van dit natuureducatiepark.

In vier groepen gingen de gidsen daarna met de deelnemers op expeditie in dit afwisselende gebied. Op de hei stond een jonge grove den. Hierbij werd uitgelegd dat de rups van de dennenlotboorder, een vlindertje dus, hier de top dusdanig had aangetast dat de boom een posthoornachtige omleiding in de groei zal gaan maken. Duidelijk was te zien hoe de struikhei door de stikstofneerslag wordt verdrongen door grassen zoals het pijpenstrootje. En er werd verteld waarom deze laatste zo heette. De levendbarende hagedis liet zich vandaag niet zien. Dan maar tussen de zwarte Corsicaanse dennen door naar de uit struikheide opgebouwde schaapskooi. Even verderop troffen we de kleine kudde Kempische heideschapen aan, die met twaalf lammetjes zonnig het voorjaar aankondigde.

Na een rondje om de visvijver, een voormalige grindafgraving, kwamen we bij het nieuwste stuk van het park, d’n Horst. Door afgraving van de voedselrijke landbouwgrond is hier een terrein ontstaan met dellen (kleine vennetjes) en kleine heuveltjes om te laten zien hoe de uitgestrekte Peel er ooit moet hebben uitgezien. Over een gedeelte van het terrein hing nu een rode gloed van de topkapsels met sporen van de haarmossen, die zich hier als pionier op de arme grond goed kunnen handhaven. Weer terug over d’n Heuvel met wit bloeiende kers en sleedoorn keken we uit over een mooi stuk hei.

Leuk was het om te horen hoe de verhalen van de gidsen soms werden aangevuld door de ervaringen van lokale bewoners die meeliepen. Een geslaagde expeditie, die uitnodigt om terug te komen als de hei in bloei staat.

Paul van Zandvoort