Column week 45, De Gaai, Voortdurend Krassende Eikelzoeker
De Gaai, Voortdurend Krassende Eikelzoeker (Garrulus Glandarius)
Afgelopen winter streken er op een dag twee gaaien in onze tuin neer. Ze plukten aan de vetbollen en stuntelden vóór de pindakaaspot om er voedsel uit te pulken. Ze fladderden nog even rond en verdwenen weer even plotseling als ze gekomen waren. Wat zijn ze mooi: roze-bruin met zwart-witte vleugels waarop een helderblauw vlak, felle ogen, een dikke donkere snavel en een ravenzwarte druipsnor.
De gaai is een schuwe bosbewoner die je eerder hoort dan ziet. Zijn geluid is een hard, schor krassen. Kleinere vogels worden erdoor attent gemaakt op verstoringen door roofvogels of de mens. Aan het eind van de zomer begint hij eikels en noten te hamsteren voor de winter en verstopt ze op speciale plekjes in de grond. Hij vliegt af en aan met een krop vol eikels. Hij spiedt voortdurend rond of er geen kapers op de kust zijn. Dan moet hij ze opnieuw verstoppen. Dankzij een bepaald gebied in zijn hersenen, de hippocampus, kan hij zich die plaatsen goed inprenten, bv naast een hoge spar, een hek en een groep stenen. Maanden later kan hij de eikels feilloos terug vinden. Gelukkig niet alle 8000. Meerdere verstopte eikels groeien in de lente uit tot kleine eikjes. Dankzij de gaai hebben we prachtige eikenbossen in Europa. Hij is een ware bosbouwer.
In het voorjaar spelen de hormonen op. De jonge gaaien verzamelen zich in de bossen voor een ceremoniële groepsbalts. Ze vliegen steeds sneller achter elkaar tot er een wilde jacht ontstaat tussen de boomtakken, waarbij ze luide kreten uitstoten. Vindt hij háár, dan veranderen zijn schorre kreten in een liefelijke fluisterzang; zacht, warm, met bevende rollertjes, fluittoontjes en geklik. Daarmee verleidt hij zijn lief.
In de broedperiode tonen de gaaien een akelig trekje. Bang als ze zijn dat hun jongen onvoldoende eiwitten binnen krijgen, roven ze eieren en jongen uit andere nesten. Dat nare gedrag stopt als de jongen uitgevlogen zijn. Gelukkig hebben ze maar één broedsel per jaar. Hierna staan er weer zaden, insecten en vruchten op het menu.
Naast veren poetsen gaan gaaien ook “mieren”. Ze stoppen mieren onder hun vleugels of ze laten zich met gespreide vleugels op een mierennest zakken. De verstoorde mieren spuiten mierenzuur tussen de veren; dat doodt de luizen en “als dank” eten de gaaien de mieren op.
Zorg daarom In de winter voor een rijk gedekte voedertafel om deze fraaie vogels te lokken.
Gerda Veth,
IVN-natuurgids
Digitale krantversie Column 2018-43, 7 november 2018, pagina 2
Naar columns 2018
