Beleid rondom grensoverschrijdend gedrag

Inleiding

IVN-activiteiten worden grotendeels door vrijwilligers uitgevoerd. Voorwaarde is dat zij dit in een plezierige en veilige omgeving kunnen doen. Daarom is er een gedragscode opgesteld ter voorkoming dat het plezier en de veiligheid in het geding komt. Die gedragscode staat in een separaat document, enerzijds ter kennisgeving voor deelnemers aan IVN activiteiten en anderzijds voor ondertekening door alle IVN-vrijwilligers. In dit document staan de beleidsregels en taken rondom grensoverschrijdend gedrag aangegeven waaraan het bestuur van IVN-DRVU en de door het bestuur aangestelde vertrouwenscontactpersoon zich dienen te houden.

Actiepunten bestuur

Het bestuur van IVN-DRVU heeft onderstaande taken:

  • Zowel dit beleidsdocument als de gedragscode definitief te maken;
  • De gedragscode kenbaar te maken aan haar leden en deelnemers aan lokale IVNactiviteiten;
  • Bij aanname van elke nieuwe vrijwilliger de gedragscode ter kennisgeving over te dragen en door de vrijwilliger te laten ondertekenen;
  • Indien het om activiteiten gaat met minderjarigen en kwetsbare personen altijd een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) aan te vragen, voor overige activiteiten is dat nadrukkelijk gewenst;
  • De landelijke IVN organisatie in te lichten over het opgestelde beleid, zodat er gebruik gemaakt kan worden van de gratis VOG aanvraagprocedure;
  • Het preventieve beleid uit te (laten) voeren;
  • Voorlichting en risicoanalyse periodiek te agenderen tijdens bestuursvergaderingen en de uitvoering daarvan in te plannen;
  • Adequate actie te nemen indien er een melding van ongewenst gedrag binnenkomt (bijvoorbeeld deelnemer uitsluiten van activiteiten, vrijwilliger royeren, in alle gevallen melder c.q. slachtoffer informeren over de afhandeling).

Actiepunten vertrouwenscontactpersoon (VCP)

De door het bestuur van IVN-DRVU aangestelde vertrouwenscontactpersoon (VCP) heeft onderstaande taken:

  • Zijn of haar contactgegevens openbaar te maken voor leden en deelnemers;
  • Op verzoek van het bestuur een risicoanalyse uit te voeren en eventueel het beleid rondom grensoverschrijdend gedrag te herzien;
  • Het geven van voorlichting over (het beleid rondom) grensoverschrijdend gedrag;
  • Eerste aanspreekpunt te zijn voor een melder c.q. slachtoffer van grensoverschrijdend gedrag;
  • Het slachtoffer te informeren over de mogelijke vervolgstappen en eventueel door te verwijzen naar de politie of professionele hulpverlening;
  • De melding te rapporteren aan het bestuur;

Onderwerpen

In het vervolg van dit document komen onderstaande onderwerpen aan bod:

  • Wat is grensoverschrijdend gedrag?
  • Preventief beleid
  • Bekendmaking en voorlichting

Wat is grensoverschrijdend gedrag?

Bij de term grensoverschrijdend gedrag (GOG) denkt men al snel aan seksueel misbruik of geweld. Dat zijn de duidelijke vormen en waarvoor ook aangifte bij de politie gedaan dient te worden. Er zijn echter meerdere vormen van GOG, zoals pesten, intimidatie, discriminatie en agressie. Dit kan verbaal of non-verbaal zijn, fysiek of digitaal en zowel lichamelijke als psychische impact hebben.

In alle gevallen is het gedrag grensoverschrijdend indien de persoon die het ondergaat het als gedwongen en/of ongewenst ervaart

In de praktijk blijkt de plegers in 80% van de gevallen een bekende te zijn. Een familielid, kennis, babysitter, leraar, hulpverlener, begeleider of vrijwilliger. Dat maakt het des te belangrijker dat hiervoor gedragsregels opgesteld zijn en nageleefd worden.

Preventief beleid

Het preventieve beleid dient ervoor om GOG zoveel mogelijk te voorkomen en indien het alsnog optreedt het voor betrokkenen duidelijk is welke stappen er ondernomen (kunnen) worden. Het beleid is opgedeeld in 5 onderdelen, welke in dit document verder zijn uitgewerkt:

  1. Gedragscode
  2. Vertrouwens(contact)perso(o)n(en)
  3. Aannamebeleid
  4. Risicoanalyse
  5. Bekendmaking en voorlichting

Ad. 1 Gedragscode

In een separaat document getiteld “Gedragscode IVN-DRVU” staat de gedragscode aangegeven die bij aanname van een nieuwe IVN-vrijwilliger ondertekend dient te worden. Voor deelnemers aan IVN activiteiten is de gedragscode terug te vinden op de website van IVN-DRVU.

De gedragscode is gebaseerd op een brochure die door de landeleijke IVN organisatie in 2018 is uitgebracht getiteld “In veilige handen bij IVN” waarin ook een bijlage staat met een “Model omgangsregels IVN-afdeling”.

Indien er activiteiten zijn met minderjarigen of andere kwetsbare personen gelden aanvullende regels, welke in Bijlage 2 “Model gedragscode voor omgang met minderjarigen en toelichting” van de brochure “In veilige handen bij IVN” beschreven staan.

Ad. 2 Vertrouwens(contact)perso(o)n(en)

Er is een verschil tussen een vertrouwenscontactpersoon (VCP) en een vertrouwenspersoon (VP). Hierbij een korte uitleg ter verduidelijking.

Een vertrouwenscontactpersoon (VCP) is een non-professional die opgeleid c.q. geïnstrueerd is om een melding van GOG adequaat af te handelen. De VCP gaat in gesprek met de melder c.q slachtoffer, luistert aandachtig naar zijn of haar verhaal, geeft aan welke vervolgstappen er mogelijk zijn en vraagt aan het slachtoffer welke stap hij of zij wenst. De VCP is verplicht de melding te rapporteren aan het bestuur van de organisatie, in dit geval van IVN afdeling DRVU. De melder bepaalt of dit anoniem of niet anoniem is. Het bestuur neemt vervolgens adequate actie. Voor de VCP is het daarmee in principe afgehandeld. Indien de (anonieme) melder contact wenst te onderhouden met de VCP hangt dit van de inschatting van de VCP af of die daarmee instemt.

Een vertrouwenspersoon (VP) is een professional met expertise op het vlak van grensoverschrijdend gedrag. De VP zal de melder verder begeleiden in het proces voor zover de melder c.q. slachtoffer daar behoefte aan heeft.

Daarnaast kan er sprake zijn van een vertrouwenscommissie (VC). Dat is een vanuit het bestuur aangestelde commissie speciaal voor het omgaan met vertrouwenskwesties. Lokale IVN-afdelingen kunnen de vertrouwenscommissie van het landelijke IVN benaderen indien gewenst. Voor de contactgegevens, zie https://www.ivn.nl/in-veilige-handen-bij-ivn .

Ad. 3 Aannamebeleid

IVN-DRVU hanteert onderstaand aannamebeleid:

  1. Maak bij een intakegesprek van een potentiële vrijwilliger duidelijk dat er een gedragscode is en overhandig die tegelijk (op papier of een digitale link);
  2. Indien de potentiële vrijwilliger met minderjarigen of andere kwetsbare personen in aanraking komt is het overleggen van een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) verplicht. Indien dit niet het geval is hangt dit van de activiteiten af die de potentiële vrijwilliger zal verrichten, maar het dringende advies is om het altijd aan te vragen, mede omdat er ook geen kosten aan verbonden zijn;
  3. Indien de potentiële vrijwilliger instemt, vraag dan een gratis VOG aan (zie verderop voor de procedure). Als een potentiële vrijwilliger niet instemt of een eerder aangevraagde en ontvangen VOG wil overleggen, twijfel dan niet en ga niet met hem of haar in zee;
  4. Elke vrijwilliger dient een overeenkomst te ondertekenen waarbij er aangegeven wordt dat er kennis is genomen van de gedragscode en deze nageleefd zal worden.
  5. De potentiële vrijwilliger kan pas ingezet worden indien naast de getekende overeenkomst een kopie van de per reguliere post ontvangen VOG overhandigd is aan het IVN bestuur;

Gratis VOG

In bijlage 5 “Aanvraagprocedure Gratis Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG)” en bijlage 6 “CHECKLIST aanvraagprocedure VOG” van de brochure “In veilige handen bij IVN” staat het aanvraagproces voor een gratis VOG beschreven. Voorwaarde is dat de IVN-afdeling preventiebeleid heeft opgesteld (dit document inclusief “Gedragscode IVN-DRVU”) en het beschreven aanvraagproces volledig en correct opvolgt. Een instructiefilmpje is terug te vinden op https://www.vrijwilligerswerk.nl/in+veilige+handen+home+nieuw/materialen/1686727.aspx?t=Instructiefilmpje-regeling-gratis-VOG .

Ad. 4 Risicoanalyse

Het bestuur van de IVN-afdeling dient minimaal om de 3 jaar de gedragscode te evalueren en bij te stellen indien nodig. Gebruik daarvoor de checklist risicofactoren, die terug te vinden is op https://www.vrijwilligerswerk.nl/in+veilige+handen+home+nieuw/materialen/1447778.aspx?t=Checklist-risicofactoren .

Ad 5. Bekendmaking en voorlichting

Belangrijk onderdeel van het preventiebeleid is om de gedragscode bekend en inzichtelijk te maken bij zowel de IVN-vrijwilligers als de deelnemers aan de activiteiten. De contactgegevens van de aangestelde vertrouwenscontactpersoon (VCP) dient bekend te zijn en de VCP zal op regelmatige basis voorlichting geven. Het is aan het bestuur om dat periodiek in te plannen, net als de periodieke risicoanalyse.

Bronvermelding

Voor het opstellen van dit document is gebruik gemaakt van onderstaande bronnen: