Hoe gaat het met onze grondwaterstand?

Momenteel is er door de stormen Dudley, Eunice en Franklin sprake van een regenachtige maar vooral windige tijd. Een mooie tijd om een korte terugblik te geven op de afgelopen jaren en eens te kijken wat het weer voor een invloed heeft gehad op de grondwaterstand.

Iedereen herinnert zich de warme zomers van de jaren 2018, 2019 en 2020 en het natte jaar 2021. Maar was 2021 daadwerkelijk zo nat of waren wij alweer vergeten hoe de Nederlandse zomers eigenlijk zijn?

Met enkele grafieken probeer ik hierop een korte toelichting te geven.

In onderstaande grafiek is per jaar aangegeven hoeveel neerslag er is gevallen. Hieruit volgt dat 2021, met 806,5 mm, inderdaad een natter jaar was dan de voorgaande jaren. Echter volgt ook dat 2019 en 2020 (resp. 717,3 en 749,8 mm) vergelijkbaar zijn met het jaar 2017 (715,3 mm). 2018 was wel beduidend het jaar met de minste neerslag (608,7 mm). Ten opzichte van de  ‘gemiddelde jaren’ 2017/2019/2020 was in 2018 16,33% minder regen gevallen. (bron: KNMI weerstation 904 Someren)

Maar alleen neerslag zegt nog niet alles. Tenslotte komt er meer neerslag in het grondwater terecht als de neerslag gelijkmatig valt (geen korte hevige buien, want dan stroomt er veel af richting straatkolken en waterlopen) en er geen sprake is van extreme temperaturen (hoe hoger de temperatuur, hoe hoger de verdamping).

Naast temperatuur zijn er nog tal van factoren welke van invloed zijn op de infiltratie van neerslag (bijv. grondsoort en verhardingen). Maar voor nu kijken we alleen even naar de neerslag en verdamping. In onderstaande grafiek is de effectieve neerslag (neerslag minus de verdamping) weergegeven. Hieruit volgt dat in 2018 sprake was van meer verdamping dan neerslag (-97,1 mm). In 2017, 2019 en 2020 was sprake van een kleine plus van 62 tot 91 mm per jaar. In 2021 was, mede door de mildere temperaturen, een plus van 199,8 mm, welke zeer wenselijk was voor de natuur. (bronnen: KNMI weerstation 904 Someren (neerslag) en 370 Eindhoven (verdamping)

Uit bovenstaande grafieken volgt dat door tussen 2017 en 2020 sprake was van drogere jaren en in 2021 sprake was van een natter jaar. Maar wat heeft dit nu voor een effect op de grondwaterstand? Sinds eind 2016 meet ik thuis de plaatselijke grondwaterstand en maak ik hiervan een grafiek.

Uit de grafiek volgt dat de grondwaterstand in de zomer van 2018 sterk daalt en in de daarop volgende winter maar beperkt wordt aangevuld. Mede daarom is in 2019 de maximale grondwaterstand nog verder gedaald. Door de natte winter/voorjaar van 2019-2020 heeft de grondwaterstand zich destijds weer een beetje hersteld, waardoor de laagste grondwaterstand in de zomer van 2020 weer hoger lag dan voorgaande jaren. Ten opzichte van eind 2016 lag de grondwaterstand echter nog wel 18 cm lager (vergelijking 31-12-2016 vs. 31-12-2020). In 2021 is, door een langere regenperiode, in de zomer een stijging van de grondwaterstand zichtbaar. Mede daardoor is sprake van een beperkte verschil tussen de hoogste en laagste grondwaterstand en was de grondwaterstand op 31-12-2021 gelijk aan de grondwaterstand eind 2016.

Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat het weer in 2021 ervoor gezorgd heeft dat de grondwaterstand, na enkele drogere en extremere jaren, weer op het ‘normale’ niveau zit. Voor de natuur hopen we dit zo te houden en hopen we dit jaar weer op een ‘normaal’ jaar.