Heb je een vraag over het vergroenen van je schoolplein? We helpen je hieronder graag verder. Staat je vraag er niet tussen? Neem dan contact met ons op via i.mostert@ivn.nl.
Met een stappenplan helpen we scholen naar een groen schoolplein. Lees in dit stappenplan hoe je van een betegeld schoolplein een groeiend en bloeiend plein maakt. Zo halen we ideeën op bij de leerlingen door op inspiratie-expeditie te gaan naar een groene plek, brainstormen we met de leerkrachten en stimuleren we buurtparticipatie. Samen met het team, de leerlingen en de buurt kom je tot een ontwerp waar iedereen zich eigenaar van voelt. Daarnaast wordt een buitenlestraining gegeven om goed gebruik te kunnen maken van de groene buitenruimte.
Betrokkenheid en draagvlak van het onderwijsteam is belangrijk om het groene schoolplein tot een succes te maken. Leerkrachten kunnen meedenken over wat leerlingen nodig hebben en zien waar mogelijkheden en kansen liggen om leerlingen leerervaringen te laten op doen of een gezonde ontwikkeling door te laten maken. Zo kun je vooraf het ontwerp aanpassen aan de wensen van het onderwijsteam, zowel voor het plein als speelruimte en als buitenlokaal. Maak met het team ook afspraken over hoe je het plein daadwerkelijk gaat gebruiken. Een groen schoolplein heeft veel voordelen voor de leerlingen, leerkrachten en het milieu. Op [[link website groene revolutie]] vind je veel onderzoek naar de positieve effecten van groene schoolpleinen om collega’s te helpen overtuigen van het belang.
Als je een groen schoolplein laat ontwerpen en aanleggen, is een budget voor de aanleg van €30.000 tot €50.000 een goed begin. Vergeet niet dat er jaarlijks kosten bijkomen voor het beheer en onderhoud van het plein. Er zijn allerlei manieren om de financiering voor het schoolplein rond te krijgen. Misschien heb je al subsidie van gemeente of provincie ontvangen, maar je kunt ook zelf inzamelacties bedenken en/of fondsen aanvragen.
Houd de website en de kanalen van IVN in de gaten voor berichten over regelingen rondom het vergroenen van schoolpleinen. Hier staan ook de voorwaarden in waar een school aan moet voldoen om in aanmerking te komen. Hierop wordt ook vermeld wanneer je je school kunt aanmelden. Je wordt gevraagd een aanmeldformulier met de plannen voor het schoolplein in te vullen.
Hulp nodig bij het aanvragen van fondsen? Lees dan deze handige tips.
De selectie van scholen vindt plaats op basis van criteria over de wijk (e.g. mate van versteendheid en SES-score) en motivatie van de school.
Bij het vergroenen van een schoolplein komt veel kijken. Daarom vinden wij het belangrijk om een kleiner aantal scholen op kwalitatief hoogwaardige manier te vergroenen om zo blijvende impact te kunnen maken.
We willen samen zo veel mogelijk schoolpleinen vergroenen. Daarom moedigen we je aan om je opnieuw aan te melden.
Bekijk het stappenplan op onze website.
Om het draagvlak van de plannen voor het groene plein te vergroten, is het van belang dat zo veel mogelijk belanghebbenden participeren in deze plannen. Denk aan leerlingen, het leerkrachtenteam, ouders en buurtbewoners. Door samen na te denken over het ontwerp en gebruik, wordt het een plek waar iedereen eigenaarschap en verantwoordelijkheid voor voelt.
Onze ervaring is dat het ontwikkelen en écht gebruiken van het groene schoolplein in het lesaanbod een cultuuromslag is. Om alle collega’s te enthousiasmeren en mee te krijgen in de waarde en het belang van het groene schoolplein, is het belangrijk om een gezamenlijke visie te ontwikkelen. Hiermee weten de leerkrachten waar ze het voor doen en wat er bij komt kijken. Risicovol spel is bijvoorbeeld anders op een groen plein. Met een gedragen visie weten de leerkrachten waarom ze bepaalde keuzes maken.
Tijdens de training gaan we in op het belang van buitenles, we ervaren een aantal buitenlessen en de leerkrachten gaan aan de slag om zelf een buitenles te ontwerpen. Dit alles dient ter inspiratie van de inrichting en het gebruik van jullie groene schoolplein. Het doel is om zo optimaal mogelijk gebruik te maken van de groene buitenruimte en handvatten te geven voor het buiten lesgeven.
We hebben het traject vormgegeven op basis van jarenlange ervaring met het vergroenen van schoolpleinen. We merken dat scholen soms heel snel willen gaan en dan voorbij gaan aan de input van belangrijke doelgroepen zoals de leerlingen, leerkrachten en buurtbewoners. Hoe betrek je hen er écht bij en hoe zorg je ervoor dat iedereen zich straks eigenaar voelt? Rond die vragen hebben we onze begeleiding vormgegeven en daarom vinden we het belangrijk. Je kunt met de procesbegeleider in gesprek over eventueel maatwerk, maar de ervaring leert dat de onderdelen van de begeleiding heel waardevol worden gevonden, ook als er al een ontwerp ligt.
Zie ook de voorwaarden van de subsidieregeling.
Als je echt iets wilt op je nieuwe schoolplein gaat het geld kosten. Elk schoolplein is anders, maar in onze ervaring kost het minimaal €30.000. Hoe vollediger je het proces wilt aanpakken en het plein wilt veranderen, hoe meer geld het kost. Deze €30.000 is dan alleen nog voor de aanleg aan materialen en uitvoer en niet voor het participatieproces en ontwerpproces, buitenlestrainingen, etc. Er zijn allerlei manieren om de financiering voor het schoolplein rond te krijgen. Misschien heb je al subsidie van gemeente of provincie ontvangen, maar je kan meer doen.
Dit verschilt per locatie. In Zuid-Holland is er afhankelijk van de subsidie een bedrag begroot voor het bodemonderzoek. Dit geld is niet te gebruiken voor andere posten. In onze ervaring kost het bodemonderzoek tussen de €2500 en €5000.
Het is van belang om een ontwerper te kiezen die ervaring heeft met de aanleg van Groene Schoolpleinen en ook het participatietraject kan begeleiden. We bieden een lijstje in het stappenplan met hoveniers en ontwerpers met wie wij goede ervaringen hebben.
IVN heeft een aantal voorkeurshoveniers die wij ook een opleiding hebben geboden. Zij hebben ervaring met het aanleggen van een groen schoolplein. Dat is wezenlijk iets anders dan groen toepassen/aanleggen. De scholen zijn niet verplicht om de lijst met hoveniers aan te houden, maar wij adviseren dat wel zeker. Bij een bekende hovenier kan ook vermenging van belangen ontstaan wat kan leiden tot conflicten.
Inheemse planten bieden verschillende voordelen. Ze zijn bijvoorbeeld aantrekkelijker voor dieren en insecten dan soorten die van oorsprong niet in Nederland voorkomen (exoten). Veel soorten hebben zich zelfs aangepast aan bepaalde planten en zijn hiervan afhankelijk voor bijvoorbeeld de voortplanting. Inheemse planten zijn ook vaak beter bestand tegen ons klimaat.
Voor de delen van het plein waar je veel speeldruk verwacht, moet je werken met robuuste soorten die wel tegen een stootje kunnen. Rozemarijnwilg is bijvoorbeeld een struik die goed tegen een stootje kan. En een meerstammige hazelaar groeit in een paar jaar uit tot een fijne speelstruik, die snel de vorm van een soort hut aanneemt. Overleg met een hovenier welke soorten zich hier nog meer voor lenen.
Kunstgras draagt niet bij aan de biodiversiteit. Daarnaast kan kunstgras erg heet worden wanneer de zon erop staat, zo creeëer je hittestress op het schoolplein. Dit willen we op een groen schoolplein juist tegengaan. Wanneer kunstgras vergaat, komt er plastic in de natuur terecht. Wij dragen daarom niet bij aan de aanleg van kunstgras.
In een risicoanalyse worden de risico’s van elementen op het plein afgewogen tegen de leeropbrengst en het speelplezier.
Speeltoestellen dragen niet bij aan de vergroening van het schoolplein, zeker niet wanneer deze toestellen van kunststof zijn gemaakt. Daarnaast hangt er vaak een hoog prijskaartje aan de speeltoestellen. Klimbomen, boomstammen en reliëf op het plein dagen de leerlingen ook uit tot bewegen. Wij denken graag mee over alternatieven voor speeltoestellen.
De ogen en oren open houden voor mooie kansen! Soms worden er in de buurt gratis bomen of struiken weggegeven. Of zijn er vrijwilligers op zoek naar nieuwe klussen. Of sluit jullie behoefte misschien aan bij de stage-wensen van een praktijkschool in de buurt? Een groen schoolplein is altijd in ontwikkeling. Door om je heen te blijven kijken, kun je het in alle fases steeds mooier maken.
Door ouders vanaf het begin mee te nemen in de visie en het ontwerp, snappen zij vaak beter waarom er wordt gekozen voor een groen schoolplein en wat de voordelen zijn voor hun kinderen. Ouders kunnen verder aangemoedigd worden om hun kinderen kleding aan te laten trekken die vies mag worden of laarzen mee te geven naar school.
Zand in de school kun je nooit helemaal voorkomen. Er zijn wel maatregelen die je kunt nemen om het zand te verminderen. Je kunt de inloopmatten verlengen, zodat er meer ruimte is om het zand kwijt te raken. Je kunt er voor kiezen om looproosters te installeren waarop de leerlingen het zand uit hun schoenen kunnen stampen. Dat de leerlingen voor het naar binnen gaan allemaal even goed stampen helpt natuurlijk ook. Sommige scholen kiezen ervoor om laarzen te dragen buiten en die bij de deur uit te doen.
Kinderen moeten zelf de risico’s kunnen overzien, zodat het geen gevaar wordt voor een kind. In het visie-gesprek met het schoolteam gaan we in op de gezamenlijke visie, waarbij risicovol spel onderdeel is van een groen schoolplein. De onderdelen zoals een wadi hebben een pedagogische waarde. Kinderen leren omgaan met risico’s is erg waardevol. Je kunt de leerlingen leren dat ze na het met regenwater spelen hun handen wassen.
Buurtparticipatie is de betrokkenheid van de buurt bij het ontwerp én gebruik van het schoolplein. Denk aan meetekenen voor een ontwerp, feedback geven op een eerste ontwerp, of sparren voor aanvullingen (bijv. een picknicktafel voor een buurtbarbecue). Door de buurt in een vroege fase te betrekken, vergroot je het eigenaarschap van de buurt zodat zij ook zorg dragen voor het plein. Het is immers ook hún plein. Vertel ze waarom je een groen plein wilt, en vooral: laat iedereen meedenken!
Organiseer bijvoorbeeld een bijeenkomst voor de buurt waarin iedereen kan meedenken over het ontwerp. Voor het onderhoud van het groene plein kunnen middagen georganiseerd worden waarbij gezamenlijk de handen uit de mouwen gestoken wordt en koffie en thee klaar staat. Buurtbewoners kunnen ook onderdeel worden van de tuingroep of het ‘groene schoolpleinteam’.
Door de buurt, maar ook welzijnswerk en jongerenorganisaties vanaf het begin te betrekken, kun je samen nadenken over hoe je het plein mooi en veilig houdt. Er is helaas geen hapklare oplossing voor het omgaan met eventuele overlast, dat is altijd weer maatwerk. We hebben voorbeelden waarbij het in gesprek gaan met de overlastgevers soelaas bood, of het plaatsen van een prullenbak. Het kan dus soms met kleine ingrepen al verbeteren.
Als je hierover twijfelt kan je het ontwerp voorleggen bij hulpdiensten en vragen of plein nog toegankelijk en veilig te bereiken is.
Kinderen zijn leergierig, ze willen ontdekken en verleggen hun grenzen. Tijdens het spelen leren ze risico’s inschatten en keuzes maken. Het aangaan van en omgaan met risico’s draagt bij aan de ontwikkeling van kinderen. Risicovol spel bewust begeleiden kan kinderen de ruimte geven om te experimenteren. In de publicatie ‘Risicovol spelen op het schoolplein’ van Martin van Rooijen vind je handvatten om dit op een verantwoorde manier te begeleiden. Het is daarnaast gebleken dat er minder ongelukken plaatsvinden op een groen schoolplein omdat kinderen meer bewuste keuzes maken. Wel kan het toezicht houden op een groen schoolplein uitdagender zijn. Door bebossing, heuvels of bijvoorbeeld een kruip-door-sluip-door is een andere aanpak noodzakelijk. De kinderen kunnen op meer plaatsen spelen en zich verstoppen.
Jullie schoolplein is vergroend, gefeliciteerd! Nu kunnen jullie gaan genieten van jullie nieuwe plein, maar wat komt daar allemaal bij kijken?
Een beheer- en onderhoudplan bestaat bij voorkeur uit drie lagen. De eerste laag betreft de kinderen: wat kunnen de leerlingen van de school oppakken samen met hun leerkrachten? De tweede laag is voor ouders of vrijwilligers. Dit zijn de iets grotere taken die bij voorkeur door volwassenen opgepakt moeten worden. De derde laag is het grote beheer, dat door professionals opgepakt wordt. Hiervoor maak je afspraken met de hovenier. Vraag de hovenier ook om mee te denken over de rest van je plan, wie weet heeft hij of zij leuke ideeën!
Het is belangrijk om vóór de aanleg van het groene schoolplein al na te denken over een beheer- en onderhoudsplan.
In de eerste periode na het planten zul je zien dat er op allerlei plekken planten opkomen. Op de verkeerde plekken wordt dit gezien als onkruid, omdat dit de groei van de aanplant kan belemmeren. Je wilt het onkruid onder controle houden om je nieuwe aanplant een goede kans te geven. Het verwijderen van het onkruid (vooral in de beginfase) is een taak die mooi met de leerlingen samen kan worden gedaan. Zo creëer je ook weer meer betrokkenheid bij en zorgen voor het schoolplein.
Onkruid is overigens geen specifieke plant of plantengroep. Wij noemen planten onkruid als ze op een plek groeien waar je ze niet wilt hebben. Het zijn vaak inheemse, sterke planten die goed zijn voor de biodiversiteit. Ze kunnen dus ook juist heel belangrijk zijn voor bijvoorbeeld insecten. Zo zijn er allerlei vlinders die hun eitjes leggen in bijvoorbeeld de brandnetelplant. Dus als onkruid niet in de weg staat, dan kun je ze beter laten staan.
Slecht weer lijkt vaak meer voor leerkrachten dan voor leerlingen een beperking te zijn. Jassen aan en gaan! Slecht weer biedt ook leuke mogelijkheden voor lessen over weer, zinken/drijven, wind of modder, en biedt weer nieuwe speel- en ontdekmogelijkheden voor de leerlingen.
Kijk voor inspiratie in de Groene Schoolpleinen Evaluatie Tool.
Laat leerlingen meedenken over nieuwe plannen voor het schoolplein. De leerlingen zijn de gebruikers van het plein en weten dus goed wat voor hen uitdaging, inspiratie en speelplezier oplevert. Brainstorm met de leerlingen over nieuwe plannen. Ga met de leerlingen op inspiratie expeditie naar een groene plek en doe hier ideeën op. Laat de leerlingen hun ideeën verzamelen in een ontwerp.
In het stappenplan staan tips voor fondsenwerving.
Een onderhoudsdag is voor ieder plein en iedere school weer anders, maar hier enkele tips:
Doneer aan IVN
Draag nu bij aan een generatie die de natuur kent en waardeert, gezonder opgroeit en betrokken is bij een duurzame toekomst. Met jouw donatie kunnen wij meer mensen de natuur laten ontdekken.
