Buurt vergroenen
Een straat vol groen, vrolijke bloemen, rondfladderende vlinders, fluitende vogels en kinderen die heerlijk buitenspelen. In zo’n gezellige straat wil toch iedereen wonen? De Groene Straat Make-Over van IVN Natuureducatie maakt het mogelijk. Begonnen in Lelystad trekt de straatfacelift nu het land in.
Tekst: Marjolein van der Gaag | Dit artikel verscheen in Buitenleven Magazine juli 2025.
“Iedere keer is het weer een feestje”, zegt IVN-projectleider Lourens Formsma enthousiast over de geslaagde Straat Make-Overs die hij heeft begeleid. “De straat fleurt op, maar dat niet alleen: ook de bewoners. Samen aan de slag gaan, zorgt voor onderlinge verbinding. Alles en iedereen bloeit ervan op.” Een paar jaar geleden klopte de gemeente Lelystad bij IVN aan met de vraag iets te ontwikkelen waarbij bewoners zelf betrokken zouden zijn bij het vergroenen van hun directe leefomgeving. Grijze straten zouden moeten worden omgetoverd naar straten met mooie boomperkjes, fleurige geveltuintjes en her en der een bankje om te socializen. Inspiratiesessies met meerdere partijen leidden uiteindelijk tot het plan voor de Groene Straat Make-Overs.
“In het begin moesten we daar echt wel aan trekken, want zo’n Straat Make-Over valt of staat met het enthousiasme van bewoners van een straat”, vertelt Formsma. “We zijn in eerste instantie huis aan huis langsgegaan om mensen te overtuigen. We hebben ze laten zien hoe hun straat met praktische ondersteuning van onze kant – denk simpelweg aan geschikt plantgoed – er zou kunnen uitzien. En daarmee hebben we behoorlijk wat mensen over de streep getrokken.”
Harry Supheert (60) woont in een hofje in de wijk Gondel in Lelystad. “Extra groen in ons hofje en gezellig met z’n allen de handen uit de mouwen steken, dat sprak mij direct aan toen ik de publicatie zag om je met je straat aan te melden voor een make-over. En mij niet alleen. De buren zagen het ook zitten. We hebben hier dan ook een heel sociaal buurtje, gebouwd eind jaren zeventig met een mengeling van koop- en huurwoningen. Het is een verkeersvrij straatje. Als je hier niets te zoeken hebt, kom je hier niet. Vooral in coronatijd is het hier hecht geworden. Er wonen behoorlijk wat alleenstaande senioren, waar we ons zorgen om maakten. We hebben toen ook een actie opgezet om samen een AED te regelen. Dat is trouwens destijds niet gelukt, maar inmiddels wel. Het maakt in ieder geval duidelijk dat de onderlinge verbinding hier goed is. Iedereen wil elkaar wel helpen. De Groene Straat Make-Over was dan ook echt een feestje. Tegels gingen eruit en voortuintjes werden opgeleukt met de gratis plantpakketten. Ook hebben we tussen de woningen wat meer vierkante meters openbaar groen aangelegd en kregen we van de gemeente een paar picknicktafels. Daar zijn we heel blij mee. Kijk, niet iedereen vindt het leuk om plantjes te poten, maar wel om met z’n allen iets te ondernemen en als je dan het mooie, groene en fleurige resultaat ziet, is dat natuurlijk heel mooi. Inmiddels organiseren we hier in het hofje wel meer dingen, zoals een barbecue of iets voor kerst, en met een paar buurmannen zijn we een straatje aan het leggen in iemands achtertuin. Kortom: de sfeer is hier alleen maar beter geworden en samen onderhouden we de boel.”
In Lelystad is het project zo’n succes dat inmiddels ook andere gemeenten geïnteresseerd zijn. “Dat is fantastisch. Als we op deze manier straat voor straat samen met de bewoners iedere wijk groener kunnen maken, dan creëren we een geweldige bottom-upbeweging. Daarbij is het wel echt belangrijk dat er draagvlak is onder de bewoners van een straat. Om echt iets te bereiken, wil je toch zeker wel zestig procent deelname. In sommige straten is dat makkelijk, in andere straten moet je daar meer moeite voor doen.” Ook is het volgens de IVN-projectleider van belang dat het niet blijft bij die ene aanplantdag. “Het is leuk om op die dag samen de handen uit de mouwen te steken, maar je wilt toch zeker dat het groen onderhouden wordt en dat de onderlinge verbinding eveneens behouden blijft. Daarom willen we dat er twee keer per jaar een soort groene burendag wordt georganiseerd. In een straat in Lelystad zijn we bijvoorbeeld met de kinderen vogelkastjes gaan timmeren.”
Roos Bhagwat (49) woont in de Lelystadse buurt Griend. “Toen ik de oproep in het huis-aan-huisblad las om je aan te melden voor een Groene Straat Make-Over heb ik dat meteen gedaan. Als één straat het verdiende, dan was het wel mijn straat, vond ik. We hebben hier behoorlijk wat voor onze kiezen gehad met als klap op de vuurpijl een explosie bij het huis van mijn overbuurman. De schrik in de straat zat er daardoor echt wel goed in. Het leek mij dus wel wat: zo’n dag waarop je met z’n allen onder begeleiding je straat groener maakt. Voor het straatbeeld – heel veel tegels en parkeerplaatsen en maar weinig groen – maar ook voor het sociale contact. Het is toch fijn als je eens iets anders tegen elkaar zegt dan alleen maar ‘hoi’ en ‘doei’. Het was dan ook mooi dat ik een week later al werd gebeld dat onze straat was uitverkozen om mee te doen. Ik ben direct langsgegaan bij buren die thuis waren en gelukkig reageerden zij ook enthousiast. Bij anderen heb ik een flyer in de brievenbus gegooid, maar eerlijk gezegd is daar nooit reactie op gekomen. Ook op de plantdag, die groot stond aangekondigd op een billboard in de straat, lieten die mensen zich niet zien. Jammer, voor sommigen heeft zoiets geen prioriteit. Ze gaan naar hun werk en komen weer thuis, terwijl sociale verbinding toch belangrijk is voor de leefbaarheid in een straat. Maar met andere bewoners zijn we dus onder begeleiding van IVN wel aan de slag gegaan. Er stond een container, waarin tegels gegooid konden worden en we kregen allemaal gratis plantjes om te poten. Dat was heel leuk. Alleen is er sindsdien eigenlijk niets veranderd. Het groen heeft onderhoud nodig. Zelf doe ik dat wel, maar de meeste mensen in deze straat zijn daar niet van. En ook niet van dat praatje. Zonde. Hopelijk komt hier nog verandering in. Ik ga er in ieder geval voor honderd procent voor.”
In ogenschouw nemende hoe het Nederlandse stratenlandschap eruitziet, zegt Formsma iedereen een Groene Straat Make-Over te gunnen. “Zeg nou zelf, het is op veel plekken
bedroevend. Bovendien maken we er voor de straat een echt feestje van, met barbecue en al erbij.” Zijn eigen straat zou hij ook een make-over toewensen. “Die is na de oorlog uit de grond gestampt. Het is een grijze straat met veel sociale huurwoningen en veel parkeerplaatsen, waarvan je je afvraagt of die echt noodzakelijk zijn. Daar valt nog veel winst te behalen.”
Naast het feit dat het in een gezellige, groene straat veel aangenamer wonen is, zijn de geveltuintjes en groene perkjes ook nog eens van groot belang voor de biodiversiteit,
zo blijkt uit onderzoek van de Universiteit Leiden. Zo werd in de geveltuintjes een hogere insectendichtheid gemeten dan in natuurgebieden. “Wellicht komt dit door de hogere plantkwaliteit en plantdichtheid”, stelt Formsma. “Maar het is hoe dan ook een mooi steuntje in de rug. Soms vraag je je weleens af waarvoor we het allemaal doen, al dat versnipperde groen. Maar nu blijkt dat het mooie stapsteentjes zijn die de natuur in de stad met elkaar verbinden.”
Doneer aan IVN
Draag nu bij aan een generatie die de natuur kent en waardeert, gezonder opgroeit en betrokken is bij een duurzame toekomst. Met jouw donatie kunnen wij meer mensen de natuur laten ontdekken.
