Natuuronderwijs? Reken er maar niet op

IVN-collega Daan Bleichrodt (initiatiefnemer IVN Tiny Forest project) heeft vandaag in de NRC zijn hartekreet geplaatst naar aanleiding van het rapport de Staat van het Onderwijs 2022*.

Begin vorige week presenteerde de onderwijsinspectie het rapport De staat van het onderwijs 2022*. De boodschap van het rapport is helder. Het basisniveau van kinderen op het gebied van taal en rekenen moet omhoog, en wel binnen twee jaar. Over de andere wettelijk verplichte vakken, zoals Engels, oriëntatie op de wereld en jezelf en kunstzinnige oriëntatie ging het eigenlijk niet.

Waarschijnlijk was ik een van de weinigen die verbaasd was dat natuuronderwijs niet meer aandacht kreeg in dit rapport. Twee weken eerder trok het IPCC namelijk aan de bel, want de CO2-uitstoot is hoger dan ooit. Als we in dit tempo blijven uitstoten dan stevenen we aan het einde van de eeuw af op een planeet die drie graden warmer is dan nu – terwijl experts wereldwijd het er over eens zijn dat we binnen de anderhalve graden opwarming moeten blijven.

En de opwarming is slechts een van de grote milieuproblemen waar schoolgaande kinderen de komende eeuw mee moeten leren omgaan. Insecten sterven massaal uit, er is een stikstofcrisis, de oceanen verzuren en liggen vol plastic, drinkwater wordt schaars en ons grondwater wordt ook nog eens aangetast door landbouwgif en microplastics. Toch repten het ministerie van OC&W en de onderwijsinspectie geen woord over onderwijs over natuur, milieu en klimaat.

Natuurlijk zijn taal en rekenen belangrijke vaardigheden. Alleen als je het rapport over de staat van het onderwijs leest, dan bekruipt je het gevoel dat scholen helemaal geen aandacht besteden aan deze vakken. Niks is minder waar, zestien van de vijfentwintig lesuren in het primair onderwijs gaan wekelijks op aan taal en rekenen.

Kinderen die nu opgroeien krijgen te maken met een steeds verder ontsporend klimaat en veel jongeren maken zich daar terecht zorgen om. Toch is natuuronderwijs op scholen nog altijd een ondergeschoven kindje, met gemiddeld een half uurtje per week komt het onderwerp er bekaaid af. Maar zou het onderwijs niet een belangrijke rol kunnen en misschien wel moeten spelen in de klimaat en -biodiversiteitcrisis?

Deze crisissen zijn niet eens de enige grote problemen van onze tijd. Hoe bereid je kinderen voor op een wereld die zo in beweging is? Hoe leiden we een generatie kinderen op die grensverleggend kan denken en samenwerken aan creatieve oplossingen voor de grote problemen van onze tijd? In dat licht gezien zijn vakken als natuur, tekenen, handvaardigheid, muziek en toneel misschien wel net zo belangrijk als taal en rekenen.

Daan Bleichrodt
IVN Natuureducatie

Dit artikel verscheen op zaterdag 23 april 2022 in NRC.

*Rapport De Staat van het Onderwijs 2022: Rapport over trends en ontwikkelingen in het onderwijsstelsel en binnen de onderwijssectoren.