Vlinders & Libellen

Deze werkgroep houdt zich bezig met de wondere wereld van vlinders en libellen. Op de foto’s hierboven ziet u een respectievelijk een twee dagvlinders (distelvlinder en kleine vos) en een nachtvlinder (rood weeskind).

Vlinders

Het verschil tussen dag- en nachtvlinders lijkt heel simpel: dagvlinders vliegen overdag en nachtvlinders ‘s nachts. Maar dat is niet helemaal waar, want er zijn ook nachtvlinders die overdag vliegen. Je kunt het zien aan de manier waarop ze hun vleugels vouwen en aan het knopje op hun voelsprieten.

Hebben ze een knopje op de voelsprieten dan zijn het dagvlinders en hebben ze dat niet dan zijn het nachtvlinders. Ook als ze overdag vliegen. Tijdens haar leven legt een vlindervrouwtje zoveel mogelijk eitjes. Uit de eitjes komen jonge rupsen. Een deel van deze rupsen groeit uit tot ‘volwassen rups’ en gaat verpoppen. Tenslotte kruipt er een vlinder uit de pop. Van elke honderd eieren die een vlinder legt vinden tussen de 95 en 99 individuen de dood, voordat ze aan paren of ei afzetten toekomen. De overige 1 tot 5% overleeft: voldoende om de volgende generatie veilig te stellen.

Het nut van vlinders is dat ze bloemen bestuiven als ze de bloemen bezoeken om nectar te zuigen. Verder eten heel wat andere dieren rupsen, poppen en vlinders, waardoor ze hun nut hebben als voedsel voor die dieren. Voor de mens zijn vlinders nuttig omdat ze iets zeggen over de plek waar ze voorkomen.

Libellen

De meeste mensen zien wel eens libellen door de tuin vliegen. Soms dartelen ze boven het water, soms scheren ze met grote snelheid door de tuin. Nederland is een echt libellenland: er komen hier ongeveer 65 soorten libellen voor.

Of libellen nut hebben is een veelgestelde maar moeilijk te beantwoorden vraag. Wat wordt immers bedoeld met ‘nut’? Meestal wordt bedoeld: het nut voor mensen. In dat opzicht is het nut beperkt. Libellen worden in Europa niet gebruikt als bron van voedsel of medicijnen voor mensen. Veel mensen beleven echter wel plezier aan het bekijken van libellen en het feit dat ze muggen eten wordt meestal ook als positief ervaren. In andere werelddelen staan libellen en hun larven regelmatig op het menu van mensen, net als veel andere insecten.
Belangrijker is misschien de vraag: welke rol spelen libellen in de natuur? Libellen staan ergens halverwege de voedselketen: zelf zijn het rovers en dragen dus bij aan het onder controle houden van de aantallen kleine insecten. Anderzijds worden libellen gegeten door vele andere dieren: vogels, vissen, kikkers, salamanders, hagedissen, (spits)muizen, wespen, mieren, andere libellen, spinnen, enzovoorts. Sommige vogels, zoals boomvalken en kwikstaarten, zijn zelfs gespecialiseerd in het vangen van libellen. Libellen hebben dus een veelzijdige functie in het ecosysteem, zowel boven als onder water. Tot slot kunnen libellen gebruikt worden als graadmeters voor de kwaliteit van waterrijke natuurgebieden (zie Libellen als keurmeesters van natte natuur). Het voorkomen van veel verschillende libellensoorten duidt op veel variatie in water- en oevervegetatie, een goede waterkwaliteit en goed beheer. Andersom kan het ontbreken van bepaalde libellensoorten helpen bij het opstellen van doelen voor natuurbeheer.
De term ‘libellen’ wekt soms enige verwarring. De groep Libellen bestaan uit “echte” libellen en uit juffers. “Echte” libellen hebben een robuuster en meestal breder achterlijf. De achtervleugels zijn aan de basis breder dan de voorvleugels. In rust worden de vleugels meestal gespreid, of zelfs schuin naar beneden gehouden ‘Echte’ libellen hebben grote ogen, die elkaar boven op de kop (bijna) raken.
De levenscyclus van een libel gaat van eitje naar larve. De volgroeide larve vervelt en is dan een imago geworden.

Op welke wijze houdt de werkgroep zich met vlinders en libellen bezig?

Vlinders en libellen monitoren bij IVN Nieuwkoop

Afgezien dat het bijzonder leuk is om te doen, is het dus ook belangrijk de Vlinders en Libellen in onze omgeving te monitoren. Zo kunnen we indirect constateren of het slecht dan wel goed gaat met ons milieu. In de door het IVN aangelegde heemtuin en natuurspeeltuin kunt u vaak vlinders en libellen waarnemen. Uiteraard kan dit ook op andere plaatsen in uw omgeving.

Vlinderidylle Dennenlaan Nieuwkoop

Vlinders en bijen hebben bloemen nodig. Om nectar en stuifmeel te kunnen vinden en daarmee te overleven. Helaas hebben vlinders en bijen het moeilijk omdat er nog zo weinig bloemrijke plekken zijn. De gemeente Nieuwkoop heeft samen met de Vlinderstichting en het IVN Nieuwkoop om die reden een vlinderidylle gerealiseerd aan de Dennenlaan in Nieuwkoop. Deze locatie is gekozen omdat deze is gelegen naast de heemtuin en de natuurspeeltuin aan de Kennedylaan 33a in Nieuwkoop. Op deze locatie zijn al veel vlinders en bijen aanwezig . In de zomer van 2020 bloeit de idylle voor het eerst en helpt daarmee de vlinders en bijen beter te overleven.

Het IVN Nieuwkoop monitort de idylle samen met geïnteresseerde buurtbewoners. De idylle, de heemtuin en de natuurspeeltuin zijn een mooie plek om een wandeling(tje) te doen. vlinderteller

Nachtvlinders tellen

Minimaal eenmaal per jaar organiseert de werkgroep een nachtvlindertelling. Meestal wordt aansluiting gezocht bij de door de Vlinderstichting aangewezen datum voor de Nationale Nachtvlindernacht. Met behulp van een stroopmengsel, dat we op bomen smeren, en een felle lamp voor een wit laken, proberen we nachtvlinders te lokken. Ook staan er planten die nachtvlinders aantrekken, zoals kamperfoelie en teunisbloem. Vervolgens brengen we de nachtvlinders op naam. De activiteit start vanaf zodra het begint te schemeren.

Wanneer deze activiteit plaatsvindt kunt u dat vinden op onze web-site onder activiteiten https://www.ivn.nl/afdeling/ivn-nieuwkoop/activiteiten

Wat willen we bereiken?

We willen graag in een groter gebied de vlinder- en libellenstand in de gaten houden. Op dit moment lukt ons dat niet goed meer omdat het aantal mensen dat dit wil doen is terug gelopen.
Bent u geïnteresseerd in vlinders en libellen maar wilt u liever individueel een bijdrage leveren dan kan dit ook door ze in hun eigen omgeving waar te nemen en deze waarneming te noteren. Waarnemingen in eigen tuin kunnen worden doorgegeven aan www.vlindermee.nl; Waarnemingen op andere plaatsen op www.telmee.nl; en www.waarneming.nl; Hierdoor kunnen we in een nog groter gebied een vinger aan de pols houden.

Wilt u meer weten over vlinders en of libellen of wilt u op een of andere manier de werkgroep incidenteel of structureel helpen?

Voor meer informatie? Neem gerust eens contact op met Cocky Schouten

E-mailadres : c.schouten@casema.nl
Telefoonnummer: 0172 –571052