Duurzaamheid cursus “planetaire grenzen”

IVN Asten-Someren organiseert de cursus ‘Planetaire Grenzen’.

Al in 1972 kreeg de wereld van de Club van Rome te horen dat de groei niet eindeloos kon zijn.

Sindsdien wordt wereldwijd de discussie gevoerd hoe we met een groeiende bevolking de aarde leefbaar kunnen houden. In 2009 introduceerde een groep wetenschappers onder leiding van de Zweedse aardwetenschapper Johan Rockström het begrip ‘Planetaire Grenzen’.

De auteurs stellen negen planetaire grenzen vast waarbinnen de mensheid moet navigeren om duurzaam gebruik te kunnen blijven maken van de hulpbronnen van de planeet Aarde. Over deze negen onderwerpen bestaat brede overeenstemming, maar nog niet over de exacte waarden van hun grenzen.

De cursus begint met een inleiding in de materie waarna de verschillende grenzen en kantelpunten aan de orde komen. Twee excursies (fietstochten) zijn in april en mei waarna de cursus wordt afgesloten met een workshop over ecologisch denken.

De cursus biedt, gebaseerd op het huidige wetenschappelijk denken, inzicht in de verschillende aspecten van duurzaamheid en de stand van zaken daarvan. Daarmee is de cursus uitermate geschikt voor hen die zich vanwege belangstelling breed geïnformeerd willen zijn of die vanwege hun beroep te maken hebben met duurzaamheid.

De cursus wordt verzorgd door geograaf en docent Ad Havermans, gespecialiseerd in duurzaamheid, en Bér Peeters, eveneens geograaf.

Aanmelden:

Algemene info:

• De cursusavonden en excursies zijn op:

• De lesavonden beginnen om 19.30 en duren tot ca 21.30. De excursies zijn van 09.00 en duren tot ca 13.00.
• Aantal deelnemers is minimaal 20 en maximaal 30.
• De lesavonden vinden plaats in IVN verenigingsgebouw de Stulp aan de Ostaderstraat 30, 5721 WC Asten van 19.30 tot ca 21.30 uur
• Parkeren kan bij het hockey terrein of op de parkeerplaats tegenover het museum.
• De kosten voor de cursus bedragen 85,- euro, inclusief koffie/thee en cursusmateriaal. Na het invullen van het aanmeldformulier kunt u het bedrag overmaken op rekeningnr. NL41RABO0103615784, o.v.v. Duurzaamheidscursus Planetaire grenzen (deze informatie ontvangt u ook in een bevestigingsmail).

Programma:

1.      Inleiding planetaire grenzen, (Ad Havermans)

• (Duurzame) ontwikkelingsdoelen
• Van grenzen aan de groei naar planetaire grenzen
• De donut economie/Earth4All/de betekeniseconomie
• Gaya Herrington over limits to growth
• De nieuwste versie van planetaire grenzen waarin rechtvaardigheid/justice in is opgenomen’

2.      Klimaatverandering (Ad Havermans)

• Het klimaat veranderde toch altijd al?
• Verandert het klimaat momenteel ook?
• Speelt de mens daarin een rol?
• Wat zijn de gevolgen?
• Is Parijs haalbaar?
• Wat kunnen we doen?
• Klimaatverandering in breder perspectief (is de inpassing van klimaatverandering in planetaire grenzen.
• Recente gebeurtenissen: El Niño, Antarctisch zee-ijs op een minimum, warme oceanen, oceanische hittegolven, hittegolf zuid Europa.

3.      Biodiversiteit (Ad Havermans)

• Wat is het?
• Wat hebben we er aan?
• Het gaat slecht met de biodiversiteit.
• Hoe komt dat?
• Wat kunnen we er aan doen?
• Biodiversiteit in een breder kader geplaatst.
• Conclusies

Het perspectief wisselt tussen mondiaal en nationaal (Nederland). De lezing eindigt met het belang van natuurherstel.

4.      Stikstof en biodiversiteit (Bèr Peeters)

• Stikstofverbindingen en -bronnen
• Ontstaan van het stikstofprobleem
• Concentratie, emissie en depositie
• Oorzaken biodiversiteitsverlies.
• Gevolgen van stikstofoverbelasting op biodiversiteit.

5.      Kantelpunten (Ad Havermans)

Dit thema komt bij alle grenzen terug en wordt daarom in een aparte lesavond behandeld.

• Wat is een kantelpunt?
• Kantelpunten in klimaat en ecosystemen
• Kantelpunt Amazone
• Kantelpunten ten goede zijn nodig

6.      Zoet water (Ad Havermans)

• Een breder kader. Het waterprobleem als een van de negen mondiale ecologische problemen.
• Zijn er nu al problemen met water?
• Zoetwaterbeschikbaarheid, virtueel water en de watervoetafdruk (enkele begrippen).
• Wat bepaalt de toekomstige waterbehoefte?
  • Bevolkingsgroei
  • Welvaartsgroei
  • Waterkwaliteit
  • Klimaatverandering
• De waterproblematiek in Nederland.
• Oplossingen en conclusies.

7.      Overig (Ad Havermans/Jos Bronneberg)

De overige planetaire grenzen:

• Fosfor
• Aerosolen
• Oceaanverzuring
• Ozon
• Verandering grondgebruik

8.      Excursie Klimaatfietstocht (Ad Havermans)

Enkele thema’s tijdens de fietstocht:

• Weer en klimaat.
• Klimaatadaptatie
• Bodems vertellen over klimaat.
• Oppervlaktewater van een ven.
• Microklimaat stuifzand en aangrenzend bos.
• Het albedo-effect.
  1. Dendroklimatologie
  2. Bomen en de CO₂-put.
  3. Het broeikaseffect.
  4. Microklimatologisch onderzoek.

9.      Fietstocht biodiversiteit (Ad Havermans)

Enkele thema’s tijdens de fietstocht:

• Biodiversiteit:
  • Soortenrijkdom-tijdens de hele fietstocht het thema
  • Rijkdom aan ecosystemen: moeras, loofbos, naaldbos, beek, stuifzand, akkerland
  • Genetische diversiteit inlandse eik ≠ Italiaanse eik.
• Exoten
• Moerasherstel
• Ecologische verbindingszones
• Bosomvorming:
  • Van naald- naar loofbos
  • Gevarieerd bos om klimaatrobuustheid te vergroten.
• Het stikstofprobleem en de natuur/biodiversiteit met de heide als illustratie.
• Stikstof en verzuring.
• Dood doet leven: Omgang met dood hout in het bos (liggend, staand hout) en biodiversiteit.
• Terugkeer van de boomkikker.
• Het begrip biodiversiteit op ecosysteemniveau
• Natuurinclusieve landbouw.

10. Ecologisch leren denken (Ad Havermans)

Een practicum dat inleidt in een aantal basisconcepten van de ecologie/complexe systemen. Het bos als systeem is daarbij de basis. Door het oplossen van vragen komen de kernconcepten stap voor stap aan de orde.

• Het bos als systeem.
• Het bos als systeem: relatiecirkels.
• Het bos als systeem: mindmaps.
• Processen in het bos.
• Kantelpunten.
• Kringlopen in het bos.
• Terugkoppelingen in het bos.
• Vertragingen in systemen.
• Het bos als onderdeel van het landschap.

Meer cursusinformatie: Jack Feijen, tel nr 06-38163610