2025 09 Prachtanjers, Aleid Offerhaus

Sommige planten zijn wereldburgers, zoals brandnetels en madeliefjes en andere zijn wat kieskeuriger, zoals de prachtanjer (Dianthus superbus). Deze column gaat over de laatste, een plantensoort, die uit Nederland verdwenen is. Zoals met alle verdwenen plantensoorten is het niet zozeer de plant die verdwenen is als wel de biotoop van de plant, het landschap waarin de plant zich thuis voelt, in dit geval blauwgrasland en zandruggen in venig hooiland. Het laatst werd ze gesignaleerd in 1905 in de buurt van Meppel.
De eerste keer dat een Prachtanjer zich aan mij openbaarde was op de kwekerij van de Braak in Amstelveen. Haar naam doet recht aan haar verschijning, al zal ze daar zelf geen weet van hebben. Ze heeft een lange kroonbuis aan het einde waarvan zich heerlijke nectar bevindt en alleen bestuivers met een hele lange tong, zoals vlinders, zijn in staat om die nectar eruit te halen. De vlinders die van prachtanjer naar prachtanjer fladderen laten als dank na ieder bezoek stuifmeel achter. Om het haar bestuivers nog makkelijker te maken heeft prachtanjer een honingmerk, eigenlijk niet anders dan een verkeersbord met daarop de juiste richting. Als je kijkt naar afbeeldingen van pracht anjers kijkt verschillen de honingmerken nogal. Daaruit kan ik alleen maar afleiden dat de bestuivers van prachtanjers niet overal dezelfde taal spreken. Prachtanjer komt voor in heel in Europa en Azië maar helaas dus niet meer in Nederland. Vreemd genoeg staat ze wel op de Rode lijst wat bijna suggereert dat nog niet alle hoop verloren is. Het zou zomaar kunnen dat ergens op een zanderig plekje in een Drents veengebied nog een enkele prachtanjer moedig standhoudt. Er zijn in de wereld meerdere initiatieven om zaden van plantensoorten op te slaan. Hopelijk wordt er ook bewaard op grond van herkomst, want een Drentse prachtanjer is niet dezelfde als één uit – pak ‘ m beet – Szechuan. Ondertussen wordt ze ingezaaid of opgekweekt zoals in de Braak in Amstelveen. Het exemplaar op de foto vond ik in het wild op een berghelling in de Alpen.

Aleid Offerhaus
Natuurgids IVN Amstelveen
Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekenaar.