2025 01 Trillers, schorsen en korsten plus een rode vlek, Ton Zijp

Het zou goed kunnen dat er nog best opvallende trilzwammen te vinden zijn in dit begin van het nieuwe jaar. De conclusie aan het einde van 2024 was wederom dat (net als in 2023) het op jaarbasis ontzettend warm is geweest. De gele trilzwam maar vooral ook de gele hersentrilzwam profiteren daarvan. Je kan ze zelfs gezamenlijk op hout vinden waar ze parasiteren op andere paddenstoelen, hoewel ze daarbij ieder een eigenvoorkeur hebben: de gele trilzwam vindt schorszwammen lekker, de (relatieve) nieuwkomer gele hersentrilzwam geeft de voorkeur aan de gele korstzwam.

Wellicht enigszins verwarrend al deze namen voor schimmels die met elkaar te maken hebben. We hebben hier te maken met twee parasiterende trilzwammen (beiden geel), een geparasiteerde korstzwam (geel in de naam, maar niet altijd die kleur in verschijning) en diverse geparasiteerde schorszwammen met een verscheidenheid aan kleuren.

Hoewel je die slachtoffers niet altijd zal kunnen waarnemen, zeker niet als de temperatuur zich aangepast heeft aan wat je eigenlijk van een winter zou verwachten. Maar het leeft (en profiteert) ondertussen wel degelijk in de bast van de boom, waardoor je de twee gele trilzwammen nog een tijd lang kan blijven waarnemen: die blijven onverstoord nog een tijdje geel schijnen in het verder in dit jaargetijde grauw ogende bos ten koste van ondergedoken korst- en schorszwammen.

De gele hersentrilzwam heeft Amstelveen nog niet bereikt, maar wel gepasseerd in zijn reis vanuit de zuidelijker gelegen landen: ondertussen zijn er diverse plekken in Amsterdam aan te wijzen waar hij rond hangt. Dus wie weet is hij nog niet als zodanig herkent – de gelijkenis met de gele trilzwam is groot, hoewel de hersenkronkels in de hersentrilzwam doorgaans gemakkelijker te herkennen zijn. Tegelijkertijd: het menu van de Gele trilzwam beperkt zich niet tot één schorszwam, terwijl de gele hersentrilzwam zich beperkt tot de gele korstzwam. Maar die laatste heeft een grote keuze aan bomen en struiken die hem wel bevallen en is bijvoorbeeld ruim aanwezig in het Amsterdamse Bos.

Eén van de schorszwammen waar de voorkeur van de gele trilzwam naar uitgaat is de Paarse schorszwam. Onderzoek in de jaren ’80 van de vorige eeuw heeft uitgewezen dat deze laatste een goede bestrijder is van de Amerikaanse vogelkers: een invasieve exoot waar beheerders van natuurterreinen graag vanaf zijn. Er zijn nog maar weinig andere
organismen die deze vogelkers als gastheer hebben ontdekt. Je komt een enkele keer rode vlekken (gallen) op de bladeren tegen, veroorzaakt door een schimmel.
Maar inmiddels hebben enkele experts de strijd tegen de Amerikaanse vogelkers al opgegeven. Er mogen best rode vlekken, paarse schorsen op voorkomen, maar laat die gele triller tegelijkertijd maar profiteren van dat paars in gezelschap van wat gele hersenen en geelbruine korsten: dat geeft wat kleur aan de Nederlandse natuur.

Ton Zijp
Natuurgids IVN Amstelveen

Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekenaar.