2024 06 Het veencyclaampje, Aleid Offerhaus

Het veencyclaampje (Vaccinium oxycoccos) is niet wat je denkt. Ze ziet eruit als een cyclaam, ze wordt cyclaam genoemd, maar ze is het niet. Haar andere naam is kleine veenbes, wat haar de kleine versie maakt van de grote veenbes, haar Amerikaanse achternicht, die we kennen als superfood Cranberry (Vaccinium macrocarpon).  Voor een kleine veenbes heeft ze best grote bessen, mooi rood, eetbaar en licht zurig. Thuis heb ik een echte cyclaam, die illegaal geïmmigreerd is uit het Zuiden van Europa, geholpen door de citroen uit het tuincentrum (mooi geel, eetbaar en heel erg zuur) en je ziet inderdaad meteen dat veencyclaampje en cyclaam-uit-de-pot-met-citrusboom – beide bloemen hebben met teruggeslagen kroonbladeren. Daar houdt de vergelijking ook meteen op. Cranberry lifte op haar beurt mee met schepen uit Noord-Amerika. Zeelieden stierven op de lange, overzeese reizen vaak aan scheurbuik, veroorzaakt door een gebrek aan vitmanie C. Toen ontdekt

werd dat het eten van bepaalde vruchten en groente tegen scheurbuik  hielp (het bestaan van vitamine C was nog niet bekend), was het probleem ook meteen opgelost. Één van die vruchten was de Cranberry. De vele schepen die voor de Nederlands kust vergingen,  zorgden er uiteindelijk voor dat Cranberry op Terschelling belandde. Sindsdien groeit ze tot haar eigen en onze tevredenheid ook in Europa.

Veencyclaam

pje is lid van de grote heidefamilie  (Ericaceae) en heeft een gewapende vrede getekend met de grond waarop ze groeit: arme veengrond. Het tekort aan stikstof in die grond lost ze op door schimmels in huis te nemen, die haar daarvan kunnen voorzien. Het gebrek aan fosfor lost ze op door de vorming van hele taaie en smalle bladeren en stengels, die wel water op kunnen nemen, maar het niet op kunnen slaan. Fosfor draag namelijk bij aan de vorming van eiwitten, de bouwstenen die de plant gebruikt om bij voorbeeld grote bladeren te krijgen en zo veel water op te kunnen slaan. Daarom woont ze graag tussen het waterige veenmos, dat haar van het noodzakelijke water voorziet, wat ze zelf niet op kan slaan.

Veencyclaampje woonde al aan beide kanten van de Atlantische Oceaan. Als je haar van dichtbij wil zien hoef je niet naar Amerika of naar een hoogveengebied in Drenthe, maar kan je gewoon naar het Thijssepark. Ze verblijft aan het – hoe kan het ook anders – Veenbessenpad. Je moet er wel voor op je knieën, maar daarna openbaart ze zich in al haar schoonheid en als je haar eenmaal gezien hebt, vergeet je haar nooit meer.

Aleid Offerhaus
Natuurgids IVN Amstelveen

Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekenaar.