2022 12 Ruimte, rust en rommel, Aleid Offerhaus

Mensen die last van muizen of ratten hebben zullen niet snel de zoogdierengids erbij pakken om de daders op naam te brengen. Of het de bruine rat, de huismuis of misschien wel een veldmuisje is geweest, kan de meesten onder ons – terecht of niet – waarschijnlijk geen biet schelen.

Overal waar mensen zijn, zijn ratten en huismuizen. De huismuis en de bruine rat (en in mindere mate de zwarte) hebben allang in de smiezen dat daar waar mensen zijn, eten is. Dat hoeven de mensen niet leuk te vinden, want de geschiedenis heeft allang bewezen wie de slimste is van die twee. Lang werden deze knaagdieren bestreden met gif waarin bloedverdunners zaten zodat ze na het eten ervan bij het minste doodbloedden, maar hun aanpassingsvermogen is zo groot en ze evolueren zo snel dat ze daar allang tegen bestand zijn.

Maar niet alle muizen zijn mensenminners. Veldmuizen, woelmuizen, bosmuizen en aardmuizen zitten liever niet in de directe nabijheid van mensen, hoewel ze wel weer afhankelijk zijn van hoe de mens het landschap inricht.

Een andere loot aan de stam van de knaagdieren (rodentia) zijn de slaapmuizen. Het grote verschil met de eerste groep, die jaarrond actief is, is dat ze een groot deel van het jaar slapen, ‘zevenslapers’ dus. Zo ook de eikelmuis. De Noordgrens van haar verspreidingsgebied ligt in Limburg, wat maakt dat het daar alle hens aan dek is om deze slaapmuis daar te houden. Hier, zoals met heel veel diersoorten is het de mens die wikt en beschikt, want de Eikelmuis is niet zozeer dol op eiken, maar meer nog op rommel: rommelige bosjes, rommelige struiken en rommelige boomgaarden en dat terwijl Nederland alleen maar minder natuurlijk en minder rommelig wordt.

Op de Bemelerberg waar ik afgelopen weekend met andere natuurliefhebbers bomen velde voor de eikelmuis, lopen ook de nakomelingen van een exemplaar rond, dat twee jaar geleden in de Body Shop in Amsterdam werd ontdekt (Artis, najaar 2022). Via Artis kwam dit mannetje in GaiaZOO in Kerkrade terecht, waar hij paarde met een ander eikelmuisje.

Het gebeurt ook dat er eikelmuisjes meeliften met mensen die uit het Zuiden van Europa terugkomen. Ook die worden via GaiaZoo uitgezet in de Limburgse natuur. Voor Amstelveen is dit allemaal niet zo relevant, maar wat wel duidelijk is, is dat de kwaliteit van het landschap bepalend is voor de aanwezigheid van bepaalde dieren en daar kunnen we dan weer wel wat aan doen, vooral door het landschap meer met rust te laten. Rust, ruimte en rommel is wat de natuur nodig heeft en wij uiteindelijk ook.

Aleid Offerhaus
Natuurgids IVN Amstelveen

Het is verboden deze column te dupliceren of te gebruiken zonder uitdrukkelijke toestemming van de schrijver/fotograaf/tekena(a)res.